Kodeks pracy przewiduje szczególną ochronę stosunku pracy pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego. Jej istotą jest zakaz wypowiadania oraz rozwiązywania umowy o pracę.

Arkadiusz Sobczyk radca prawny Kancelaria Prawna Sobczyk i Współpracownicy w Krakowie Okres ochronny pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego rozpoczyna się, zgodnie z art. 1861 k.p., w dniu złożenia wniosku o urlop wychowawczy. Ochrona kończy się z dniem zakończenia urlopu. Tak więc, jeśli pracownik świadczy pracę po złożeniu wniosku o urlop wychowawczy i przed jego rozpoczęciem, pracodawca nie może wypowiedzieć czy też rozwiązać z nim umowy o pracę. Nie ma przeszkód, aby umowa została rozwiązana w tym okresie w trybie porozumienia lub za wypowiedzeniem pracownika. Są jednak przypadki, gdy przepisy przewidują odejście od ochrony pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego. Przede wszystkim należy wskazać powołany art. 1861 k.p., zgodnie z którym dopuszczalne jest rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę w okresie od dnia złożenia wniosku o urlop wychowawczy w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także w przypadku zajścia okoliczności uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę w trybie natychmiastowym bez wypowiedzenia z winy pracownika na mocy art. 52 k.p. Obok wymienionej podstawy prawnej, z której expressis verbis wynikają przypadki, w jakich szczególna ochrona stosunku pracy pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego zostaje uchylona, należy zwrócić uwagę na przepisy ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. nr 90, poz. 844), zwana ustawą o zwolnieniach grupowych. W związku z nie do końca jednoznaczną relacją unormowań w art. 1861 k.p. do przepisów tej ustawy, które ograniczają trwałość stosunku pracy w razie zaistnienia przyczyn niedotyczących pracowników, powstaje pytanie, czy będziemy mieć do czynienia z uchyleniem ochrony stosunku pracy również w przypadku pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego. Zgodnie z art. 5 ust. 1 tej ustawy w przypadku dokonywania przez pracodawcę zwolnień grupowych nie stosuje się art. 38 i 41 k.p., z zastrzeżeniem ust. 2–4, a także przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 5. W powołanym art. 41 k.p. pod pojęciem urlopu pracownika mieszczą się urlopy wypoczynkowe i urlopy bezpłatne. Urlopy wychowawcze są instytucją szczególną w stosunku do urlopów pracowniczych, o których mowa w art. 41 k.p. Rodzi się więc pytanie, czy obowiązujący art. 1861 k.p. można uznać za przepis odrębny w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych. Odpowiedzi udzielił Sąd Najwyższy, który w uzasadnieniu uchwały z 15 lutego 2006 r. (II PZP 13/05, OSNP 2006/21-22/315), stwierdził, iż art. 1861 k.p. należy do przepisów odrębnych dotyczących szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, o których mowa w art. 5 ust. 1 zdanie drugie ustawy o zwolnieniach grupowych. SN wskazał, iż przepis art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych zawiera wyliczenie kategorii pracowników, którym w okresie objętym szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć warunki pracy i płacy. Są to m.in. pracownicy, o których mowa w art. 39 i art. 177 k.p., a ponadto grupa pracowników pełniących funkcje związkowe lub związane z reprezentacją interesów pracowników. W grupie pracowników, którym można wręczyć jedynie wypowiedzenie zmieniające, nie wymieniono pracowników na urlopach wychowawczych, co oznacza, że wobec tej grupy dopuszczalne jest wypowiedzenie definitywne w trybie zwolnień grupowych. W przypadku zaś zwolnień indywidualnych w trybie art. 10 tej ustawy wypowiedzenie wymaga zachowania opisanej w nim procedury.