Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą ma obowiązek rozliczania składek za zatrudnione przez siebie osoby. Rozlicza je również za osoby, którym udzielił urlopu wychowawczego, wypłaca zasiłek macierzyński, a także za siebie. Przedsiębiorca musi wiedzieć, jak zgłosić zatrudnionych do ubezpieczeń, jakie składki naliczać i opłacać oraz jakie składać dokumenty do ZUS. Zawierając umowę o pracę, umowę zlecenia czy też umowę o dzieło, powinien więc ustalić, jakim ubezpieczeniom zatrudniony podlega.

Umowa o pracę jest najczęściej występującą podstawą zatrudnienia. Zgodnie z przepisami kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Pracownik podlega obowiązkowo wszystkim rodzajom ubezpieczeń, tj. ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązek ubezpieczeń istnieje od dnia nawiązania do dnia ustania stosunku pracy. W zasadzie osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę zawsze podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Nie ma znaczenia, czy ma równocześnie inne tytuły do ubezpieczeń, np. wykonuje jednocześnie umowę zlecenia czy też umowę o pracę zawartą w innej firmie. Nie ma również znaczenia fakt, że pracownik jest uczniem, studentem, czy też pobiera emeryturę lub rentę. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy osoba zatrudniona na umowę o pracę spełnia warunki określone dla osób współpracujących. Wówczas podlega ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu jako osoba współpracująca. Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą zatrudni na podstawie umowy o pracę: małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, rodziców, macochę, ojczyma oraz osoby przysposabiające i osoby te, gdy pozostają z osobą prowadzącą działalność we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu działalności. Takie osoby podlegają ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu jako osoby współpracujące. Nie dotyczy to jednak dzieci, z którymi zawarto umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego; takie osoby należy zgłaszać do ubezpieczeń jako pracowników. Składki na ubezpieczenia społeczne za osoby współpracujące są naliczane od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Umowy cywilnoprawne z własnym pracodawcą

Na gruncie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się osobę wykonującą pracę na podstawie umowy o pracę oraz osobę wykonującą umowę zlecenia lub umowę o dzieło albo inną umowę o świadczenie usług, do której zastosowanie mają przepisy dotyczące zlecenia, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Wobec tego pracodawca, który zatrudni na podstawie umowy cywilnoprawnej własnego pracownika, od przychodu uzyskiwanego przez tego pracownika z tej umowy jest zobowiązany opłacać składki na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne.

PRZYKŁAD: SPÓŁKI SIĘ UMÓWIŁY Spółka A zawarła umowę ze spółką B na opracowanie kampanii reklamowej. Przy realizacji projektu firma B od 8 stycznia 2007 r. zatrudniła na podstawie umowy zlecenia konsultanta, który jest pracownikiem spółki A. W takiej sytuacji umowa zlecenia jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy i firma B pomimo zawarcia umowy zlecenia jest zobowiązana zgłosić od 8 stycznia 2007 r. konsultanta do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego jako pracownika.

Pracodawca, który z własnym pracownikiem zawrze umowę zlecenia lub umowę o dzieło, nie dokonuje dodatkowego zgłoszenia zatrudnionej osoby do ubezpieczeń, a przychód otrzymywany z umowy cywilnoprawnej sumuje z przychodem z umowy o pracę i od tak ustalonej podstawy nalicza składki na ubezpieczenia społeczne.

PRZYKŁAD: ZLECENIE PLUS UMOWA O PRACĘ 2 stycznia 2007 r. firma A zawarła umowę zlecenia z mężczyzną na okres od 2 stycznia do 31 marca 2007 r. z wynagrodzeniem w wysokości 1000 zł miesięcznie wypłacanym ostatniego dnia danego miesiąca. Z umowy zlecenia został on zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego, zdrowotnego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. 1 lutego 2007 r. firma A zawarła z mężczyzną dodatkowo umowę o pracę na czas określony do 31 marca 2007 r. Wobec tego od 1 lutego umowa zlecenia jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy, gdyż firma A stała się równocześnie pracodawcą mężczyzny. W takiej sytuacji płatnik powinien złożyć formularz ZUS ZWUA i wyrejestrować mężczyznę ze wszystkich ubezpieczeń, do których był zgłoszony jako zleceniobiorca. Wynagrodzenie z umowy zlecenia wypłacane za okres od 1 lutego powinno być wykazywane łącznie z wynagrodzeniem wypłacanym z umowy o pracę w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 xx. Uwaga W przypadku, gdy umowa zlecenia z własnym pracownikiem została zawarta przed 14 stycznia 2000 r. i jest w dalszym ciągu wykonywana, zatrudniona na podstawie tej umowy osoba podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca i jest rozliczana w imiennym raporcie miesięcznym z kodem tytułu ubezpieczenia 04 xx xx. Natomiast od umowy o dzieło zawartej z własnym pracodawcą przed 14 stycznia 2000 r. nie opłaca się składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Podkreślić należy, iż statusu własnego pracownika nie ma osoba przebywająca na urlopie wychowawczym, na urlopie bezpłatnym lub pobierająca zasiłek macierzyński. W tym okresach stosunek pracy ulega swoistemu zawieszeniu. Stosunek pracy w dalszym ciągu istnieje, nie zostaje rozwiązany, ale pracownik nie świadczy pracy, a pracodawca nie wypłaca mu wynagrodzenia. Jeżeli więc umowa zlecenia zostanie zawarta z taką osobą, pracodawca powinien zgłosić ją do ubezpieczeń jako zleceniobiorcę. Składki jak za pracownika należy opłacać również za osobę, która umowę cywilnoprawną zawarła z innym podmiotem niż własny pracodawca, ale w ramach tej umowy praca jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymywany ze stosunku pracy. Przychodami ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania. W szczególności chodzi o: wynagrodzenie zasadnicze, za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i inne kwoty, niezależnie od tego, czy ich wysokość ustalono z góry. Także świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak też wartość innych świadczeń nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych. Przychód pracownika to suma wypłat dokonanych w danym miesiącu. Dla celów ubezpieczeniowych nie ma więc znaczenia fakt, za jaki miesiąc wynagrodzenie zostało wypłacone. W podstawie wymiaru składek nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków. Z podstawy wymiaru składek wyłączone są także przychody wymienione w par. 2 ust. 1 pkt 1-32 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Ubezpieczenie zdrowotne

Pracownik podlega również obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przy ustaleniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas choroby oraz ograniczenia podstawy wymiaru do kwoty 30-krotności. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się również o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez ubezpieczonego i potrącone z jego środków przez pracodawcę.

PRZYKŁAD: ILE NA UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE Pracownik w styczniu 2007 r. otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1000 zł, oraz 200 zł wynagrodzenia za czas choroby. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi kwota 1000 zł, natomiast składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być naliczona od podstawy 1012,90 zł, tj. 1000 zł + 200 zł –187, 10 zł; przy czym 187,10 zł to składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków ubezpieczonego.

Część składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru podlega odliczeniu od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne naliczona za pracownika jest wyższa od zaliczki na podatek, składka na ubezpieczenie zdrowotne ulega obniżeniu do wysokości zaliczki.

PRZYKŁAD: JAK OBLICZYĆ SKŁADKI I ZALICZKI W styczniu 2007 r. pracownik osiągnął następujące przychody: wynagrodzenie ze stosunku pracy 2.000 zł, wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia (zawartej z własnym pracodawcą) 400 zł. Łączny przychód 2400 zł. – kwota ta stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne • Naliczamy składki na ubezpieczenia społeczne: emerytalne 2400 zł x 9,76 proc. = 234,24 zł, tj. po 234,24 zł – finansowane ze środków płatnika i ubezpieczonego rentowe 2400 zł x 6,50 proc. = 156 zł, tj. po 156 zł finansowane ze środków płatnika i ubezpieczonego chorobowe 2400 zł x 2,45 proc. = 58,80 zł – składka finansowana ze środków ubezpieczonego wypadkowe 2400 zł x 1,80 proc.* *1,80 proc. – przy założeniu, że taka stawka procentowa obowiązuje płatnika składek Łącznie składki finansowane ze środków ubezpieczonego wynoszą 449,04 zł, w tym: składki finansowane z umowy o pracę: 374,20 zł składki finansowane z umowy zlecenia: 74,84 zł • Ustalamy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne: 2400 zł – 449,04 zł = 1950,96 zł a następnie składkę na ubezpieczenie zdrowotne 1950,96 zł x 9 proc. = 175,59 zł składka na ubezpieczenie zdrowotne z umowy o pracę: 2000 zł – (2000 zł x 18,71 proc.) x 9 proc. = 146,32 zł składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczana od zaliczki na podatek z umowy o pracę: 2000 zł – (2000 zł x 18,71 proc.) x 7,75 proc.= 126 zł składka na ubezpieczenie zdrowotne finansowana z dochodu z umowy o pracę: 146,32 zł – 126 = 20,32 zł składka na ubezpieczenie z umowy zlecenia 400 zł – (400 zł x 18,71 proc.) x 9 proc. = 29,26 zł składka na ubezpieczenie zdrowotne odliczana od zaliczki na podatek z umowy zlecenia 400 zł – (400 zł x 18,71 proc.) x 7,75 proc. = 25,20 zł składka finansowana z dochodu z umowy zlecenia 29,26 zł – 25,20 zł = 4,06 zł • Obliczamy koszty uzyskania poszczególnych przychodów: a) z umowy o pracę 108,50 zł (ryczałtowe), b) z umowy zlecenia 400 zł – (400 zł x 18,71 proc.) x 20 proc. = 65,03 zł podstawa naliczenia podatku z umowy o pracę 2000 zł – 374,20 zł – 108,50 zł = 1517,30 zł po zaokrągleniu 1517 zł zaliczka na podatek z umowy o pracę 1517 zł x 19 proc. – 47,71 = 240,52 zł zaliczka przekazywana do urzędu skarbowego 240,52 zł – 126 zł = 114,52 zł, po zaokrągleniu 115 zł podstawa naliczenia podatku z umowy zlecenia 400 zł – 74,84 zł – 65,03 zł = 260,13 zł, po zaokrągleniu 260 zł zaliczka na podatek z umowy zlecenia 260 zł x 19 proc. = 49,40 zł zaliczka przekazywana do urzędu skarbowego 49,40 zł – 25,20 zł = 24,20 zł, po zaokrągleniu 24 zł kwota do wypłaty ubezpieczonemu z: umowy o pracę: 2000 zł – 374,20 zł –146,32 zł – 115 zł = 1364,48 zł 374,20 – składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika z umowy o pracę, 146,32 – składka na ubezpieczenie zdrowotne z umowy o pracę, 115 – zaliczka na podatek przekazywana do US umowy zlecenia: 400 zł – 74,84 zł – 29,26 zł – 24 zł = 271,90 zł 74,84 zł – składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę z umowy zlecenia, 29,26 zł – składka na ubezpieczenie zdrowotne z umowy zlecenia, 24 zł – zaliczka na podatek z umowy zlecenia

Umowa zlecenia

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia jest uzależniony od tego, czy jest to dla zatrudnionej osoby tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, czy też oprócz tej umowy ma ona już tytuł do ubezpieczeń, np. wykonuje równocześnie inną umowę zlecenia. Znaczenie ma również to, iż zatrudniona osoba jest uczniem lub studentem.

Jakim ubezpieczeniom podlega zleceniobiorca

Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają zleceniobiorcy, którzy są objęci obowiązkowymi lub przystąpili do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych i wykonują pracę w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy. Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, która z umowy zlecenia podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia złożenia wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie siedmiu dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń. Wniosek w sprawie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego jest składany do płatnika, który przekazuje wniosek na formularzu ZUS ZUA do ZUS-u. Ubezpieczenie to ustaje od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony (wniosek również jest zgłaszany do płatnika, który przekazuje go do ZUS). Ubezpieczenie to ustaje również wówczas, gdy zleceniobiorca zakończy wykonywanie umowy zlecenia (ustanie tytuł do ubezpieczeń). W odróżnieniu od umowy o pracę czy umowy o dzieło umowa zlecenia nie musi mieć charakteru odpłatnego. Jednak w przypadku gdy w umowie zawarto zapis, iż zleceniobiorca wykonuje pracę nieodpłatnie (nie pobiera wynagrodzenia), z tytułu wykonywania takiej umowy nie podlega ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu.

JAKIE WYSOKOŚCI SKŁADEK


• na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52 proc., • na ubezpieczenie rentowe 13,00 proc., • na ubezpieczenie chorobowe 2,45 proc., • na ubezpieczenie wypadkowe 1,80–3,60 proc. • na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2007 r. wynosi 9 proc. Ubezpieczony z własnych środków finansuje połowę składki na ubezpieczenie emerytalne (9,76 proc.) i rentowe (6,50 proc.) oraz całą składkę na ubezpieczenie chorobowe (2,45 proc.). Pozostałe składki, tj. połowę składki na ubezpieczenie emerytalne (9,76 proc.) i rentowe (6,50 proc.) oraz całą składkę na ubezpieczenie wypadkowe, finansuje płatnik. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność sama finansuje składki za siebie i za osobę współpracującą. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osoby pobierające zasiłek macierzyński oraz przebywające na urlopie wychowawczym są finansowane przez budżet państwa. Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa w danym roku kalendarzowym od kwoty odpowiadającej 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W 2007 roku górna roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 78 480 zł. Płatnik składek jest zobowiązany od odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za ubezpieczonego, do czasu osiągnięcia górnej rocznej podstawy wymiaru składek. Od nadwyżki ponad tę kwotę składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za ubezpieczonego nie są odprowadzane. W dalszym ciągu istnieje natomiast obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe.

Umowa zlecenia z emerytem lub rencistą

Przez pojęcie renta ustawa o s.u.s rozumie wyłącznie świadczenia pieniężne z systemu ubezpieczenia społecznego, realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego bądź z zaopatrzenia emerytalnego osób funkcjonariuszy służb mundurowych, np. policji czy straży pożarnej. Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi o rentę z polskiego czy zagranicznego systemu ubezpieczenia bądź zabezpieczenia społecznego. Inne świadczenia, jak renta ustanowiona na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, nie są rentą w rozumieniu ustawy o s.u.s. Nie jest nią również renta socjalna. Osoba, która mając ustalone prawo do emerytury lub renty zawiera umowę zlecenia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu (na zasadach podstawionych powyżej) oraz dobrowolnie – chorobowemu. W sytuacji gdy emeryt lub rencista wykonuje równocześnie dwie lub więcej umowy zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z jednej wybranej umowy, z pozostałych ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne, a obowiązkowa jest tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne. Należy podkreślić, iż w obrocie funkcjonują jeszcze umowy zlecenia zawarte z emerytem lub rencistą przed 14 stycznia 2000 r. (przed zmianą ustawy s.u.s.) i w dalszym ciągu wykonywane. W przypadku takich umów ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne, a obowiązkowa jest tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Umowa zlecenia wykonywana przez ucznia lub studenta

Student lub uczeń szkoły ponadpodstawowej wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Zasada ta dotyczy: • uczniów szkół ponadpodstawowych, bez względu na rodzaj szkoły, tj. szkoła zawodowa, technikum, liceum, oraz to, czy nauka jest prowadzona w systemie dziennym, wieczorowym czy zaocznym, • studentów (w rozumieniu przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym), bez względu na rodzaj szkoły, tj. państwowa czy prywatna, typ studiów dzienne, zaoczne czy wieczorowe.

PRZYKŁAD: ZLECENIODAWCA NIE ZGŁASZA STUDENTA Szkoła języków obcych w dniu 1 lutego zawiera umowę zlecenia ze studentem, na roznoszenie ulotek reklamowych. Jeżeli student nie ukończył 26 lat, z umowy zlecenia nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zleceniodawca nie zgłasza go do żadnego z ubezpieczeń.

W związku z tym, zatrudniając ucznia lub studenta na podstawie umowy zlecenia, nie zgłasza się go do ubezpieczeń społecznych i w konsekwencji do ubezpieczenia zdrowotnego. Należy zaznaczyć, iż uczniem szkoły ponadpodstawowej pozostaje się do 31 sierpnia danego roku. Dotyczy to osób, które kontynuują naukę w tej samej szkole, rozpoczynając naukę w kolejnej szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września, lub nie kontynuują nauki. Osoby, które przedstawią zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe, powinny być uznawane za ucznia szkoły ponadpodstawowej do 30 września danego roku, ponieważ status studenta osoby te uzyskują dopiero od 1 października. W sytuacji gdy uczniowie szkoły ponadpodstawowej, po ukończeniu szkoły nie kontynuują nauki i zawierają umowę zlecenia, od dnia 1 września z umowy zlecenia obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przypadku studentów za dzień ukończenia studiów należy uważać datę: • złożenia przez studenta egzaminu dyplomowego, • złożenia przez studenta ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu – w przypadku kierunków lekarskiego, lekarsko-dentystycznego i weterynarii, • zaliczenia przez studenta ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki – w przypadku kierunku farmacja, • skreślenia z listy studentów. Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od umowy zlecenia wykonywanej przez ucznia lub studenta będą naliczane, jeżeli osoba ta ze zleceniodawcą ma zawartą również umowę o pracę lub w ramach umowy zlecenia wykonuje pracę na rzecz własnego pracodawcy. Wówczas umowa zlecenia w zakresie ubezpieczeń społecznych będzie traktowana jako umowa o pracę i płatnik składek będzie zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zsumowanego przychodu uzyskiwanego przez tę osobę z umowy o pracę oraz umowy zlecenia. Nie ma natomiast znaczenia fakt, że zatrudniany uczeń lub student w innym zakładzie pracy wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę. W przypadku gdy student zatrudniony na podstawie umowy zlecenia ukończy 26 lat, z umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i płatnik powinien zgłosić go do ubezpieczeń jako zleceniobiorcę.

PRZYKŁAD: STUDENT NA UMOWIE O PRACĘ Student studiów zaocznych (23 lata) jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Równocześnie w innym zakładzie wykonuje umowę zlecenia. W takiej sytuacji obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu podlega z umowy o pracę, a z umowy zlecenia nie podlega żadnym ubezpieczeniom.

Podstawa wymiaru składek

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskiwany z tytułu wykonywania umowy, jeżeli w umowie odpłatność za jej wykonanie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność została ustalona w innej formie (co w praktyce raczej nie występuje) podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż minimalne wynagrodzenie. W podstawie wymiaru składek należy uwzględnić zarówno wynagrodzenie wypłacone w gotówce, jak i inne przychody uzyskiwane z tej umowy, np. zwrot należności z tytułu podróży służbowej, ryczałt za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia podstawy do kwoty 30-krotności. Natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania ograniczenia podstawy do kwoty 30-krotności), z tym że podstawa ta w danym miesiącu nie może być wyższa niż 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Ubezpieczenie zdrowotne

Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, bez względu na to, czy z umowy zlecenia podlega lub nie obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania ograniczenia podstawy do kwoty trzydziestokrotności) pomniejszona o składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane ze środków ubezpieczonego i potrącone przez płatnika składek z jego wynagrodzenia. Część składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru podlega odliczeniu od zaliczki na podatek. Przedstawione powyżej zasady dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym zleceniobiorców mają również zastosowania do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej oraz innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia.

PRZYKŁAD: JAK LICZYĆ SKŁADKI I ZALICZKI Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego. Zleceniobiorca nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W styczniu 2007 r. zleceniobiorca otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1000 zł. Kwota ta stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Wobec tego płatnik nalicza składki na: ubezpieczenie emerytalne 1000 zł x 9,76 proc. = 97,60 zł, tj. po 97,60 zł finansowane ze środków płatnika i ubezpieczonego ubezpieczenie rentowe 1000 zł x 6,50 proc. = 65 zł, tj. po 65 zł finansowane ze środków płatnika i ubezpieczonego ubezpieczenie wypadkowe 1000 zł x 1,80 proc. = 18 zł – składka finansowana ze środków płatnika Następnie ustalamy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne: 1000 zł – 162,60 zł = 837,40 zł 162,60 zł – składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków ubezpieczonego oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne 837,40 zł x 9 proc. = 75,37 zł część składki podlegającą odliczeniu od zaliczki na podatek 837,40 zł x 7,75 proc. = 64,90 zł część składki finansowana z dochodu ubezpieczonego: 75,37 zł – 64,90 zł = 10,47 zł podstawa do opodatkowania 1000 zł – (162,60 zł + 167,48 zł) = 669,92 zł, po zaokrągleniu 670 zł 167,48 zł koszty uzyskania przychodu (1000 zł – 162,60) x 20 proc. zaliczka na podatek dochodowy 670 zł x 19 proc. = 127,30 zł zaliczka przekazywana do urzędu skarbowego 127,30 zł – 64,90 zł = 62,40 zł po zaokrągleniu 62 zł do wypłaty zleceniobiorcy 1000 zł –162,60 zł –75,37 zł – 62 zł = 700,03 zł

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność

Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się: • osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, • twórcę i artystę, • osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu: • – w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, • – z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, • wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, • wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu w okresie od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania wykonywania działalności. Decydujące znaczenie dla ustalenia, czy istnieje w danym przypadku obowiązek ubezpieczeń, ma faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej, a nie tylko posiadanie uprawnień do jej prowadzenia. Ubezpieczenie chorobowe jest dla osób prowadzących pozarolniczą działalność dobrowolne. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje na wniosek osoby zainteresowanej. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego może przystąpić wyłącznie osoba prowadząca działalność, która z działalności podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie ubezpieczeniem tylko wówczas, gdy zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie złożone w terminie określonym ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych na dokonanie takiego zgłoszenia (tj. siedem dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń).

PRZYKŁAD: OD KIEDY UBEZPIECZENIE CHOROBOWE Osoba rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej od 1 lutego i z działalności podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym i chce również przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli zgłoszenie do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA złoży 8 lutego lub wcześniej i na druku tym złoży wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, od 1 lutego od tej daty będzie objęta tym ubezpieczeniem.

Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje: • od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony, • od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na ubezpieczenie chorobowe; jeżeli jednak za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następnego po dniu, za który zasiłek przysługuje, • od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom, tj. od dnia zaprzestania prowadzenia pozarolniczej działalności. Jeżeli dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustanie z powodu nieopłacenia w terminie należnej składki, ZUS – w uzasadnionych przypadkach na wniosek ubezpieczonego – może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie.

Emeryt i rencista prowadzący działalność

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która ma ustalone prawo do świadczenia emerytalnego lub rentowego z tytułu prowadzonej działalności podlega dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. W przypadku przystąpienia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych podlega również ubezpieczeniu wypadkowemu. Zmiana ma nastąpić od 1 lipca 2007 r. Począwszy od tej daty osoba prowadząca działalność gospodarczą, która ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy i prowadzi działalność gospodarczą, z działalności będzie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu. Osoba, która mając ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, będzie równocześnie prowadziła działalność w ramach spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej lub jako jednoosobowy wspólnik spółki z o.o., twórca lub artysta z tytułu prowadzenia ww. pozarolniczej działalności nie będzie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Ubezpieczenia te będą w dalszym ciągu dobrowolne. Zmiana nie dotyczy emerytów prowadzących działalność gospodarczą. Osoby te, prowadząc pozarolniczą działalność, z działalności podlegają dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału. Osoby, które po 24 sierpnia 2005 r. rozpoczną prowadzenie działalności gospodarczej, mogą, w okresie 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności, opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie niższej jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.

PRZYKŁAD: PIERWSZA FIRMA, MNIEJSZE SKŁADKI Od listopada 2006 r. osoba prowadzi działalność i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Za styczeń 2007 r. jest zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 280,80 zł (30 proc. x 936 zł). Wobec tego składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą: • na ubezpieczenie emerytalne – 280,80 zł x 19,52 proc. = 54,81 zł • na ubezpieczenie rentowe – 280,80 zł x 13,00 proc. = 36,50 zł • na ubezpieczenie wypadkowe – 280,80 zł x 1,80 proc. = 5,05 zł • na ubezpieczenie chorobowe – 280,80 zł x 2,45 proc. = 6,88 zł łącznie składki na ubezpieczenia społeczne wynoszą 103,24 zł Składkę na ubezpieczenia zdrowotne za styczeń należy naliczyć od podstawy 1970,65 zł (75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, wraz z nagrodami z zysku, w III kwartale 2006 r.) x 9 proc. = 177,36 zł

Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą skorzystać osoby, które: • w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły inną pozarolniczą działalność, • wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Składki na ubezpieczenia od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia mogą opłacać jedynie osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, spełniające podane wyżej warunki. Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą skorzystać wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich oraz jednoosobowy wspólnik spółki z o.o. Od 1 stycznia 2007 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 936 zł, a minimalna podstawa wymiaru składek 280,80 zł. Minimalna podstawa wymiaru składek (tj. 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia lub 30 proc. minimalnego wynagrodzenia) ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu, jeżeli działalność została rozpoczęta lub zakończona w trakcie miesiąca kalendarzowego lub w przypadku gdy prowadzący działalność przez część miesiąca był niezdolny do pracy i spełnia warunki do przyznania zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z tym że podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe nie może być wyższa w danym miesiącu niż 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności, która jako podstawę składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe zadeklaruje kwotę 30 proc. minimalnego wynagrodzenia, od tej podstawy będzie naliczała także składki na ubezpieczenie wypadkowe oraz chorobowe (jeżeli przystąpi do tego ubezpieczenia).

Ubezpieczenie zdrowotne

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność obowiązkowo podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne jest zobowiązana naliczać oraz opłacać od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku. Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna. Składka ta nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w sytuacji, gdy działalność została rozpoczęta lub zakończona w trakcie miesiąca jak również za okres pobierania zasiłków. W sytuacji gdy ubezpieczony prowadzący pozarolniczą działalność uzyskuje przychody z więcej niż jednego rodzaju działalności, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest od każdego rodzaju działalności. Rodzajami działalności są: • działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki cywilnej, • działalność gospodarcza prowadzona w formie jednoosobowej spółki z o.o., • działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki jawnej, • działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki komandytowej, • działalność gospodarcza prowadzona w formie spółki partnerskiej, • wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej jako twórca lub artysta, • wykonywanie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, • wykonywanie wolnego zawodu, z którego przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, • inna niż określona wyżej pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Również w przypadku uzyskiwania przychodów z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności, składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być opłacana od każdej prowadzonej spółki. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru podlega odliczeniu od podatku. Jednak w sytuacji, gdy naliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od podatku, składka nie ulega obniżeniu do wysokości zaliczki.

PRZYKŁAD: W PODWÓJNEJ WYSOKOŚCI Osoba prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej oraz jest równocześnie wspólnikiem w spółce jawnej. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne powinna opłacać w podwójnej wysokości.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która ma ustalone prawo do emerytury lub renty, jest zwolniony z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne (z działalności), jeżeli jej świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (936 zł) i z działalności: • uzyskuje przychody w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury (298,73 zł) lub, • opłaca podatek w formie karty podatkowej. Z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne od dodatkowych przychodów z działalności zwolniona jest także osoba zaliczona do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności która: • uzyskuje przychody z działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury (298,73 zł) lub, • opłaca podatek w formie karty podatkowej. W przypadku gdy działalność jest prowadzona przez osobę zaliczoną do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, która uzyskuje przychody wyłącznie z działalności, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Osoby pobierające zasiłek macierzyński i przebywające na urlopie wychowawczym

Płatnicy składek mają obowiązek rozliczać składki na ubezpieczenia za osoby, którym wypłacają zasiłki macierzyńskie lub którym udzielili urlopu wychowawczego. Osoby pobierające zasiłek macierzyński lub przebywające na urlopie wychowawczym podlegają z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń.

PRZYKŁAD: INNY TYTUŁ DO UBEZPIECZEŃ Kobieta jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy oraz równocześnie prowadzi działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej. Z umowy o pracę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, a z działalności opłaca wyłącznie składkę na ubezpieczenie zdrowotne. W dniu 10 stycznia 2007 r. rodzi dziecko i nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego. W związku z tym od 10 stycznia z działalności będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, zdrowotnemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Z działalności powinna zostać wyrejestrowana z ubezpieczenia zdrowotnego poprzez złożenie formularza ZUS ZWUA, gdzie w pole data ustania ubezpieczeń należy wpisać 10 stycznia 2007 r., a następnie z działalności powinna zostać zgłoszona na formularzu ZUS ZUA do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego, gdzie w pole data powstania obowiązku ubezpieczeń należy wpisać 10 stycznia 2007 r. W takiej sytuacji pracodawca nie powinien za nią wykazywać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, gdyż w tym okresie ma ona innych tytuł do ubezpieczeń, tj. działalność gospodarczą.

Każda osoba przebywająca na urlopie wychowawczym lub pobierająca zasiłek macierzyński zobowiązana jest poinformować płatnika składek o faktach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniom, tj. o: • ustaleniu prawa do emerytury lub renty • posiadaniu innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. W przypadku gdy dana osoba pobiera równocześnie dwa lub więcej zasiłki macierzyńskie (np. była równocześnie zatrudniona na podstawie dwóch umów o pracę), ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z każdego z tych zasiłków. Natomiast osoba, która przebywa na dwóch lub więcej urlopach wychowawczych, ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z jednego wybranego przez nią urlopu wychowawczego. Gdy w okresie trwania urlopu wychowawczego urodzi dziecko i nabędzie prawo do zasiłku macierzyńskiego, będzie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku. Natomiast po upływie okresu zasiłkowego, w dalszym ciągu będzie podlegała ubezpieczeniom z urlopu wychowawczego. Jeżeli w okresie przebywania na urlopie wychowawczym lub pobierania zasiłku macierzyńskiego osoba podejmie dodatkowe zatrudnienie np. na podstawie umowy zlecenia, wówczas od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia do dnia jej zakończenia nie będzie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z urlopu wychowawczego lub zasiłku macierzyńskiego. W okresie tym będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z umowy zlecenia.

PRZYKŁAD: UMOWA O DZIEŁO W TRAKCIE URLOPU Kobieta przebywa na urlopie wychowawczym i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz zdrowotnemu. W dniu 12 stycznia z pracodawcą, który udzielił jej urlopu wychowawczego, zawarła umowę o dzieło. W okresie równoczesnego, przebywania na urlopie wychowawczym oraz wykonywania umowy o dzieło w dalszym ciągu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i zdrowotnemu podlega z urlopu wychowawczego. Z umowy o dzieło nie powinny być opłacane żadne składki.

Również w sytuacji, gdy w okresie przebywania na urlopie wychowawczym lub pobierania zasiłku macierzyńskiego rozpocznie prowadzenie działalności gospodarczej, to od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności nie będzie podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z urlopu wychowawczego lub zasiłku macierzyńskiego, tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych będzie wówczas prowadzona działalność gospodarcza.

PRZYKŁAD: ZUS WYKAŻE I WYPŁACI Kobieta prowadzi działalność gospodarczą – salon kosmetyczny i zatrudnia dwóch pracowników. Z działalności podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, zdrowotnemu oraz przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W dniu 22 stycznia kosmetyczka rodzi dziecko i nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego. Nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i oprócz prowadzonej działalności nie ma innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń. Wobec tego od 22 stycznia będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Składki na te ubezpieczenia będą za nią wykazywane przez ZUS, który będzie wypłacał jej zasiłek. W okresie pobierania zasiłku z działalności nie będzie opłacała za siebie składek na ubezpieczenia społeczne. Z działalności w dalszym ciągu będzie opłacała składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawa wymiaru

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób pobierających zasiłek macierzyński stanowi kwota wypłaconego zasiłku macierzyńskiego. Jeżeli osoba pobierająca zasiłek w okresie pobierania tego zasiłku rozpocznie wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia (lub będzie miała inny tytuł do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego będzie stanowiła kwota zasiłku macierzyńskiego wypłacona za okres podlegania ubezpieczeniom, a więc okresu, w którym nie miała innego tytułu do ubezpieczeń. Natomiast dla osób przebywających na urlopie wychowawczym podstawę wymiaru stanowi kwota świadczenia pielęgnacyjnego (420 zł). Ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stosuje się zasadę proporcjonalnego zmniejszania podstawy wymiaru za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie lub ustanie obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym i ubezpieczenia trwały przez część miesiąca. W takim przypadku kwotę podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu

Obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego objęte zostały wszystkie osoby przebywające na urlopach wychowawczych niepodlegające ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. Przez pojęcie podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu należy rozumieć posiadanie innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczenia, np. w okresie przebywania na urlopie wychowawczym osoba zawiera umowę zlecenia, w takim przypadku w okresie wykonywania umowy zlecenia podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywanej umowy zlecenia, nie podlega natomiast ubezpieczeniu zdrowotnemu z urlopu wychowawczego. Natomiast osoby pobierające zasiłek macierzyński nie podlegają z tego tytułu ubezpieczeniu zdrowotnemu. W okresie pobierania zasiłku zachowują jednak prawo do korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota świadczenia pielęgnacyjnego, aktualnie jest to kwota 420 zł. Należy zaznaczyć, iż przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc kalendarzowy nie stosuje się zasady proporcjonalnego jej zmniejszania w stosunku do okresu podlegania temu ubezpieczeniu. W związku z tym w przypadku, gdy dana osoba z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym podlega ubezpieczeniu przez część miesiąca, płatnik nalicza składkę na ubezpieczenie zdrowotne od pełnej podstawy wymiaru.

Zgłaszanie do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i ubezpieczenia zdrowotnego

Płatnik składek jest zobowiązany dokonać zgłoszenia do ubezpieczeń osób przebywających na urlopach wychowawczych oraz osób, którym wypłaca zasiłek macierzyński, jeżeli osoby te spełniają warunki do podlegania ubezpieczeniom. Zgłoszeń dokonuje się poprzez wykazanie ubezpieczonego w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA lub ZUS RZA.

PRZYKŁAD: JAKIE DOKUMENTY Kobieta od 10 listopada 2006 r. pobiera zasiłek macierzyński i z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W styczniu został jej wypłacony zasiłek macierzyński (za styczeń) w wysokości 2000 zł oraz nagroda roczna w wysokości 1500 zł. Pomimo tej wypłaty w styczniu kobieta w dalszym ciągu będzie podlegać ubezpieczeniom z zasiłku macierzyńskiego. Za styczeń pracodawca powinien złożyć za nią następujące dokumenty: • ZUS RSA (z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 xx), gdzie wykaże okres od 1 do 31 stycznia, kwotę 2000 zł oraz kod świadczenia/przerwy 311, • ZUS RCA z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 xx, gdzie naliczy składki na ubezpieczenia społeczne od kwoty 1500 zł, a składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru 1219,35 zł (1500 zł – 280,65 zł), 280,65 zł – składki na ubezpieczenia społeczne finansowane ze środków ubezpieczonego, • ZUS RCA z kodem tytułu do ubezpieczeń zasiłku macierzyńskiego 12 40 xx, gdzie w podstawie wymiaru składek wpisze 2000 zł, i od kwoty tej naliczy składki na ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe.

Płatnicy składek nie składają zatem zgłoszeń do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA/ZZA, ponieważ wykazanie ubezpieczonego w raporcie ZUS RCA/RZA jest traktowane jako zgłoszenie do ubezpieczeń. Za osobę pobierającą zasiłek macierzyński składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są wykazywane w raporcie ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 40 xx, a za osobę przebywającą na urlopie wychowawczym należne składki są wykazywane w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA/RZA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 xx.

PRZYKŁAD: ZA CZĘŚĆ MIESIĄCA Kobieta do 16 stycznia 2007 r. przebywała na urlopie wychowawczym, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie ma innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz zdrowotnego. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za styczeń dla tej osoby należy ustalić w następujący sposób: 420 zł : 31 (liczba dni miesiąca) x 16 (liczba dni podlegania ubezpieczeniom) = 216,77 zł. Od ustalonej w powyższy sposób podstawy wymiaru należy następnie wyliczyć należne składki: na ubezpieczenie emerytalne 216,77 zł x 19,52 proc. = 42,31 na ubezpieczenie rentowe 216,77 zł x 13 proc. = 28,18. Natomiast podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 420 zł Składka na ubezpieczenie zdrowotne: 420 zł x 9 proc. = 37,80 zł

Należy zaznaczyć, iż złożenie przez płatnika składek kompletu dokumentów za daną osobę z kodem tytułu ubezpieczeń osoby przebywającej na urlopie wychowawczym lub zasiłku macierzyńskim nie zwalnia płatnika od złożenia za nią imiennego raportu miesięcznego ZUS RSA o okresie przerwy w opłacaniu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z tytułu z którego nabyła prawo do zasiłku lub urlopu np. z umowy o pracę.

PRZYKŁAD: JAKIE DOKUMENTY Od 1 do 31 stycznia 2007 r kobieta przebywa na urlopie wychowawczym, nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie posiada innego tytułu do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i zdrowotnego. Za styczeń płatnik składek powinien złożyć za nią następujące dokumenty: • raport imienny ZUS RSA z kodem 0110 XX i kodem świadczenia/przerwy 121 za okres od 1- 31 stycznia 2006 r. • raport imienny ZUS RCA z kodem tytułu 1211XX, w którym nalicza składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne od kwoty zasiłku stałego z pomocy społecznej 420 zł.

Na zakończenie należy podkreślić, iż płatnicy składek za osoby pobierające zasiłek macierzyński i przebywające na urlopie wychowawczym sporządzają wyłącznie dokumenty rozliczeniowe, gdzie wykazują należne składki. Płatnicy nie dokonują natomiast wpłat składek za te osoby. Składki te są bowiem finansowane z budżetu państwa.

PRZYKŁAD: KOBIETA ROZPOCZYNA DZIAŁALNOŚĆ Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym poinformowała płatnika, że od 10 stycznia 2007 r. rozpoczęła wykonywanie działalności gospodarczej. W związku z tym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za styczeń 2007 r. z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym będzie stanowiła kwota 121,94 zł (420 : 31 x 9). Od ustalonej w ten sposób podstawy płatnik wykaże składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty 420 zł. Za styczeń płatnik powinien złożyć następujące dokumenty: • ZUS RSA (z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 xx), gdzie wykaże okres od 1 do 31 stycznia jako okres przerwy w opłacaniu składek z powodu urlopu wychowawczego – kod świadczenia/przerwy 121, • ZUS RCA z kodem tytułu do ubezpieczeń urlopu wychowawczego 12 11 xx, gdzie naliczy składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od kwoty 121,94 zł, a składkę na ubezpieczenie zdrowotne od pełniej podstawy wymiaru, tj. 420 zł, • ZUS RSA (z kodem tytuł do ubezpieczeń 12 11 xx), gdzie wykaże okres od 10 do 31 stycznia jako okres przerwy z kodem świadczenia/przerwy 350.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe powinna być wykazana w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA w bloku III.B, IV.B... w polu 04, a składki w polu 11 (kwota składki na ubezpieczenie emerytalne finansowana przez płatnika) i w polu 12 (kwota składki na ubezpieczenia rentowe finansowana przez płatnika). Natomiast same składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – sumowane z raportów ZUS RCA – powinny być wykazywane w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA w bloku IV pola 10, 11 oraz 12 (składki finansowane przez budżet państwa). Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne powinna być wykazana w imiennym raporcie ZUS RCA w polu 06 blok III.B, IV.B. lub ZUS RZA w polu 02 blok III.B, IV.B.

PRZYKŁAD: CO ZŁOŻYĆ Osoba pobiera zasiłek macierzyński od 15 stycznia 2006 r. i z tego tytułu spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W styczniu zakład pracy nie wypłacił zasiłku macierzyńskiego, zasiłek zostanie wypłacony w lutym. W styczniu zostało wypłacone wynagrodzenie w wysokości 800 zł. Za styczeń płatnik powinien złożyć: • ZUS RCA z kodem tytułu do ubezpieczeń zasiłku macierzyńskiego 12 40 xx, gdzie jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wykaże „0”, gdyż zasiłek macierzyński w styczniu nie został jej wypłacony, • ZUS RCA z kodem tytułu do ubezpieczeń 01 10 xx, gdzie jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wykaże 800 zł, a w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne 650,32 zł (800 zł – 149,68 zł – składki finansowane ze środków ubezpieczonego). Składki od wypłaconego w lutym zasiłku zostaną wykazane w dokumentach rozliczeniowych składanych za luty.

Zbieg tytułów do ubezpieczeń

Ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń mamy do czynienia w przypadku, gdy osoba równocześnie ma kilka tytułów do ubezpieczeń.

Kilka umów o pracę

Pracownik, który równocześnie jest zatrudniony na podstawie kilku umów o pracę, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlega z każdej wykonywanej umowy.

Umowa o pracę i inne tytuły do ubezpieczeń

Pracownik, którego wynagrodzenie jest równe co najmniej minimalnemu i równocześnie ma inne tytuły do ubezpieczeń, np. prowadzi równocześnie działalność gospodarczą, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z umowy o pracę, a z działalności ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne. Pracownik, który jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę, z wynagrodzeniem niższym od minimalnego i jednocześnie ma inne tytuły do ubezpieczeń np. wykonywaną w innym zakładzie pracy umowę zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega zarówno z umowy o pracę, jak i umowy zlecenia.

Dwie umowy zlecenia

W sytuacji równoczesnego wykonywana dwóch lub więcej umów zleceń, zleceniobiorca jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami z pierwszej umowy, z pozostałych ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dobrowolne. W okresie równoczesnego wykonywania kilku umów zleceń, zleceniobiorca może również zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń.

PRZYKŁAD: MOŻNA WYBRAĆ JEDNĄ Z UMÓW ZLECENIA Osoba od 2 do 31 stycznia 2007 r. była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, z tego tytułu została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego. 20 stycznia osoba ta zawarła z inną firmą drugą umowę zlecenia na okres do 31 stycznia. Ubezpieczony może w dalszym ciągu podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z pierwszej umowy zlecenia lub od 20 stycznia jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń wybrać drugą umowę zlecenia.

Umowa zlecenia i działalność gospodarcza

W sytuacji gdy umowa zlecenia jest wykonywana w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej (przedmiot prowadzonej działalności jest taki sam jak przedmiot wykonywanej umowy i w zakresie podatkowym przychód z umowy zlecenia jest traktowany jako przychód z działalności), nie mamy do czynienia ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń społecznych. W takiej sytuacji ubezpieczony podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzonej działalności. Natomiast z umowy zlecenia osoba prowadząca działalność nie podlega zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym i w konsekwencji ubezpieczeniu zdrowotnemu. Umowę zlecenia należy w takiej sytuacji traktować jako jedną z umów, w wyniku której działalność jest prowadzona i uzyskiwany jest przychód. Inaczej sytuacja wygląda, gdy umowa zlecenia jest zawarta z osobą, która równocześnie prowadzi działalność gospodarczą, ale przedmiot wykonywanej umowy jest inny niż przedmiot prowadzonej działalności. Wówczas występuje zbieg tytułów do ubezpieczeń: umowa zlecenia oraz działalność gospodarcza. Od 1 listopada 2005 r., w przypadku gdy zleceniobiorca równocześnie prowadzi działalność gospodarczą i wykonuje umowę zlecenia jako tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń może wybrać umowę zlecenia, gdy z umowy zlecenia będzie uzyskiwał wynagrodzenie równe co najmniej minimalnej podstawie wymiaru z działalności gospodarczej. Zmiany w zakresie wyboru tytułu do ubezpieczeń dotyczą wyłącznie osób prowadzących działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy o działalności gospodarczej (w tym wspólników spółek cywilnych) lub innych przepisów szczególnych. W dalszym ciągu prawo wyboru tytułu do ubezpieczeń bez względu na wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zlecenia mają osoby prowadzące działalność w ramach spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej oraz jednoosobowy wspólnik spółki z o.o. oraz osoby podlegające ubezpieczeniom jako twórcy i artyści.

PRZYKŁAD Mężczyzna jest wspólnikiem w spółce jawnej i z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Od 1 lutego zatrudnia się równocześnie na podstawie umowy zlecenia z wynagrodzeniem w wysokości 500 zł miesięcznie. Z wykonywanej umowy zlecenia może przystąpić do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Wówczas z działalności ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą dobrowolne, a obowiązkowa będzie wyłącznie składka na ubezpieczenie zdrowotne.

Składka na FP i FGŚP

Oprócz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne, płatnicy składek są zobowiązani do opłacania składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Składka na FP wynosi 2,45 proc. podstawy wymiaru i jest w całości finansowana ze środków płatnika składek. Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia do kwoty 30-krotności, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz za osoby z nimi współpracujące. Zgodnie z obowiązującym od 1 listopada 2005 r. brzmieniem art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy za pracodawcę uważa się jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała osobowości prawnej, a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudniają one co najmniej jednego pracownika. Oznacza to, że od 1 listopada 2005 r. obowiązek opłacania składek za zleceniobiorców, w przypadku zleceniodawców będących osobami fizycznymi, ciąży tylko na tych zleceniodawcach, którzy zatrudniają co najmniej jednego pracownika.

PRZYKŁAD: ZLECENIODAWCA NIE PŁACI NA FP Mężczyzna prowadzi działalność gospodarczą, i zatrudnia dwóch zleceniobiorców. Zleceniobiorcy ci podlegają obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnemu i rentowych, a ich podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Pomimo tego zleceniodawca nie ma obowiązku opłacania za nich składki na Fundusz Pracy, ponieważ nie zatrudnia nikogo w ramach stosunku pracy.

Powyższe nie dotyczy zleceniodawców-jednostek organizacyjnych, wobec których na obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy za zleceniobiorców nie ma wpływu to, czy zatrudniają co najmniej jednego pracownika, czy też nie zatrudniają żadnej osoby w ramach stosunku pracy.

PRZYKŁAD: SKŁADKI NA FP OPŁACA SPÓŁKA Spółka jawna zatrudnia pięć osób, wszystkie na podstawie umowy zlecenia. Spółka nie zatrudnia ani jednego pracownika. Ponieważ wszyscy zleceniobiorcy z tytułu umowy zlecenia podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, a ich podstawa wymiaru składek jest wyższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spółka opłaca za nich składki na Fundusz Pracy.

W przypadku umów zlecenia trwających kilka miesięcy z określonym w umowie wynagrodzeniem za pracę w stawce miesięcznej, w celu ustalenia obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy, należy dokonywać przeliczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na okres miesiąca. Oznacza to, że w przypadku gdy zleceniobiorca wykonywał pracę przez niepełny miesiąc (np. z uwagi na rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania umowy zlecenia w trakcie miesiąca, chorobę lub inną nieobecność w pracy), należy ustalać, ile wynosiłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyby zleceniobiorca wykonywał pracę przez cały miesiąc. Jeżeli ustalona w ten sposób podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, to zleceniodawca ma obowiązek opłacenia składki na Fundusz Pracy. Przeliczenia tego nie dokonujemy natomiast wówczas, gdy w umowie zlecenia nie określono wynagrodzenia za wykonanie zlecenia w stawce miesięcznej, ale w stawce akordowej, prowizyjnej itd. W takim przypadku o obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy za zleceniobiorcę decyduje wysokość osiągniętego przez niego przychodu. Jeżeli osiągnięty w danym miesiącu przychód z umowy zlecenia jest co najmniej równy kwocie minimalnego wynagrodzenia, zleceniodawca ma obowiązek opłacenia składki na Fundusz Pracy. Przeliczenie jest bezcelowe także wówczas, gdy co prawda wynagrodzenie dla zleceniobiorcy określono w stawce miesięcznej, ale w danym miesiącu przychód z umowy zlecenia jest co najmniej równy kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę.

PRZYKŁAD: WYŻSZE WYNAGRODZENIE Spółka z o.o. zawarła z mężczyzną umowę zlecenia na okres od 16 stycznia 2007 r. do 15 lutego 2007 r. Z umowy zlecenia zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W umowie zlecenia ustalono wynagrodzenie miesięczne w wysokości 1000 zł. W styczniu mężczyzna otrzymał wynagrodzenie w wysokości 500 zł. Z uwagi na to, że wynagrodzenie w przeliczeniu na okres miesiąca jest wyższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia, płatnik zobowiązany jest opłacić za zleceniobiorcę składkę na Fundusz Pracy za styczeń tego roku.

Podstawę wymiaru składki na Fundusz Pracy, należnej za zleceniobiorcę, zawsze stanowi przychód z umowy zlecenia w rozumieniu przepisów podatkowych. Przeliczenie podstawy wymiaru składek na okres miesiąca dokonywane jest bowiem tylko i wyłącznie w celu ustalenia obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy.

PRZYKŁAD: WYNAGRODZENIE PROWIZYJNE Spółka jawna zawarła od 10 stycznia umowę zlecenia z kobietą, w której odpłatność została ustalona prowizyjnie na 5 proc. od wartości zawartych umów. Z umowy zlecenia zleceniobiorca został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. W styczniu spółka wypłaciła kobiecie wynagrodzenie w wysokości 900 zł. Ponieważ otrzymywane wynagrodzenie nie podlega przeliczeniu na okres miesiąca, zleceniodawca nie opłaca za styczeń składki na FP, gdyż podstawa wymiaru składek na jego ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Jeżeli kwoty podstawy wymiaru składek pochodzą z różnych źródeł, obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy powstaje wtedy, gdy łączna kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie. Ubezpieczony, który uzyskuje przychody z więcej niż jednego źródła, składa oświadczenie każdemu płatnikowi (o innych tytułach, których obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym).

PRZYKŁAD: MNIEJSZY PRZYCHÓD Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę w wymiarze jednej trzeciej etatu osiąga z tego tytułu przychód w wysokości 500 zł. W związku z tym, iż przychód ten jest niższy od kwoty minimalnego wynagrodzenia, pracodawca nie odprowadza za ubezpieczonego składki na Fundusz Pracy.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność mają obowiązek opłacać za siebie składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jeśli wynoszą one w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Oznacza to, że osoba rozpoczynająca prowadzenie działalności gospodarczej (dla której jest to jedyny tytuł do ubezpieczeń) i jako podstawę wymiaru deklarująca 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia nie opłaca składki na Fundusz Pracy, ponieważ jej podstawa wymiaru na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Składka na FGŚP

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą są również zobowiązani do opłacania składek na FGŚP, pod warunkiem że może być wszczęte wobec nich postępowanie upadłościowe i odrębne przepisy nie wyłączają możliwości ogłoszenia ich upadłości i jednocześnie zatrudniają co najmniej jedną osobę fizyczną w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Składki należy opłacać m.in. za pracowników oraz zleceniobiorców, jeżeli osoby te podlegają obowiązkowi ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, z wyjątkiem małżonka pracodawcy, a także jego dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodziców, macochy i ojczyma oraz osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów i synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów oraz osób wykonujących pracę zarobkową w gospodarstwie domowym. Składka na FGŚP wynosi 0,10 proc. podstawy wymiaru i jest w całości finansowana ze środków płatnika składek. Podstawę wymiaru składki stanowią wypłaty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, podstawy do kwoty 30-krotności.

TRZEBA PODAĆ PESEL I NIP


We wszystkich dokumentach związanych z ubezpieczeniami, w tym z rozliczaniem i opłacaniem składek oraz przyznawaniem i wypłatą świadczeń określonych odrębnymi przepisami, należy podawać PESEL oraz NIP, a w razie, gdy ubezpieczonemu nie nadano tych numerów, serię i numer dowodu osobistego lub paszportu

Dokumenty zgłoszeniowe

Każda osoba, która podlega ubezpieczeniom społecznym i/lub zdrowotnemu, musi być zgłoszona do odpowiednich ubezpieczeń przez płatnika składek. Płatnikiem składek za pracowników jest pracodawca, a za zleceniobiorców zleceniodawca. Natomiast osoba prowadząca pozarolniczą działalność jest sama za siebie płatnikiem składek. Ubezpieczony jest zgłaszany do ubezpieczeń na formularzu: • ZUS ZUA – jeżeli podlega ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu lub tylko ubezpieczeniom społecznym, • ZUS ZZA – jeżeli ubezpieczony podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Płatnik jest zobowiązany przechowywać zgłoszenie do ubezpieczeń w postaci dokumentu pisemnego z własnoręcznym podpisem osoby ubezpieczonej przez okres 5 lat. W przypadku ustania tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego płatnik powinien wyrejestrować ubezpieczonego na druku ZUS ZWUA w terminie 7 dni od ustania ubezpieczeń. Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę oraz zleceniobiorcy (którzy z tego tytułu podlegają obowiązkowo lub przystąpili do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych) zawsze są zgłaszane do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA. Ubezpieczeni, którzy z danego tytułu podlegają wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. zleceniobiorca, który w innym zakładzie pracy jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę i otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie wyższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia, z umowy zlecenia obowiązkowo podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu) są zgłaszani do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA. Jeżeli w stosunku do ubezpieczonego następuje zmiana kodu tytułu do ubezpieczeń rodzajów lub terminów ich powstania, płatnik składa formularz ZWUA – wyrejestrowanie z ubezpieczeń oraz ponownie dokument zgłoszeniowy.

PRZYKŁAD: NAJPIERW TRZEBA WYREJESTROWAĆ Płatnik składek zatrudnia zleceniobiorcę, który od 1 grudnia został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego. W dniu zawierania umowy złożył oświadczenie, iż nie chce podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. Następnie ubezpieczony poinformował płatnika, iż od 1 stycznia chce podlegać również ubezpieczeniu chorobowemu. Płatnik składek powinien złożyć formularz ZUS ZWUA i z dniem 1 stycznia wyrejestrować ubezpieczonego ze wszystkich ubezpieczeń, do których został zgłoszony, oraz złożyć formularz ZUS ZUA i zgłosić go do wszystkich ubezpieczeń, w tym i do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a jako datę powstania obowiązku ubezpieczeń podać 1 stycznia.

Zgłoszenie do ubezpieczeń (druk ZUS ZUA/ZZA) zawiera dane dotyczące ubezpieczonego, m.in.: nazwisko, imiona, datę urodzenia, dane identyfikacyjne (NIP, PESEL, ewentualnie numer dowodu lub paszportu) dane adresowe oraz kod tytułu do ubezpieczeń. O wszelkich zmianach w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu płatnik jest zobowiązany zawiadomić ZUS w terminie 7 dni od zaistnienia zmian, stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez ZUS. Informacja o zmianie danych następuje poprzez złożenie przez płatnika formularza ZUS ZUA/ZZA w trybie korekty. W przypadku zmiany lub korekty danych identyfikacyjnych ubezpieczonego, tj. numeru PESEL, NIP, serii i numeru dowodu osobistego lub paszportu, nazwiska, pierwszego imienia, płatnik przekazuje o tym informacje na formularzu ZUS ZIUA. Płatnik składek dokonuje również zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny ubezpieczonego. Ubezpieczony jest bowiem zobowiązany zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny. Zgłoszenie członków rodziny ubezpieczony dokonuje za pośrednictwem płatnika składek. Ubezpieczony składa u płatnika wniosek o objęcie ubezpieczeniem członków rodziny, a płatnik dokonuje zgłoszenia członków rodziny do ZUS. W tym celu jest składany druk ZUS ZCZA – jeżeli adres zamieszkania członka rodziny jest zgodny z adresem zamieszkania ubezpieczonego lub ZUS ZCNA – jeżeli adres zamieszkania członka rodziny nie jest zgodny z adresem zamieszkania ubezpieczonego. Na tych samych drukach płatnik dokonuje wyrejestrowania członków rodziny. Jeżeli członek rodziny spełnia równocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu jako członek rodziny u dwóch ubezpieczonych, powinien być zgłoszony tylko przez jednego ubezpieczonego. Wobec tego, jeżeli obydwoje rodzice mają tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, np. obydwoje są pracownikami, dziecko powinno być zgłoszone do ubezpieczenia zdrowotnego przez jednego z nich.

KTO W RODZINIE


Członkami rodziny w myśl ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych są następujące osoby: • dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce dziecko w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku, • małżonek, • wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Dokumenty rozliczeniowe

Płatnik jest zobowiązany rozliczać i opłacać składki na każdy miesiąc kalendarzowy, w którym w ubezpieczeniach pozostawał choć jeden ubezpieczony lub też płatnik dokonywał wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek już po ustaniu tytułu do ubezpieczeń. Szczegółowe zasady dokonywania rozliczeń składek określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, wypłaconych zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego oraz zasiłków rodzinnych pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz kolejności zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze (zob. podstawa prawna). Rozliczenia składek płatnik dokonuje w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA oraz w imiennych raportach miesięcznych ZUS RCA, ZUS RZA oraz ZUS RSA sporządzanych za dany miesiąc kalendarzowy.

Imienne raporty miesięczne

W imiennych raportach miesięcznych należy podać numer PESEL, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano tego numeru – numer NIP. Jeżeli ubezpieczonemu nie nadano również numeru NIP, należy podać serię i numer dowodu osobistego lub paszportu. Imienny raport miesięczny ZUS RCA płatnik ma obowiązek złożyć za ubezpieczonego, który podlega: • obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. za pracownika), • wyłącznie ubezpieczeniom społecznym (np. za osobę pobierającą zasiłek macierzyński, która z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym). Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął w danym miesiącu przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek i równocześnie nie pobierał przez cały miesiąc świadczenia lub inna przerwa wykazana w raporcie RSA nie trwała cały miesiąc, to powinien za niego zostać złożony raport, gdzie wykazana zostanie zerowa podstawa wymiaru składek i zerowa kwota składek. Imienny raport miesięczny ZUS RZA płatnik składa wówczas, gdy ubezpieczony z danego tytułu podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu (np. za zleceniobiorcę, który z umowy zlecenia podlega wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu). Imienny raport miesięczny ZUS RSA jest składany za ubezpieczonych, którzy podlegają ubezpieczeniom społecznym, aby wykazać okres przerwy w opłacaniu składek (np. urlop bezpłatny, wynagrodzenie za czas choroby) oraz wypłacone świadczenia z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński). Imienny raport miesięczny zawiera oprócz danych identyfikacyjnych płatnika i ubezpieczonego m.in. informacje dotyczące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, a także zestawienie należnych składek na ubezpieczenia społeczne w rozbiciu na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz w podziale na składki finansowane przez ubezpieczonego i płatnika składek.

Deklaracja rozliczeniowa

Deklaracja rozliczeniowa ZUS DRA jest zbiorczym zestawieniem informacji o składkach na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz wypłaconych ubezpieczonym świadczeniach. W deklaracji płatnik wykazuje również podstawę wymiaru i kwotę składek na FP i FGŚP. Deklaracja rozliczeniowa zawiera m.in. • informację o liczbie ubezpieczonych, • liczbie pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, • zestawienie należnych składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń społecznych z uwzględnieniem m.in. podziału na składki finansowane przez ubezpieczonego i przez płatnika, • kwoty wypłaconych zasiłków, podlegających rozliczeniu w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne, • kwoty wynagrodzeń z tytułu niezdolności do pracy, należne składki na ubezpieczenie zdrowotne, składek na FP i FGŚP, • zestawienie zbiorcze kwot do zapłaty na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz FP i FGŚP, • dla osób, które w całości opłacają składki na ubezpieczenia z własnych środków (osoby prowadzące pozarolniczą działalność) – tytuł ubezpieczenia i podstawę wymiaru. Płatnik, który opłaca składki tylko za siebie, sporządza i przekazuje do ZUS wyłącznie deklarację rozliczeniową ZUS DRA.

JAKIE TERMINY


Dokumenty rozliczeniowe powinny być przekazywane do ZUS po upływie każdego miesiąca kalendarzowego w terminie: • do 10 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni – dla osób fizycznych opłacających składki wyłącznie za siebie, • do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych • do 15 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników. W tym samym terminie składki powinny być opłacone. Płatnik opłaca składki na trzy odrębne rachunki. W podziale na składki na: – ubezpieczenia społeczne, – ubezpieczenie zdrowotne, – FP i FGŚP.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, które rozliczają składki wyłącznie za siebie lub osoby współpracujące od minimalnych podstaw wymiaru składek, są zwolnione z obowiązku składania dokumentów rozliczeniowych (tj. deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych) za kolejny miesiąc, jeżeli nie nastąpiła żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego. Dokumenty rozliczeniowe nie są składane, również wówczas, gdy zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego dotyczyły wyłącznie zmieniającej się co 3 miesiące minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. W dokumentach rozliczeniowych płatnik rozlicza składki na ubezpieczenia za wszystkich ubezpieczonych. Płatnik powinien ustalić: • należne składki na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc, • zasiłki z ubezpieczeń społecznych, które podlegają potrąceniu w ciężar składek, wypłacone przez płatnika (jeżeli płatnik jest uprawniony do wypłaty tych świadczeń) oraz przysługujące płatnikowi wynagrodzenie za wykonywanie zadań związanych z ustalaniem prawa i wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych, • okresy przerw w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne (np. okres urlopu bezpłatnego, wychowawczego), oraz okresy pobierania świadczeń z ubezpieczeń społecznych (np. zasiłek macierzyński, zasiłek chorobowy), które mają wpływ na rozliczanie i opłacanie składek za ubezpieczonego za dany miesiąc kalendarzowy, • należne składki na ubezpieczenie zdrowotne. Rozliczenie składek jest dokonywane za dany miesiąc kalendarzowy. Tym samym w deklaracji oraz w imiennych raportach miesięcznych należy rozliczyć: • składki od wszystkich wypłaconych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego przychodów stanowiących podstawę wymiaru składek, wypłaconych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia danego miesiąca kalendarzowego – dotyczy to ubezpieczonych, dla których podstawa wymiaru składek jest ustalana w oparciu o przychód ubezpieczonego (np. pracownicy, zleceniobiorcy) • składki od zadeklarowanej podstawy, w wysokości nie niższej niż minimalna, np. w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, osób współpracujących. Dokumenty rozliczeniowe powinny być oznaczone odpowiednim numerem identyfikacyjnym. Identyfikator raportu składa się z kolejnego numeru, miesiąca oraz roku. Większość płatników jest zobowiązana do stosowania numerów 01-39 dla składanych dokumentów rozliczeniowych. Numer 01 oznacza komplet dokumentów pierwszorazowych za dany miesiąc, a numerami od 02-39 są oznaczone korekty dokumentów rozliczeniowych. Niektórzy płatnicy zobowiązani są do stosowania odrębnych numerów (m.in. zakłady pracy chronionej, powiatowe urzędy pracy rozliczające składki za swoich świadczeniobiorców). Płatnik składek, który dokonuje wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne po miesiącu, w którym ustał dla tej osoby tytuł do ubezpieczeń i ubezpieczony został wyrejestrowany z ubezpieczeń, składa imienny raport miesięczny z kodem 30 00 xx.

Korekta dokumentów rozliczeniowych

Płatnik składek jest zobowiązany złożyć imienny raport miesięczny korygujący w formie nowego dokumentu, zawierający wszystkie prawidłowe informacje, jeżeli zachodzi konieczność korekty danych podanych w imiennym raporcie miesięcznym w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości: • przez płatnika składek we własnym zakresie, • przez ZUS. Płatnik składek jest zobowiązany dokonać sprawdzenia prawidłowości danych zawartych w dokumentach rozliczeniowych dotyczących danego roku kalendarzowego nie później niż do 30 kwietnia następnego roku kalendarzowego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości płatnik powinien złożyć dokumenty korygujące z poprawnymi danymi. Komplet dokumentów korygujących składa się zawsze z imiennych raportów miesięcznych korygujących dołączonych do deklaracji rozliczeniowej korygującej zawierającej dane dotyczące wszystkich ubezpieczonych, zarówno tych, którzy zostali rozliczeni w poprzednim komplecie dokumentów, jak i tych, za których zostały sporządzone imienne raporty miesięczne korygujące. Imienny raport korygujący jest zawsze oznaczony tym samym identyfikatorem (w polu identyfikator raportu) co deklaracja rozliczeniowa, do której jest dołączony. Jeżeli korekta dotyczy danych wykazywanych wyłącznie w deklaracji rozliczeniowej (np. podstawa wymiaru i kwota składki na Fundusz Pracy), płatnik składa wyłącznie deklarację korygującą i nie przesyła imiennych raportów miesięcznych.

PRZYKŁAD: RAPORT KORYGUJĄCY Płatnik składek złożył dokumenty rozliczeniowe za grudzień za 6 pracowników. Dokumenty rozliczeniowe zostały oznaczone identyfikatorem 01.12.2006. Po pewnym czasie stwierdził, iż w stosunku do jednego z ubezpieczonych nieprawidłowo ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne. Wobec tego za tego pracownika składa imienny raport miesięczny ZUS RCA, wpisując w pole identyfikator raportu 02.12.2006. oraz deklarację rozliczeniową ZUS DRA oznaczoną tym samym identyfikatorem, gdzie wykazuje składki dotyczące wszystkich ubezpieczonych (tj. ubezpieczonego, za którego raport był korygowany, oraz pozostałych pracowników). Jeżeli następnie (po złożeniu dokumentów z identyfikatorem 02.12.2006) płatnik będzie korygował raport za następnego pracownika (za grudzień), będzie się posługiwał identyfikatorem 03.12.2006.

Korekta z urzędu

Korekta dokumentów ubezpieczeniowych może być również przeprowadzana przez ZUS z urzędu, jeżeli ZUS uzna błędy za możliwe do poprawienia we własnym zakresie. ZUS dokonuje zaewidencjonowania danych na koncie ubezpieczonego i rozliczenia na koncie płatnika składek na podstawie skorygowanych przez siebie dokumentów rozliczeniowych. Jeżeli płatnik nie zgadza się z korektą sporządzoną przez ZUS, w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia powinien złożyć deklarację rozliczeniową i imienne raporty miesięczne korygujące dokumenty przesłane przez ZUS. Kopie dokumentów rozliczeniowych płatnik składek zobowiązany jest przechowywać przez okres 10 lat od dnia ich przekazania do ZUS. Dokumenty te mogą być przechowywane w formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego. Wybór formy przechowywanie dokumentów należy do płatnika składek.

Forma przekazywania dokumentów

Płatnicy składek, którzy rozliczają składki za więcej niż 5 osób, są zobowiązani do przekazywania dokumentów ubezpieczeniowych w formie elektronicznej (z wyjątkiem druków ZUS ZFA i ZPA składanych w trybie zgłoszenia oraz druku ZUS ZIPA). W uzasadnionych przypadkach ZUS na wniosek płatnika, który rozlicza składki za więcej niż 5 osób, może wyrazić zgodę na przekazywanie dokumentów w formie papierowej. Płatnicy, którzy rozliczają składki za nie więcej niż 5 ubezpieczonych, mogą przekazywać dokumenty w formie papierowej, ale mogą również przejść na rozliczenia w formie elektronicznej.

Informowanie ubezpieczonych

Płatnik składek jest zobowiązany za każdy miesiąc kalendarzowy przekazać ubezpieczonemu na piśmie informacje zawarte w raportach imiennych przekazanych do ZUS. Informacje te mogą być przekazane na formularzu ZUS RMUA lub w innej formie pisemnej zawierającej te dane, w celu ich weryfikacji. Informacja powinna zawierać także datę jej sporządzenia oraz podpis płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej. Jeżeli ubezpieczony stwierdzi, że dane zawarte w otrzymanej od płatnika informacji są niezgodne ze stanem faktycznym, zgłasza na piśmie lub do protokołu do płatnika składek wniosek o sprostowanie informacji, w terminie 3 miesięcy od otrzymania informacji. W przypadku gdy płatnik nie uwzględni reklamacji w terminie 1 miesiąca od daty jej wpływu, na wniosek ubezpieczonego ZUS po przeprowadzeniu postępowanie wyjaśniającego wydaje decyzję. Jeżeli ubezpieczony nie zakwestionuje otrzymanej informacji w terminie 3 miesięcy od jej otrzymania, to dane zawarte w raporcie uważa się za zgodne ze stanem faktycznym, chyba że informacje dotyczące okresu objętego raportem zakwestionuje ZUS, wydając decyzję.