Rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego z wynagrodzenia za pracę to dla pracodawcy liczne obowiązki. Ich niedopełnienie może doprowadzić do niekorzystnych konsekwencji finansowych.

Zadłużenie pracownika co do zasady pozostaje bez wpływu na zakres obowiązków stron stosunku pracy. Sytuacja ulega jednak zmianie, kiedy wierzyciel pracownika zaczyna dochodzić swych należności z wynagrodzenia za pracę. Od tego momentu sprawna egzekucja zależy od prawidłowego wypełnienia przez pracodawcę wielu obowiązków.
W czyje ręce wypłata
Pierwszym etapem egzekucji z wynagrodzenia za pracę jest jego zajęcie. Na podstawie art. 881 par. 2 k.p.c. komornik zawiadamia pracownika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani w żaden inny sposób nim rozporządzać. Dotyczy to w szczególności comiesięcznego wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenia za dodatkowe prace zlecone przez pracodawcę, nagród oraz premii uzyskiwanych przez pracownika. Jednocześnie komornik wzywa pracodawcę, aby poza częścią wolną od zajęcia nie wypłacał pracownikowi żadnego wynagrodzenia, lecz:
  •  przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi, który dochodzi swej należności od pracownika albo,
  •  przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi - dotyczy to sytuacji, gdy do wynagrodzenia została lub zostanie skierowana kolejna egzekucja, a wynagrodzenie nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń.
Zajęcie wynagrodzenia jest skuteczne z chwilą doręczenia pracodawcy pisma o jego zajęciu. Od tego momentu wszelkie rozporządzenia pracownika dotyczące części zajętego wynagrodzenia będą w stosunku do egzekwującego wierzyciela nieważne.
Warto podkreślić, że na zajęcie wynagrodzenia nie ma wpływu to, że pracownik nawiązał nowy stosunek pracy lub podpisał umowę cywilnoprawną.
Dane dla komornika
Dla wierzyciela nie jest oczywiście bez znaczenia, jaka jest wysokość zarobków jego dłużnika. Z tego też powodu komornik zajmując wynagrodzenie pracownika wzywa pracodawcę na podstawie art. 882 par. 1 k.p.c., aby w terminie tygodnia od dnia otrzymania pisma o zajęciu:
  •  przedstawił zestawienie periodycznego wynagrodzenia pracownika za pracę oraz jego dochodu z wszelkich innych tytułów za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie - zestawienie to powinno obejmować każdy z miesięcy oddzielnie,
  •  podał, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęte wynagrodzenie będzie przekazywane wierzycielowi,
  •  w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę - złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana już egzekucja przez innych wierzycieli pracownika.
Należy pamiętać, że pracodawca jest zobowiązany do niezwłocznego zawiadomienia komornika oraz wierzyciela pracownika o każdej zmianie wyżej wskazanych okoliczności.
W razie rozwiązania stosunku pracy dotychczasowy pracodawca ma obowiązek wpisania w świadectwie pracy informacji o zajęciu wynagrodzenia. Należy wskazać oznaczenie komornika, numer sprawy egzekucyjnej oraz wysokość potrąconych już kwot. Jeżeli dotychczasowy pracodawca zna nowe miejsce zatrudnienia pracownika, wówczas ma obowiązek przesłać nowemu pracodawcy wszystkie dokumenty związane z egzekucją, tj. zajęcie wynagrodzenia i inne pisma komornika, oraz powinien o tym zawiadomić komornika.
Przesłanie zawiadomienia komornikowi ma skutki zajęcia należności dłużnika u nowego pracodawcy od chwili dojścia zawiadomienia do tego pracodawcy.
Obowiązek zawiadomienia
Nowy pracodawca, któremu pracownik przedstawi świadectwo pracy zawierające informację o zajęciu wynagrodzenia, ma obowiązek zawiadomić o zatrudnieniu poprzedniego pracodawcę, a także wskazanego komornika. Często zdarza się, że pracownik nie chce pokazać nowemu pracodawcy świadectwa pracy, w którym została umieszczona informacja o zajęciu jego wynagrodzenia. Jeśli w takiej sytuacji nowy pracodawca dowie się, gdzie pracownik był przedtem zatrudniony, ma on obowiązek zawiadomić poprzedniego pracodawcę o jego zatrudnieniu, chyba że pracownik przedstawi zaświadczenie tego zakładu stwierdzające, że jego należności nie były zajęte.
Kara grzywny
Nałożenie na pracodawcę tak licznych obowiązków byłoby pozbawione jakiegokolwiek sensu, gdyby ich niedopełnienie nie rodziło żadnych konsekwencji. Pracodawca uchylający się od ich wypełnienia musi liczyć się z sankcjami natury finansowej, a ściślej z wymierzeniem przez komornika kary grzywny. Na podstawie art. 886 par. 1 k.p.c. pracodawca może zapłacić grzywnę, w sytuacji:
  •  braku wykonania w przepisanym terminie obowiązków informacyjnych;
  •  zaniedbania przesłania zawiadomienia lub dokumentów dotyczących zajęcia wynagrodzenia nowemu pracodawcy dłużnika.
Maksymalna wysokość wymierzanej przez komornika grzywny wynosi 500 zł. Może ona zostać powtórzona, jeżeli pracodawca w dodatkowo wyznaczonym terminie nadal uchyla się od wykonania swych obowiązków. Jeżeli pracodawcą nie jest osoba fizyczna, grzywnie podlega pracownik lub wspólnik odpowiedzialny za wykonanie tego typu obowiązków. W razie niewyznaczenia takiego pracownika - odpowiedzialność ponoszą osoby uprawnione do reprezentowania pracodawcy. Jeśli pracodawcą jest spółka cywilna, grzywnie podlega którykolwiek ze wspólników.
Zapłata odszkodowania
Jeżeli pracodawca nie wypełnia swoich obowiązków, wówczas powinien pamiętać również o tym, że takie zachowanie może narazić go na odpowiedzialność odszkodowawczą wobec wierzyciela pracownika. Na podstawie art. 886 par. 3 k.p.c. pracodawca, który nie zastosował się do wezwania komornika, nie wypełnił obowiązków informacyjnych lub w inny sposób naruszył obowiązki wynikające z zajęcia wynagrodzenia, a także złożył fałszywe oświadczenie o istnieniu przeszkód w wypłacaniu dłużnikowi wynagrodzenia za pracę albo dokonał wypłaty zajętej części wynagrodzenia dłużnikowi, odpowiada wobec wierzyciela za wyrządzoną mu w ten sposób szkodę.
PRZYKŁAD: ZANIŻONE WYNAGRODZENIE
W zawiadomieniu o zajęciu wynagrodzenia komornik wezwał pracodawcę do przedstawienia zestawienia wynagrodzenia dłużnika za okres trzech miesięcy. Na prośbę pracownika pracodawca zaświadczył, że pobiera on wynagrodzenie w kwocie dwukrotnie niższej niż rzeczywista. W opisywanej sytuacji dochodzący swych należności wierzyciel może wytoczyć przeciwko pracodawcy powództwo o odszkodowanie. Szkodą będzie kwota, która mogłaby zostać od pracownika wyegzekwowana, gdyby pracodawca nie sfałszował zestawienia otrzymywanego przez niego wynagrodzenia.
3 KROKI POSTĘPOWANIA PRACODAWCY W RAZIE EGZEKUCJI KOMORNICZEJ
1 Pracodawca przedstawia komornikowi zestawienie periodycznego wynagrodzenia pracownika za okres 3 miesięcy bądź informuje go o przeszkodach w wypłacaniu tego wynagrodzenia.
2 Pracodawca przekazuje część zajętego wynagrodzenia za pracę - w zależności od treści wezwania - bezpośrednio do rąk wierzyciela bądź komornika. W tym zakresie nie wolno mu wypłacać zajętej części wynagrodzenia do rąk dłużnika.
3 W razie rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem pracodawca zamieszcza w świadectwie pracy wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia.
Dominika Cichocka
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 881-886 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 r. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).