Rozmawiamy z Danutą Średzińską, kierownik Referatu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu - Czy Polacy pracujący za granicą, których rodziny zostają w kraju, mają świadomość, jakie prawa, np. zagraniczne zasiłki na dzieci, im z tego tytułu przysługują?
Otrzymujemy dużo telefonów od zainteresowanych osób, które pytają, jak się ubiegać o świadczenia na dzieci. Informujemy je, jakie dokumenty i formularze są potrzebne oraz gdzie je trzeba złożyć, jak wygląda procedura tu, w kraju, i za granicą. Wielu rodziców w dalszym ciągu jednak nie wie, że nawet jeżeli tylko jedno z nich wyjedzie do pracy za granicę, a dzieci zostaną w kraju, to ma prawo otrzymywać zasiłek na dziecko z zagranicy, a w przypadku aktywności zawodowej rodzica pozostającego w kraju z dziećmi – z Polski i tego drugiego państwa. Nie zwracają też uwagi, że na decyzji przyznającej zasiłek w kraju wskazane jest, że wszelkie zmiany w sytuacji rodzinnej, w tym wyjazdu jej członka do pracy za granicę, powinny być natychmiast zgłaszane.
Dlaczego to jest tak ważne?
Taka sprawa trafia do regionalnego ośrodka polityki społecznej (ROPS), który ustala, który kraj jest właściwy do wypłaty świadczeń. Wprowadzenie takich zasad ma zapobiegać kumulacji zasiłków i sytuacji, gdy wypłacają je dwa kraje. W ubiegłym roku otrzymaliśmy ponad 1,4 tys. spraw z gmin do ustalenia, czy mają zastosowanie przepisy o koordynacji. Czasami okazuje się, że rodzic od dwóch, trzech lat pracuje za granicą, a w Polsce wypłacane są zasiłki na dzieci. W trakcie wyjaśniania sprawy wychodzi na jaw, że rodzice robią to nieświadomie, ale potem muszą ponosić konsekwencje swojej niewiedzy i oddawać nieprzysługujące im zasiłki.
Czy trudno jest wyegzekwować świadczenia nienależnie pobrane?
Wielu rodziców, dowiadując się, że bezprawnie pobierali świadczenia, jest gotowych zwrócić je dobrowolnie od razu na konto gminy. Nie mogą jednak tego zrobić, bo najpierw musi zostać przeprowadzone postępowanie, które dokładnie określi m.in., od kiedy mają zastosowanie przepisy o koordynacji. Postępowanie wymaga też korespondencji z zagranicznymi instytucjami. To powoduje, że zanim ROPS wyda ostateczną decyzję, mija kilka miesięcy. Niektórzy rodzice występują o rozłożenie długu na raty, umorzenie w całości lub części. Niekiedy konieczne jest postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika.
*Danuta Średzińska
kierownik Referatu Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Opolu