WYWIAD. Osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą nie będą już musiały składać kilku formularzy, aby uzyskać zwrot opłaconych składek ZUS. Również pracodawcy złożą jeden wniosek o refundację składek ZUS i dofinansowanie wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników. W 2009 roku pomoc na ich zatrudnienie nadal będzie wypłacał PFRON.
• Od 2009 roku obowiązywać będzie nowe rozporządzenie Komisji Europejskiej. Pracodawcy nie będą już oddzielnie otrzymywać dofinansowań do pensji niepełnosprawnych i refundacji ich składek do ZUS, lecz zwrot maksymalnie 75 proc. kosztów ich zatrudnienia. Czy to oznacza, że będą musieli złożyć tylko jeden wniosek o pomoc?
- Tak. Projekt nowego rozporządzenia KE, które zastąpi obecnie obowiązujące rozporządzenie nr 2204 o pomocy publicznej w zakresie zatrudniania, wprowadza rozwiązanie w formie subsydiów kosztów płacy, obejmujących także składki na ubezpieczenia społeczne. Pomoc ta będzie jednak różnicowana w zależności od stopnia niepełnosprawności pracowników. Większe pieniądze trafią więc do tych pracodawców, którzy zatrudniają osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Podkreślam jednak, że pomoc ta będzie tak udzielana, jeśli do ostatniej wersji projektu rozporządzenia w sprawie tzw. wyłączeń grupowych nie zostaną wprowadzone zmiany. Już teraz przygotowujemy się do dostosowania krajowych przepisów do nowego rozporządzenia. Postaramy się też, aby wniosek o pomoc był maksymalnie uproszczony i nie sprawiał pracodawcom kłopotów.
1
• A kto będzie wypłacał 75 proc. kosztów zatrudnienia niepełnosprawnych?
- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
• Czyli rząd nie zlikwiduje funkcjonującego Systemu Obsługi Dofinansowań i Refundacji, prowadzonego przez PFRON?
- Nie będziemy wprowadzać do systemu pomocy na zatrudnienie niepełnosprawnych zmian, dopóki nie poznamy ostatecznej wersji unijnego rozporządzenia. Ma być ona gotowa pod koniec czerwca. A od 1 stycznia 2009 r. nowe przepisy wspólnotowe wejdą w życie. Pozostanie nam sześć miesięcy na opracowanie nowego systemu wsparcia pracodawców zatrudniających niepełnosprawnych. To bardzo trudne zadanie. Dlatego planujemy, aby przez pierwszy rok obowiązywania nowych przepisów pieniądze nadal wypłacał PFRON. O tym, czy np. od 1 stycznia 2010 r. zadanie to zostanie przekazane na przykład do samorządów, zdecyduje rząd.
• W jakiej formie będzie wypłacana taka pomoc?
- Ostatni projekt rozporządzenia unijnego przewiduje, że 75 proc. kosztów zatrudnienia niepełnosprawnych może być wyłącznie refundowane. Pracodawcy będą musieli więc najpierw wypłacić takim pracownikom wynagrodzenia i opłacić składki ZUS, a następnie starać się o refundację tych pieniędzy z PFRON.
• Nowy system będzie dotyczył pracodawców. A czy jeszcze w tym roku resort pracy uprości procedurę ubiegania się o refundację składek ZUS przez osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą?
- Tak. Przygotowujemy obecnie zmianę przepisów, która ułatwi im ubieganie się o refundację. Planujemy ograniczyć liczbę formularzy, jakie należy wypełnić w trakcie starania się o refundację i zawartych w nich danych. Pracujemy też nad ujednoliconym formularzem. Chcemy, aby miał tylko dwie strony. Pierwsza będzie zawierać głównie dane identyfikacyjne oraz kwotę należnej refundacji. Natomiast drugą stronę trzeba będzie wypełnić tylko w dwóch przypadkach: przy pierwszym składaniu wniosku i w razie zmiany danych w niej zawartych - na przykład adresu. W tym celu prowadzimy rozmowy z ZUS związane z pozyskiwaniem części informacji, jakie trzeba zamieścić we wniosku, z systemu ZUS. Jeśli się to uda, niepełnosprawni wypełnią osobiście tylko część pól, na przykład oświadczenie o zapłaceniu składki.
2
• Rząd nie przewiduje więc powrotu do systemu rozliczeń pomocy z PFRON, jaki obowiązywał przed 2008 rokiem?
- Nie. Takie rozwiązanie uniemożliwiają przepisy unijne.
• Czy resort pracy przygotuje nowelizację ustawy o rehabilitacji, która umożliwi PFRON pobieranie odsetek od nienależnie wypłaconej pomocy? Obecnie nie ma on do tego prawa.
- Tak. Przygotowujemy obecnie projekt nowelizacji ustawy o rehabilitacji i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, który przewiduje uregulowanie kwestii naliczania odsetek od środków nienależnie pobranych. Planujemy, że nowela ta wejdzie w życie na jesieni tego roku.
• Rząd zapowiadał też ujednolicenie orzecznictwa o niepełnosprawności. Dziś funkcjonują aż trzy systemy orzekania. Czy resort pracy przygotował projekt zmian w tej sprawie?
- Przygotowujemy obecnie projekt zmiany zarządzenia prezesa Rady Ministrów dotyczącego powołania specjalnego międzyresortowego zespołu, który zająłby się reformą orzecznictwa.
• W ubiegłym roku zespół taki powołał poprzedni rząd. Ale nie opracował on żadnych zmian.
- To prawda, tyle że poprzedni zespół po prostu nie rozpoczął prac. Ministrowie zdążyli jedynie wyznaczyć ekspertów, którzy mieli wchodzić w jego skład. A zarządzenie premiera zawierało terminy, w których miałyby być wykonane analizy obecnego systemu i przedstawione propozycje zmian. Bez aktualizacji tych przepisów niemożliwa będzie praca wspomnianego zespołu.
3
• Resort pracy zapowiadał też, że będzie dążył do zwiększenia poziomu zatrudnienia w administracji publicznej, która obecnie często woli dokonywać wpłat do PFRON z tytułu niezatrudniania tych osób niż przyjmować ich do pracy.
- To może się zmienić, jeżeli sami niepełnosprawni będą chcieli pracować w urzędach państwowych. Rzeczywiście w administracji jest zatrudnionych niewiele osób niepełnosprawnych, ale nie wynika to z nierównego traktowania, lecz po prostu z braku niepełnosprawnych kandydatów do pracy. Aktywność zawodowa niepełnosprawnych jest bardzo niska. W urzędach pracy zarejestrowanych jest obecnie około 70 tys. niepełnosprawnych bezrobotnych. Od maja 2007 r. do marca 2008 r. Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych przeprowadziło cykl 13 szkoleń dla ponad 800 przedstawicieli administracji publicznej promujących zatrudnianie niepełnosprawnych w administracji. Ponadto w wyniku nawiązanej współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów uzgodniono możliwość zamieszczania w ogłoszeniach o wolnych stanowiskach w służbie cywilnej informacji zachęcającej osoby niepełnosprawne do składania ofert. Mam nadzieję, że podjęte przez nas działania promujące zatrudnianie niepełnosprawnych w administracji wskazały możliwości zatrudniania tych osób w ramach obowiązujących zasad rekrutacji.
SYLWIA BORATYŃSKA
absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, od 14 stycznia 2008 r. dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej
DGP
Większe pieniądze trafią więc do tych pracodawców, którzy zatrudniają osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności / ST