W razie odmowy przyjęcia zaproponowanych w wypowiedzeniu zmieniającym warunków pracy lub płacy umowa o pracę się rozwiązuje. Czy do wypowiedzeń zmieniających zawsze zastosowanie mają przepisy o zwolnieniach grupowych?
Nie. W doktrynie i orzecznictwie istnieje spór co do obowiązku stosowania – w przypadku wypowiedzeń zmieniających – przepisów ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.). Punktem spornym jest kontrowersyjny wyrok SN z 17 maja 2007 r. (III BP 5/07) nakazujący stosowanie procedury zwolnień grupowych do wszystkich wypowiedzeń zmieniających. Wyrok ten spotkał się z ostrą krytyką. Zarzucano mu m.in. brak należytego uzasadnienia oraz brak odniesienia do specyfiki wypowiedzeń zmieniających i przesłanek zastosowania ustawy. Wskazywałem na ten problem w Dzienniku Gazecie Prawnej (nr 100, 24 maja 2012 r.).
30 września 2011 r. SN wydał wyrok (III PK 14/11), w którym odniósł się do podstawowych zarzutów stawianych pod adresem poprzedniego orzeczenia. W uzasadnieniu SN odwołał się do specyfiki wypowiedzeń zmieniających, których celem jest zmiana warunków pracy i płacy dla utrzymania zatrudnienia, a ewentualne rozwiązanie stosunku pracy jest wyłącznie skutkiem wtórnym (w przypadku odmowy pracownika). Biorąc pod uwagę, że podstawową przesłanką zastosowania przepisów wspomnianej ustawy jest „konieczność rozwiązania stosunku pracy” po stronie pracodawcy, wypowiedzenie zmieniające co do zasady nie powoduje obowiązku stosowania jej przepisów (jako że konieczność rozwiązania stosunku pracy nie występuje, a do jego ewentualnego rozwiązania przyczynia się też pracownik odmawiający przyjęcia nowych warunków).
Tylko w przypadku, gdy treść oraz okoliczności przedstawienia pracownikowi nowych warunków zatrudnienia wskazują, że rzeczywistym celem pracodawcy jest zwolnienie pracownika, przepisy ustawy znajdą zastosowanie. To jednak rzadka sytuacja. Dlatego nadal aktualne pozostają wątpliwości, które przepisy ustawy i w jakim zakresie powinny być stosowane w przypadku wypowiedzeń zmieniających.