Artykuł 55 k.p. daje pracownikowi prawo rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Czy to, że do rozwiązania umowy doszło z inicjatywy pracownika, nie pozbawia go prawa do odprawy wynikającego z ustawy o zwolnieniach grupowych?
Artykuł 55 k.p. pozwala na rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, m.in. w przypadku, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Rozwiązanie umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Zagadnienie nabycia prawa do odprawy było przedmiotem analizy orzeczniczej w odniesieniu do art.231 par. 4 k.p. W uchwale Sądu Najwyższego z 18 czerwca 2009 r. (III PZP 1/09) przyjęto, że rozwiązanie przez pracownika stosunku pracy w trybie art.231 par.4 k.p. nie uprawnia do nabycia odprawy, chyba że przyczyną rozwiązania umowy była poważna zmiana warunków pracy na niekorzyść pracownika. Z braku analogicznego orzecznictwa co do prawa do odprawy przy rozwiązaniu przez pracownika umowy w trybie art. 55 k.p. powyższe stanowisko próbuje się niezasadnie odnosić także do sytuacji objętych dyspozycją tych przepisów.
Tymczasem decyzja pracownika o rozwiązaniu umowy w trybie art.55 par.1 lub par.2 k.p. jest następstwem przyczyn, które związane są z działaniami pracodawcy naruszającymi jego obowiązki wobec pracownika, podczas gdy w przypadku zmiany pracodawcy wskutek przejścia zakładu pracy czynnik ten nie występuje. Należy przychylić się do stanowiska SN (wyrok z 20 listopada 2008 r. III UK 57/08), że rozwiązanie przez pracownika umowy w trybie art.55 k.p. uzasadnia przyjęcie, że do rozwiązania stosunku pracy doszło z przyczyn dotyczących pracodawcy. Pracownikowi przysługuje więc prawo do odprawy, zwłaszcza że stosowanie ustawy o zwolnieniach grupowych nie zostało w odniesieniu do tego trybu rozwiązania umowy w żaden sposób wyłączone. Odrębną kwestią jest, czy pracownik w konkretnym przypadku prawo do takiej odprawy faktycznie nabędzie. Zależy to od tego, czy okoliczności z art. 55 k.p. wystąpiły i były wyłączną przyczyną rozwiązania umowy.