Wraz z nadchodzącą wiosną i wyborami parlamentarnymi nadchodzi czas sezonowych protestów społecznych. Jakie warunki powinna spełniać akcja protestacyjna niebędąca strajkiem, aby była legalna?
Celem akcji protestacyjnych jest zwykle wyartykułowanie niezadowolenia pracowników lub związków zawodowych wobec stosowanych warunków pracy, płacy lub świadczeń socjalnych, a także przeciwko naruszaniu praw i wolności związkowych pracowników. Są to kwestie, które zgodnie z art. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz.U. nr 55, poz. 236 z późn. zm.) stanowią materię sporu zbiorowego.
Akcje protestacyjne w tych sprawach powinny spełniać wymogi wskazanej ustawy. Zgodnie z jej przepisami – akcja protestacyjna może być zorganizowana dopiero po wyczerpaniu trybu postępowania określonego w jej przepisach, tj. m.in. po zgłoszeniu pracodawcy sporu zbiorowego i po podjęciu i nieosiągnięciu porozumienia w trybie rokowań z pracodawcą.
Warto podkreślić, że konieczności wypełnienia wskazanych wyżej obowiązków nie wyłącza spełnienie wymogów odrębnych przepisów dotyczących zgromadzeń. Cele obu regulacji są bowiem odmienne. Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych określa zasady prowadzenia dialogu społecznego w celu uniknięcia konfliktów społecznych oraz zapewnienia ich racjonalnego i rzeczowego rozstrzygnięcia. Ustawa z 5 lipca 1990 r. Prawo o zgromadzeniach ma natomiast na celu zapewnienie spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Przepisy obu ustaw mogą znajdować zastosowanie jednocześnie. Niezależnie zatem od obowiązku spełnienia wymogów ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych konieczne będzie niekiedy spełnienie przez organizatorów akcji protestacyjnej wymogów ustawy o zgromadzeniach.
Jeżeli, w zależności od sytuacji, wskazane wymogi obu ustaw nie zostaną spełnione, akcja protestacyjna będzie sprzeczna z prawem, a jej uczestnicy, a przede wszystkim organizatorzy, narażą się na odpowiedzialność. Realne jest poniesienie konsekwencji dyscyplinarnych, w tym rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, oraz kary za wykroczenie.