Restrukturyzacja firmy związana jest często ze zmianą warunków, na jakich zatrudnieni są pracownicy. Czy można wypowiedzieć warunki pracy i płacy związkowcom, których stosunek pracy podlega szczególnej ochronie?
Ochrona działaczy związkowych wynika z art. 32 par. 2 ustawy o związkach zawodowych, który stanowi, że pracodawca nie może zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść imiennie wskazanego pracownika, będącego członkiem zakładowej organizacji związkowej i upoważnionego do reprezentowania organizacji wobec pracodawcy. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki.
Pracodawca, zatrudniający co najmniej 20 pracowników, może wypowiedzieć związkowcom znajdującym się pod szczególną ochroną warunki pracy i płacy z przyczyn niedotyczących pracowników w ramach zwolnień grupowych. W tej sytuacji obniżenie wynagrodzenia związkowca uprawnia go do otrzymywania dodatku wyrównawczego przez cały okres korzystania z ochrony. Możliwość zmiany warunków pracy i płacy w zakładach zatrudniających przynajmniej 20 pracowników istnieje też w sytuacji zwolnień indywidualnych z przyczyn niedotyczących pracowników. Jak stwierdził Sąd Najwyższy, jest to możliwe przy założeniu, że istniała konieczność rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy i przyczyny te stanowiły wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy (I PK 185/08). Ma tu, co do zasady, zastosowanie wymóg dotyczący merytorycznego uzasadnienia wypowiedzenia, zachowania procedury zawiadomienia na piśmie reprezentującą związkowca zakładową organizację związkową oraz spełnienie założenia, że nie jest możliwe dalsze zatrudnianie go na dotychczasowym stanowisku pracy. Również w tym przypadku zmiana warunków zatrudnienia nastąpi przy zachowaniu prawa do dodatku wyrównawczego.
Wypowiedzenie warunków pracy i płacy chronionemu działaczowi związkowemu możliwe jest też w przypadku wprowadzania postanowień układu zbiorowego pracy mniej korzystnych od dotychczasowych warunków zatrudnienia, wynikających z umowy o pracę, a także w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.