Jaka kara grozi pracodawcy za dopuszczenie pracownika do pracy bez obowiązkowych badań lekarskich? Czy sankcjom za brak aktualnego orzeczenia lekarskiego podlegają również pracownicy?
Zgodnie z art. 229 par. 4 k.p. pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Okresowe i kontrolne badania lekarskie powinny być przeprowadzane w miarę możliwości w godzinach pracy przy zachowaniu przez pracownika prawa do wynagrodzenia. Całkowity koszt badania oraz inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej ze względu na warunki pracy, ponosi pracodawca.
W związku z zakazem dopuszczenia pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, o którym mowa w art. 229 par. 4 k.p., przyjmuje się, iż dopuszczenie do pracy bez przeprowadzenia badań kontrolnych lub na podstawie orzeczenia lekarskiego wydanego po upływie terminu obowiązującego do przeprowadzenia tych badań albo w przypadku oczywistej błędności tego orzeczenia stanowi zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy (wyrok SN z 7 lutego 2006 r., I UK 192/2005. MP. Pr. 2006/5/269).) i naraża pracodawcę na odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych, która będzie miała charakter uzupełniający w stosunku do świadczeń przysługujących pracownikowi na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Obowiązkiem pracownika jest natomiast poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym badaniom lekarskim oraz stosowanie się do wskazań lekarzy (art. 211 pkt 5 k.p.). Zgodnie z orzeczeniem SN z 12 grudnia 1974 r. obowiązek ten obejmuje nie tylko przestrzeganie ogólnie uznawanych norm w tym zakresie, lecz również indywidualnych przeciwwskazań związanych ze stanem zdrowia lub osobniczymi skłonnościami pracownika (II PR 264/74 PiZS 1976/3/67). Zawinione (z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa) niewykonanie przez pracownika polecenia poddania się kontrolnym badaniom lekarskim, jako naruszające obowiązek wykonania polecenia dotyczącego pracy (art. 100 i art. 211 pkt 5 k.p.), może stanowić podstawę niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę na podstawie art. 52 par. 1 pkt 1 k.p. (I PKN 642/1999, OSNP 2001/20/619).