Za czas urlopu pracownik powinien otrzymać takie wynagrodzenie, jakie dostałby, gdyby w tym czasie pracował. Kłopot powstaje, gdy w poszczególnych miesiącach wysokość pensji pracownika się zmienia.

Czy trzeba uwzględnić trzy wynagrodzenia

W kwietniu pracownik przez trzy dni przebywał na urlopie wypoczynkowym. Wynagradzany jest on według stawki godzinowej, a pensję ma wypłacaną do dziesiątego dnia miesiąca następnego. Czy ustalając podstawę urlopową uwzględniamy wynagrodzenia wypłacone w okresie trzech miesięcy poprzedzających urlop?
Tak
W podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego uwzględnia się zmienne elementy pensji, jakimi są wynagrodzenia akordowe, wypłacone w okresie trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia tego urlopu. W sytuacji gdy pracodawca wypłaca wynagrodzenie za pracę do końca miesiąca, wówczas za podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy przyjąć wynagrodzenie z trzech miesięcy poprzedzających miesiąc wykorzystywania urlopu. Licząc zatem pensję za czas urlopu z kwietnia 2008 r. należy uwzględnić akordy wypłacone w styczniu, lutym i w marcu 2008 r.
Jeśli wypłata wynagrodzenia za dany miesiąc następuje w terminie do dziesiątego dnia miesiąca następnego, podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego też powinno stanowić wynagrodzenie z trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Będą to jednak wynagrodzenia przysługujące za inne miesiące niż w przypadku, gdyby pensja wypłacana była na koniec danego miesiąca. Tak więc, jeśli pracownik korzysta z urlopu w kwietniu 2008 r., to w podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy uwzględnić akordy wypłacone w styczniu, lutym i marcu 2008 r., ale należne odpowiednio za grudzień 2007 r., styczeń i luty 2008 r.
Podstawa prawna
• Par. 8 ust. 1 rozporządzenia z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.).

Czy trzeba ustalić dwie podstawy wymiaru

Pracownik w okresie od 28 kwietnia do 9 maja 2008 r. korzysta z urlopu wypoczynkowego. Czy obliczając wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy na przełomie kwietnia i maja należy podstawę wymiaru tego wynagrodzenia ustalić osobno dla każdego z miesięcy?
Nie
W sytuacji gdy pracownik korzysta z urlopu na przełomie miesięcy, nie zachodzi potrzeba osobnego obliczania podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego dla każdego z miesięcy. W pytaniu nie zostało określone, czy pracownik wynagradzany jest według stałych czy też zmiennych elementów pensji. Sprawa jest prosta, jeśli na pensję pracownika składa się stała płaca zasadnicza. Nie ma wówczas potrzeby ani ustalania podstawy wynagrodzenia urlopowego, ani wyodrębniania z pensji pracownika wynagrodzenia za czas tego urlopu. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy wynagrodzenie pracownika składa się ze zmiennych elementów. W takiej bowiem sytuacji, obliczając wynagrodzenie urlopowe składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż miesiąc uwzględnia się z okresu trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
Zarówno przepisy kodeksu pracy, jak i rozporządzenia urlopowego posługują się pojęciem miesiąc rozpoczęcia urlopu. Dokonując analizy powyższego sformułowania, można dojść do wniosku, że w przypadku urlopu przypadającego na przełomie miesięcy, ustalając wynagrodzenie za ten czas, nie ma potrzeby odrębnego obliczania podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego dla każdego z miesięcy. Według przepisów podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego ustala się bowiem z miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a nie miesięcy poprzedzających miesiąc wykorzystywania urlopu.
Taka analiza oznaczałaby, że w celu ustalenia wynagrodzenia za czas urlopu udzielonego pracownikowi na przełomie kwietnia i maja 2008 r. wystarczające jest ustalenie podstawy urlopowej dla części urlopu wykorzystywanego w kwietniu. Podstawa ta powinna być również uwzględniana do wyliczenia należnego pracownikowi wynagrodzenia urlopowego za maj.
Przeliczenie podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego przewiduje par. 10 rozporządzenia urlopowego jedynie w sytuacji zmiany w składnikach wynagrodzenia lub zmiany ich wysokości w miesiącu wykorzystywania urlopu. Tak więc, gdyby od 1 maja 2008 r. uległa zmianie np. wysokość pensji pracownika, wówczas podstawę wynagrodzenia urlopowego z maja należałoby ustalić ponownie z uwzględnieniem tych zmian.
W praktyce znaczna część osób zajmujących się naliczaniem wynagrodzeń, w przypadku gdy urlop wypoczynkowy przypada na przełomie miesięcy, osobno ustala podstawy urlopowe dla każdego z miesięcy. Podobnie zachowuje się większość programów płacowych. Nie wydaje się to błędem w sytuacji, gdy taki sposób naliczeń nie spowoduje obniżenia stawki godzinowej wynagrodzenia urlopowego ze zmiennych elementów, w stosunku do tej ustalonej z trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
Podstawa prawna
• Par. 8, par. 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 ze zm.).

Czy termin wypłaty ma znaczenie

30 kwietnia 2008 r. rozwiązaliśmy z pracownikiem umowę o pracę. Przysługuje mu ekwiwalent za niewykorzystane sześć dni tego urlopu. W trakcie zatrudnienia pracownik wynagradzany był według stawki akordowej, a pensję miał wypłacaną do dziesiątego dnia miesiąca następnego. Czy ustalając wysokość ekwiwalentu bierzemy pod uwagę wynagrodzenia wypłacone w okresie trzech miesięcy poprzedzających nabycie do niego prawa?
Nie
Zmienne składniki wynagrodzenia, przysługujące za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, a takim właśnie składnikiem jest wynagrodzenie akordowe, w podstawie wymiaru ekwiwalentu uwzględnia się z okresu trzech miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu. Jednakże w tym przypadku nie liczy się data wypłaty wynagrodzenia, lecz okres, którego ona dotyczy. A zatem w przypadku, gdy pensja za dany miesiąc wypłacana jest w terminie do dziesiątego dnia miesiąca następnego, przy obliczaniu ekwiwalentu, do którego pracownik nabył prawo z chwilą rozwiązania umowy o pracę, tj. w kwietniu 2008 r., podstawę powinno stanowić wynagrodzenie uzyskane w okresie trzech miesięcy poprzedzających ten miesiąc (a nie wypłacone w tym okresie, jak w przypadku obliczania wynagrodzenia urlopowego), czyli wynagrodzenie za styczeń, luty i marzec 2008 r.
Podstawa prawna
• Par. 16 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.).

Czy przestój wpłynie na wysokość pensji

Pracownik wynagradzany w systemie prowizyjnym w kwietniu 2008 r. korzystał z pięciu dni urlopu. W okresie od stycznia do marca, ze względu na sezonowość prac, z powodu przestoju pracownik nie świadczył pracy. Z tego tytułu w okresie tym otrzymał wynagrodzenia przestojowe w wysokości stanowiącej 60 proc. pensji. Czy wynagrodzenie to powinno być uwzględnione przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia urlopowego za kwiecień?
Nie
Obliczając pensję za urlop wypoczynkowy, należy pominąć miesiące, za które wypłacono pracownikowi wynagrodzenie przestojowe. Zgodnie z przepisami rozporządzenia urlopowego przy obliczaniu pensji za czas urlopu nie jest uwzględniane m.in. wynagrodzenie za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju.
Zmienne elementy pensji, do których należy wynagrodzenie prowizyjne, uwzględniane są w podstawie urlopowej w przeciętnej wysokości z okresu trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, lub w przypadku znacznych wahań ich wysokości - z okresu 12 miesięcy. W opisanej sytuacji pracownik w miesiącach bezpośrednio poprzedzających urlop nie otrzymywał wynagrodzenia zależnego od wyników jego pracy, a jedynie pensję za przestój, dlatego też ustalając podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy cofnąć się do najbliższych miesięcy, za które prowizje przysługiwały, a więc do okresu od października do grudnia 2007 r. W przypadku bowiem, gdy przez cały okres przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia za urlop (trzech lub 12 miesięcy), lub przez okres krótszy, lecz obejmujący pełen miesiąc kalendarzowy lub pełne miesiące kalendarzowe pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie obejmujące zmienne składniki (prowizje), to przy ustalaniu podstawy wynagrodzenia urlopowego uwzględnia się najbliższe miesiące, za które to wynagrodzenie przysługiwało.
Podstawa prawna
• Art. 172 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. nr 21, poz. 94 z późn. zm).
• Par. 6, par. 8 ust. 1, par. 11 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.).

Czy uwzględniać pensje za nadgodziny

Pracownik w maju 2008 r. korzysta z pięciu dni urlopu wypoczynkowego. Wynagradzany jest według stałej stawki miesięcznej. W okresie trzech miesięcy poprzedzających urlop pracownik ten świadczył również pracę w godzinach nadliczbowych, za które otrzymał normalne wynagrodzenie i dodatek. Czy obliczając wynagrodzenie za urlop pracownika należy uwzględnić pensję za pracę nadliczbową?
Tak
Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych jest wynagrodzeniem zmiennym, które przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego uwzględnia się w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Tak więc w sytuacji opisanej w pytaniu w podstawie wynagrodzenia urlopowego oprócz stałej płacy zasadniczej należy uwzględnić również wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wypłacone pracownikowi w okresie od lutego do kwietnia 2008 r. Pensje za pracę nadliczbową z tego okresu należy zsumować, a następnie podzielić przez liczbę godzin w czasie, w którym pracownik wykonywał pracę w podanym okresie od lutego do kwietnia 2008 r.
Przez liczbę godzin w czasie, w którym pracownik wykonywał pracę, należy rozumieć nie tylko godziny normalnego czasu pracy. Ponieważ w okresie trzech miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu wykonywana była również praca w godzinach nadliczbowych, godziny tej pracy również należy uwzględnić w liczbie godzin przepracowanych. A zatem obliczając stawkę godzinową urlopu ze zmiennych elementów pensji, jakimi są wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, należy te składniki wynagrodzenia z okresu trzech miesięcy poprzedzających maj 2008 r. (luty, marzec, kwiecień 2008 r.) zsumować, a następnie podzielić przez liczbę godzin faktycznej pracy (z uwzględnieniem liczby godzin pracy nadliczbowej). Uwzględnienie w podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego pensji za pracę nadliczbową, przy jednoczesnym pominięciu liczby godzin nadliczbowych, za które ona przysługiwała, spowoduje zawyżenie stawki godzinowej ze zmiennych składników wynagrodzenia.
Podstawa prawna
• Art. 172 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
• Par. 6-9, par. 11 ust. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14 z późn. zm.).