Współmałżonek nie ponosi odpowiedzialności za niezapłacone w terminie składki ZUS, jeśli zaległości powstały jeszcze przed ślubem.

W latach 1999 – 2000 kobieta prowadziła własną firmę. Jednak w pierwszym okresie jej funkcjonowania nie zawsze terminowo opłacała składki ubezpieczeniowe. Dopiero w 2010 roku ZUS, powołując się na art. 83 ust 1 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wydał decyzję, domagając się zapłacenia zaległości. W decyzji jako dłużnika wpisano nie tylko właścicielkę firmy, ale także jej obecnego męża. ZUS na poczet zaległości zabezpieczył hipotekę na nieruchomości stanowiącej wspólnotę majątkową. Jednocześnie organ rentowy nie chciał uznać, że małżeństwo zostało zawarte w 2002 roku, czyli po powstaniu zaległości. Nie uwzględniono także, że nieruchomość otrzymana po ślubie weszła do wspólnego majątku.

Zainteresowani odwołali się do decyzji do sądu I instancji. Ten jednak uznał, że oboje małżonków ponoszą odpowiedzialność za długi. Sędziowie powołali się bowiem art. 29 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym odpowiedzialność rozciąga się także na majątek wspólny dłużnika i jego małżonka. Zainteresowani odwołali się od niekorzystnej dla siebie decyzji. Jednak sąd apelacyjny podtrzymał niekorzystny dla nich wyrok.

Ubezpieczeni wnieśli więc kasację do Sądu Najwyższego. Przekonywali w niej, że przyjęta przez sądy wykładnia przepisów doprowadzi do sytuacji, że małżonkowie po rozwodzie będą w lepszej sytuacji niż osoby przed ślubem.

– Przyjęcie takiej wykładki jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą ochrony rodziny. Współmałżonek nie może więc odpowiadać za długi sprzed zawarcia małżeństwa – wyjaśniał w czasie rozprawy Dawid Krzyżanowski, adwokat pełnomocnik ubezpieczonych.

Sąd Najwyższy przyznał rację skarżącym, uchylając zaskarżony wyrok i przekazując sprawę do ponownego rozpoznania. Sędziowie zwrócili uwagę na konieczność uwzględnienia, kiedy powstał majątek wspólny.

– Odpowiedzialność nie dotyczy okresu sprzed wspólnoty majątkowej – mówi Jolanta Strusińska-Żukowska, sędzia SN.

Jednocześnie SN wskazał, że taka wykładnia ma także charakter historyczny, bowiem w ustawie z 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych mąż i żona odpowiadali za zaległości podatkowe tylko w okresie trwania małżeństwa, a odpowiedzialność była ponoszona z majątku wspólnego.

ORZECZNICTWO

Wyrok Sądu Najwyższego z 22 maja 2012 r., sygn. akt II UK 339/11