Szpital nie może udzielić lekarzowi czasu wolnego w zamian za niewykorzystane wcześniej przerwy na odpoczynek. Lekarz może się za to domagać odszkodowania w postępowaniu cywilnym.
ORZECZENIE
Lekarze po zakończonym o godzinie 8.00 dyżurze na oddziale mogli, za zgodą ordynatora, wychodzić z pracy o 9.00. Zachowywali za dodatkową godzinę pracy prawo do wynagrodzenia. Wcześniej, przed wykonywaniem pracy na oddziale, pełnili dyżur karetkowy. Szpital wypłacał lekarzom wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę oraz odrębnie za pełnione dyżury według postanowień regulaminu wynagradzania. Taki tryb pracy powodował, że lekarze nie mieli zapewnionego 11-godzinowego odpoczynku. Lekarze za przekroczony wymiar czasu pracy domagali się udzielenia zaległej przerwy na odpoczynek. Szpital nie zgodził się jednak na udzielenie im zaległego czasu wolnego. Dlatego lekarze odwołali się do sądu I instancji.
Sądu I instancji wskazał, że do oceny roszczeń lekarzy o udzielenie czasu wolnego stosuje się dyrektywy unijne, a nie przepisy dotyczące czasu wolnego lekarzy obowiązujące od 1 stycznia 2008 r. Podkreślił, że każdy okres, podczas którego pracownik pracuje, jest do dyspozycji pracodawcy, wykonuje swoje działania lub spełnia swoje obowiązki zgodnie z przepisami krajowymi lub praktyką krajową, jest czasem pracy. Natomiast przekroczenie określonej przepisami dyrektywy maksymalnej tygodniowej normy godzin pracy (48 godzin) może być rekompensowane wyłącznie w naturze, przez zwolnienie pracownika z wykonywania obowiązków pracowniczych w ściśle określonym wymiarze czasu pracy. Sąd I instancji nakazał więc szpitalowi udzielenie lekarzom odpowiednio dla każdego z nich od 700 do 3,5 tys. godzin czasu wolnego.
Od tego wyroku szpital odwołał się do sądu apelacyjnego. Ten zgodził się z rozstrzygnięciem sądu I instancji i oddalił apelację szpitala.
Szpital wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Ten uznał (24 czerwca 2009 r.), że szpital nie może udzielić lekarzom czasu wolnego od pracy w zamian za nieudzielone wcześniej okresy odpoczynku. Zdaniem SN w zakresie niezrealizowanego prawa do odpoczynku dobowego i tygodniowego przyjmuje się, że odmowa pracodawcy udzielenia odpowiedniego okresu odpoczynku uzasadnia po stronie pracownika roszczenie o udzielenie kompensacyjnego czasu wolnego odpowiednio i wyłącznie w wymiarze dobowym lub rozliczeniowym czasie pracy. Podkreślił, że okresy odpoczynku muszą zatem przypadać bezpośrednio po okresach pracy, które służą zapobieganiu przemęczeniu i przeciążeniu pracownika w następstwie kumulacji następujących po sobie okresów pracy. W ocenie SN, nie ma też podstawy prawnej do wypłacenia lekarzom rekompensaty za niewykorzystany czas wolny. Zdaniem SN w przypadku nieprzestrzegania przez szpital norm czasu pracy lekarze mogą rozwiązać z nim umowę bez wypowiedzenia lub odmówić wykonania polecenia ordynatora szpitala w zakresie wykonywania pracy bez odpoczynku. Wskazał też, że pracownik może domagać się odszkodowania w postępowaniu cywilnym za naruszenie pracowniczych praw do ochrony zdrowia.
SN uchylił zaskarżony wyrok i przekazał do ponownego rozpatrzenia sądowi apelacyjnemu.
Sygn. akt II PK 287/08