Decyzja o indywidualnej odpowiedzialności członka zarządu za zaległe składki do ZUS może być wydana dopiero po przeprowadzeniu w tej sprawie pełnego postępowania egzekucyjnego.
ORZECZENIE
ZUS wszczął postępowanie wobec spółki zalegającej ze składkami. W jego trakcie stwierdził, że nie posiada ona majątku i przekazał sprawę do urzędu skarbowego. Ten, na podstawie ustaleń ZUS, poinformował właściciela firmy, że postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne, bo spółka nie prowadzi działalności, nie ma majątku i wierzytelności, z których można prowadzić skuteczną egzekucję.
Tym samym odpowiedzialność za zaległe składki ubezpieczeniowe przeszła na właściciela spółki. Firma zalegała ze składkami na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 44,8 tys. zł.
Sądy I i II instancji stwierdziły, że decyzja ZUS była prawidłowa. Właściciel firmy w skardze kasacyjnej do Sądu Najwyższego podał w wątpliwość procedurę egzekucji.
Wskazywał, że SN powinien rozstrzygnąć, czy postępowanie egzekucyjne wymaga formalnego aktu potwierdzającego bezskuteczność egzekucji (np. decyzja naczelnika urzędu skarbowego) wobec spółki.
SN wskazał wczoraj w siedmioosobowym składzie, że bezskuteczność egzekucji z majątku spółki można stwierdzić wobec firmy wyłącznie w postępowaniu w sprawie egzekucji należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Ma ona poprzedzać wydanie decyzji o indywidualnej odpowiedzialności członka zarządu spółki za te należności.
Orzeczenie to dotyczyło pytania trzech sędziów SN, czy wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu spółki musi być poprzedzone stwierdzeniem bezskuteczności egzekucji składek z majątku spółki w postępowaniu egzekucyjnym, czy też wystarczy, że ZUS sam stwierdzi o jej bezskuteczności.
W ustnym uzasadnieniu SN orzekł, że bezskuteczność egzekucji może być stwierdzona wyłącznie w postępowaniu w sprawie egzekucji z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, a nie na podstawie oceny organu rentowego.
Warunkiem uznania, że egzekucja jest bezskuteczna, nie jest ocena formalna tylko na podstawie faktów opartych na przypuszczeniach, że członek zarządu nie ma majątku. W tym przypadku takimi przypuszczeniami jest ocena organu rentowego, który sam stwierdził, że brak majątku spółki świadczy o jej bezskuteczności.
SN stwierdził, że w tym celu potrzebne jest wszczęcie i prowadzenie postępowania egzekucyjnego oraz dowiedzenie, że egzekucja jest bezskuteczna. SN wskazał, że tak należy interpretować art. 116 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
Sygn. akt I UZP 4/09
