Konstytucyjne prawo do informacji nie oznacza, że ZUS musi zawiadamiać wszystkich, którzy spełniają warunki do otrzymania emerytury, że mogą wystąpić o to świadczenie.
ORZECZENIE
Janusz S. odwołał się od decyzji ZUS, w której zostało ustalone, że od 1 października 2005 r. przysługuje mu prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Uważał, że emerytura należy mu się od daty, w której uzyskał do niej uprawnienia, czyli od ukończenia 60. życia, co nastąpiło 16 maja 2001 r. Twierdził także, że obecnie organ rentowy poucza o możliwości zgłoszenia wniosku osoby spełniającej warunki do emerytury. Ponieważ jego nie pouczono, to ZUS powinien mu wypłacić świadczenie z datą wsteczną.
Sąd I instancji oddalił odwołanie. Stwierdził, że zgodnie z art. 129 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2004 r. nr 39, poz. 353), świadczenia wypłaca się od dnia powstania prawa do nich, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję urzędu. Dlatego żądanie wnioskodawcy dotyczące wypłaty świadczenia od dnia ukończenia 60 roku życia jest bezpodstawne.
Janusz S. zaskarżył ten wyrok powołując się na art. 61 ust. 1 konstytucji. Stanowi on, że obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a także innych informacji od instytucji gospodarujących mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Wnioskodawca argumentował, że niepowiadomienie go przez ZUS o tym, iż przysługuje mu prawo do emerytury już od 60 roku życia, naruszało konstytucję, bo w ustroju demokratycznym obywatel, który z mocy prawa nabył określone uprawnienie, w tym przypadku prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym, powinien być informowany przez ZUS o nabyciu tego uprawnienia.
Sąd II instancji oddalił apelację. Stwierdził, że art. 61 ust. 1 konstytucji nie znajduje zastosowania w tej sprawie, a żądanie do ustalenia prawa do emerytury od 16 maja 2001 r., czyli od ukończenia 60 roku życia, nie ma uzasadnienia w przepisach. Janusz S. zaskarżył ten wyrok skargą kasacyjną.
Sąd Najwyższy oddalił skargę. W uzasadnieniu stwierdził, że określone w art. 61 ust. 1 konstytucji prawo do informacji niewątpliwie obejmuje również uzyskiwanie ich o działalności instytucji zabezpieczenia społecznego, takich jak ZUS. Jednak przez prawo obywatela do uzyskiwania informacji rozumieć należy możliwość zwrócenia się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z żądaniem udzielenia informacji i obowiązek Zakładu do jej udzielenia. Nie można natomiast rozumieć prawa ustanowionego w art. 61 konstytucji jako obowiązku udzielania przez wszelkie organy władzy publicznej i inne wskazane w tym przepisie podmioty informacji o prawach lub obowiązkach wszystkim potencjalnie zainteresowanym.
Sygn. akt III UK 93/07