Jeżeli pracownik posiadający upoważnienie do działania w imieniu pracodawcy wypłaca sobie nienależnie nagrody, to możliwość żądania zwrotu całej kwoty jest ograniczona.
ORZECZENIE
Janusz C. był prezesem zarządu spółki z o.o. i był zatrudniony na umowę o pracę. Pozwany wielokrotnie, działając jako prezes, przyznawał sobie premie uznaniowe i nagrody. Wypłata tych świadczeń następowała na jego polecenie, mimo że kompetencje do przyznania premii lub nagród prezesowi miała wyłącznie rada nadzorcza spółki lub zgromadzenie wspólników. Ponadto warunkiem przyznania premii, zgodnie z obowiązującym regulaminem, było osiągnięcie dodatniego wyniku w działalności spółki lub wydanie innych zaleceń przez radę nadzorczą. Po rozwiązaniu z nim umowę o pracę okazało się, że pozwany wypłacił sobie prawie 250 tys. zł. Spółka zażądała zwrotu tych pieniędzy.
Sąd I instancji uznał, że pobrane przez pozwanego kwoty stanowią nienależne świadczenie - w rozumieniu art. 410 k.c. i zasądził ich zwrot w całości. Sąd II instancji podzielił te ustalenia, jednak zmniejszył wysokość zasądzonej kwoty o 100 tys. zł.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Stwierdził, że występujący w sprawie problem sprowadza się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, jaka powinna być podstawa prawna odpowiedzialności, gdy pracownik wykonujący obowiązki pracownicze i równocześnie podejmujący czynności w imieniu i na rzecz pracodawcy przyznaje sobie, a następnie pobiera nienależne świadczenia. Czy podstawą taką powinny być przepisy o odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy, które ograniczają wysokość odszkodowania do kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia (art. 119 k.p.), czy też przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i następne k.c.). Sąd wskazał, że wystąpienie przesłanek pracowniczej odpowiedzialności materialnej wyłącza możliwość przyjęcia innej podstawy odpowiedzialności. Jak wyjaśnił wcześniej SN w wyroku z 27 maja 1999 r. (I PKN 78/99, OSNP 2000/18/682), stosowanie przepisów prawa cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu nie może służyć obchodzeniu ograniczeń w zakresie pracowniczej odpowiedzialności materialnej, gdy bezpodstawne wzbogacenie się pracownika ma jednocześnie cechy zawinionego wyrządzenia szkody pracodawcy. Dotyczy to w szczególności samowolnego przyznania sobie świadczenia ze stosunku pracy.
Sygn. akt II PK 74/07