Gmina ma obowiązek umieszczać seniorów tylko w domach pomocy społecznej. Nawet jeśli będzie się to wiązać z wyższymi kosztami.
Co do zasady przepisy ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 930 ze zm.) przewidują dwa typy placówek dla seniorów. Pierwsze z nich to domy pomocy społecznej (DPS), które są prowadzone przez samorządy lub podmioty działające na ich zlecenie, np. organizacje pozarządowe lub kościelne. Natomiast drugi rodzaj to prywatne placówki funkcjonujące w ramach działalności gospodarczej lub statutowej, posiadające zezwolenie wojewody. Przy czym gminy mogą kierować niesamodzielne osoby tylko do DPS.
Przypomina im o tym Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS), które w piśmie skierowanym do samorządów podkreśla, że przewidziana w art. 59 ust. 1 i 4 ustawy procedura kierowania mieszkańca nie dotyczy prywatnych placówek.
– Gminy dzwonią do nas z pytaniami w tej sprawie, bo wychodzą z założenia, że skoro przepisy mówią o kierowaniu do DPS, ale nie zawierają wyraźnego zakazu w przypadku prywatnych miejsc opieki, to mogą to robić. Za każdym razem informujemy, że jest to niedopuszczalne – mówi Beata Jabłońska, kierownik oddziału nadzoru i kontroli Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego.
20 tys. zł wynosi kara, jaką wojewoda nakłada na podmiot prowadzący nielegalną placówkę całodobowej opieki, która jest przeznaczona dla więcej niż 10 osób
Jednocześnie resort zwrócił się do samorządowych władz, aby przyglądały się działającym na ich terenie prywatnym placówkom, w których mogą przebywać osoby wymagające całodobowej opieki, ale istnieje podejrzenie, że mogą one funkcjonować nielegalnie, czyli bez wymaganego prawem zezwolenia wojewody.
O każdej takiej instytucji powinny informować urząd wojewódzki. Apel o interweniowanie w przypadku takich nielegalnych placówek to efekt ostatnio wykrytych rażących nieprawidłowości w zakresie warunków bytowych i opiekuńczych w placówkach w Zgierzu i Wolicy.
Jednak zdaniem dr. Adama Bodnara, rzecznika praw obywatelskich, samo monitorowanie miejsc opieki nie jest wystarczające i potrzebna jest zmiana przepisów w tym zakresie. W tej sprawie RPO skierował wystąpienie do premier Beaty Szydło, w którym proponuje m.in. rozbudowę systemu kontroli, umożliwiającego sprawdzanie wszystkich prywatnych obiektów i placówek, gdzie wykonywana jest opieka, bez względu na ich nazwę i deklarowane przeznaczenie.
Jego zdaniem należy też rozszerzyć katalog standardów świadczonych usług opiekuńczych i socjalno-bytowych, które muszą spełniać takie jednostki i nałożyć na nie wymóg zapewnienia odpowiedniego wskaźnika personelu (obecnie obowiązuje on tylko w DPS). Ponadto RPO wskazuje, że takie same postulaty zmian przedstawił wcześniej w wystąpieniu adresowanym do resortu pracy. Otrzymał wówczas odpowiedź, że resort przystąpi do prac nad zidentyfikowaniem najważniejszych do uregulowania kwestii. W opinii rzecznika prace te powinny jak najszybciej zakończyć się propozycjami konkretnych modyfikacji w ustawie.
