Czy matka otrzyma świadczenie pielęgnacyjne

Pani Anna opiekuje się chorującą od urodzenia na dziecięce porażenie mózgowe córką. Ze względu na to, że dziecko wymaga całodobowej pielęgnacji, wspólnie z mężem podjęli decyzję, że zamknie swoją działalność gospodarczą i zajmie się niepełnosprawną córką. Czy może ubiegać się o świadczenie rekompensujące utracony dochód?

TAK

Osoby, które opiekują się niepełnosprawnym członkiem rodziny i mają wobec niego niego obowiązek alimentacyjny (zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym dotyczy on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwa), mogą ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy. O tym, które z nich może zostać przyznane opiekunowi, decyduje moment powstania niepełnosprawności. Jeżeli do uszczerbku na zdrowiu doszło przed ukończeniem przez krewnego 18 lub 25 lat (o ile do tego momentu się uczył), przysługuje świadczenie pielęgnacyjne. Natomiast gdy dysfunkcja zdrowotna pojawiła się w późniejszym wieku, osoba zajmująca się niepełnosprawnym może otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy. Przyjęcie kryterium związanego z powstaniem niepełnosprawności oznacza, że świadczenie pielęgnacyjne jest skierowane głównie do rodziców opiekujących się niepełnosprawnymi dziećmi, do których należy czytelniczka. Ta forma wsparcia wynosi 1300 zł miesięcznie i jest niezależna od wysokości dochodów członków rodziny. Warunkiem otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego jest niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia oraz innej pracy zarobkowej. Co istotne, aby mogło być przyznane, członek rodziny wymagający opieki musi mieć orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności. Przy drugim powinny być dodatkowe wskazania, potwierdzające, że dziecko wymaga stałej lub długotrwałej opieki ze strony innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz współudziału w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Ze względu na brak kryterium dochodowego prawo do świadczenia pielęgnacyjnego jest ustalane na czas nieokreślony lub czas trwania orzeczenia o niepełnosprawności albo znacznym jej stopniu.

Podstawa prawna

Art. 17 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.).

Czy za opiekę nad dorosłym jest zasiłek

Matka czytelniczki ze względu na stan zdrowia wymaga stałej opieki. Właśnie otrzymała orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Czy jej niepracująca córka może otrzymywać świadczenie za codzienne zajmowanie się rodzicem?

TAK

Specjalny zasiłek opiekuńczy to forma wsparcia przewidziana dla osób, które ze względu na wiek powstania niepełnosprawności nie spełniają przesłanek do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego. Prawo do niego mają osoby obciążone obowiązkiem alimentacyjnym, a także małżonkowie, o ile nie pracują lub rezygnują z zatrudnienia oraz wykonywania pracy zarobkowej. Specjalny zasiłek mogą więc otrzymywać np. dorosłe dzieci zajmujące się niesamodzielnymi rodzicami lub wnuki opiekujące się babcią bądź dziadkiem. Również wtedy, gdy niepełnosprawność powstała u dziecka po ukończeniu 18 lub 25 lat, rodzic sprawujący nad nim opiekę nie otrzyma świadczenia pielęgnacyjnego, ale specjalny zasiłek. Do jego przyznania konieczne jest, aby niesamodzielny członek rodziny miał orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności z takimi samymi dodatkowymi wskazaniami jak przy świadczeniu pielęgnacyjnym. Choć specjalny zasiłek oraz świadczenie pielęgnacyjne mają wiele wspólnych cech, to istnieją między nimi ważne różnice. Pierwsza forma wsparcia jest bowiem niższa – wynosi 520 zł miesięcznie i jest uzależniona od kryterium dochodowego (764 zł na osobę w rodzinie), co znacznie ogranicza możliwość jej uzyskania. Ponadto w związku z tym, że przy specjalnym zasiłku stosowany jest próg dochodowy, jest on przyznawany na czas trwania okresu zasiłkowego. Rozpoczyna się on 1 listopada, a kończy 31 października następnego roku.

Podstawa prawna

Art. 16a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.).

Czy kolejność alimentacji decyduje o zasiłku

Pani Sylwia ma niepełnosprawną babcię, która mieszka z nią i jej rodzicami. Jej matka pracuje i to właśnie czytelniczka zajmuje się babcią na co dzień. Czy specjalny zasiłek opiekuńczy może przysługiwać tylko matce, ponieważ jest w pierwszej kolejności obciążona obowiązkiem alimentacyjnym względem niepełnosprawnej osoby?

NIE

Jak wyjaśnia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przy ubieganiu się o specjalny zasiłek opiekuńczy nie obowiązuje kolejność alimentacji, wskazująca, że w pierwszym rzędzie dotyczy ona zstępnych (dzieci, wnuków) przed wstępnymi (rodziców, dziadków). To też oznacza, że spośród wszystkich osób zobligowanych do alimentacji względem niepełnosprawnego członka rodziny specjalny zasiłek przysługuje temu, który sprawuje nad nim opiekę, złożył jako pierwszy wniosek i spełnia inne warunki jego uzyskania. Czytelniczka powinna więc otrzymać wsparcie na babcię i bez znaczenia jest to, że osoba wymagająca stałej opieki ma córkę, która w pierwszej kolejności jest zobowiązana do alimentacji. Przepisy w tym zakresie bywają jednak różnie interpretowane przez gminy oraz organy odwoławcze. Niektóre sądy administracyjne uznają bowiem, że wobec specjalnego zasiłku należy stosować tę samą regułę, która odnosi się do świadczenia pielęgnacyjnego i jeśli znajdują się osoby zobowiązane do alimentacji w pierwszym stopniu, to wsparcie nie może być przyznane wnukowi lub wnuczce.

Podstawa prawna

Art. 16a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.).

Czy będzie świadczenie na wnuka dla babci

Pani Barbara opiekuje się niepełnosprawnym wnukiem, po tym gdy jego matka zostawiła dziecko i wyjechała za granicę. Od tamtej pory nie utrzymuje z synem żadnego kontaktu i sąd na wniosek babci pozbawił ją praw rodzicielskich. Taka sama decyzja wkrótce zapadnie w stosunku do ojca dziecka, który od chwili narodzin nie interesował się jego losem. Czy otwiera to babci drogę do otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego?

TAK

Co do zasady o świadczenie pielęgnacyjne mogą ubiegać się matka lub ojciec, opiekun faktyczny dziecka (osoba czekająca na jego przysposobienie), osoba będąca dla niego rodziną zastępczą spokrewnioną lub inna osoba obciążona obowiązkiem alimentacyjnym, jeśli sama nie ma orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Taki zapis umożliwia więc otrzymywanie tej formy wsparcia np. przez babcię lub dziadka. Jednak w praktyce jest to trudne ze względu na przepisy, które przewidują, że osoby niespokrewnione w pierwszym stopniu względem niepełnosprawnego dziecka muszą spełnić dodatkowe warunki. Świadczenie pielęgnacyjne może im zostać przyznane, o ile spełnią łącznie wszystkie wymienione w nich przesłanki. Po pierwsze rodzice dziecka nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub mają orzeczenia o niepełnosprawności. Po drugie nie ma osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, np. rodzeństwa, albo są małoletni lub orzeczono wobec nich znaczny stopień niepełnosprawności. Wreszcie po trzecie – nie ma ani rodziców, ani osób spokrewnionych w pierwszym stopniu lub mają znaczny stopień dysfunkcji zdrowotnych. To też oznacza, że nawet jeśli moment powstania niepełnosprawności uprawniałby babcię lub dziadka do świadczenia pielęgnacyjnego na wnuka bądź wnuczkę, to gdy wspomniane warunki nie są spełnione, nie zostanie ono przyznane. Wówczas możliwe jest uzyskanie specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Podstawa prawna

Art. 17 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.).

Czy po skończeniu 18 lat zmieni się wsparcie

Pan Paweł jest uprawniony do świadczenia pielęgnacyjnego na niepełnosprawnego syna. Czy gdy będzie już pełnoletni, przestanie otrzymywać tę formę wsparcia i będzie mu przysługiwał specjalny zasiłek opiekuńczy?

NIE

Jeśli na dziecko, które jest niepełnosprawne od urodzenia lub dysfunkcja zdrowotna pojawiła się przed osiągnięciem pełnoletniości (albo ukończeniem 25 lat), przyznane zostało świadczenie pielęgnacyjne, to rodzic zachowa uprawnienie do niego, gdy będzie już dorosłe, pod warunkiem że zarówno opiekun, jak i osoba wymagająca opieki będą w dalszym ciągu spełniać kryteria związane z jego otrzymywaniem. Ukończenie 18 lat powoduje więc przejścia ze świadczenia na specjalny zasiłek opiekuńczy.

Podstawa prawna

Art. 17 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1518 ze zm.).