Jesteśmy średniej wielkości firmą. W tym tygodniu w poniedziałek wpłynęły do nas jednocześnie pisma od komornika i naczelnika urzędu skarbowego, którzy zażądali potrącania należności z wynagrodzenia jednego z naszych pracowników. Problem polega na tym, że pracownik zarabia ok. 2000 zł, podczas gdy komornik chce potrącenia 20 000 zł, a naczelnik urzędu skarbowego 9000 zł. Komu więc mamy przekazywać potrącaną część wynagrodzenia? Czy mamy ją podzielić proporcjonalnie? Słyszałam, że ostatnio zmieniły się przepisy w tym zakresie.
Rzeczywiście, 8 września 2016 r. weszła w życie duża nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, która ma w założeniu przede wszystkim ułatwić egzekucję świadczeń. Jedną ze zmian jest wprowadzenie zasady pierwszeństwa w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej co do tej samej rzeczy lub prawa. Aby określić, który organ będzie właściwy do prowadzenia egzekucji, nie trzeba już czekać na rozstrzygnięcie sądu. Ustawa wprowadza bowiem zasadę, że właściwy będzie ten organ, który pierwszy dokonał zajęcia. Jeśli nie będzie można tego ustalić, egzekucję przejmie organ mający do wyegzekwowania wyższą kwotę.
Wbrew pozorom nowe przepisy są ważne nie tylko dla komorników, lecz także dla pracodawców. To bowiem oni będą musieli je przecież stosować. Dotychczas, gdy różne organy egzekucyjne dokonywały zajęcia wynagrodzenia ich pracownika, firmy musiały czekać na rozstrzygnięcie sądu, któremu z nich przekazywać potrącone kwoty. W obecnym stanie prawnym to pracodawca będzie decydował, który organ będzie właściwy. Nie powinno to nastręczać mu jednak większych kłopotów, gdyż przepisy są skonstruowane bardzo jasno.
Jak więc ma postąpić firma w opisywanej przez nas sytuacji? Skoro wynagrodzenie zostało zajęte w tym samym czasie, nie będzie możliwe zastosowanie zasady pierwszeństwa. W takim przypadku musi zostać zastosowana reguła pomocnicza, zgodnie z którą trzeba wziąć pod uwagę, który z organów egzekwuje wyższą kwotę. Tutaj będzie to komornik. Oznacza to, że potrąconą kwotę należy przekazać tylko na rachunek komornika, nie należy jej dzielić proporcjonalnie i części przekazywać także naczelnikowi urzędu skarbowego.
O czym jeszcze musi pamiętać pracodawca? Przepisy nałożyły na niego obowiązek zawiadomienia organów egzekucyjnych o zaistniałym zbiegu egzekucji do wynagrodzenia, wskazując datę dokonania każdego zajęcia i wysokość należności, na poczet których każde zajęcie zostało dokonane. Pracodawca nie powinien także zapominać o tym, że pracownikowi mimo dużych długów należy wypłacić część wynagrodzenia. Kodeks pracy nakłada bowiem ograniczenia, zgodnie z którymi potrącenia mogą być dokonywane w granicach:
ww razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do 3/5 wynagrodzenia;
ww razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do 1/2 wynagrodzenia.
Jeśli potrąca się jednocześnie należności inne niż alimenty wraz z zaliczkami, to pracownikowi musi być wypłacone nie mniej niż 1/2 wynagrodzenia. Jeżeli łącznie z tymi długami egzekwowane są także alimenty, to potrącenie może być dokonane do 3/5 wynagrodzenia. Te ograniczenia jednak nie obowiązują w stosunku do nagrody z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego oraz należności przysługujących pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej, o ile egzekucja dotyczy alimentów.
Pracodawcy powinni traktować swoje obowiązki dotyczące egzekucji poważnie, ponieważ ich niewypełnienie zagrożone jest grzywną. Powinni więc zgodnie ze znowelizowanymi przepisami pomniejszyć wynagrodzenie i niezwłocznie przekazać je ustalonemu przez siebie właściwemu organowi egzekucyjnemu.
Może powstać pytanie, czy ewentualna pomyłka pracodawcy polegająca na przekazaniu kwoty niewłaściwemu organowi mogłaby skutkować grzywną. Teoretycznie tak, chociaż w praktyce grzywny nie są nakładane za wszystkie uchybienia, jakich może dopuścić się pracodawca podczas realizowania obowiązków wynikających z przepisów egzekucyjnych.
Podstawa prawna
Art. 773 i art. 8821 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
Art. 87 i art. 871 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).