Zatrudniamy zleceniobiorcę, który podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym dobrowolnie chorobowemu. Wynagrodzenie miesięczne wynosi 8500 zł i jest wypłacane ostatniego dnia miesiąca. Na początku sierpnia wykonawca otrzymał wynagrodzenie za lipiec, a na koniec sierpnia otrzyma bieżące za sierpień. W sierpniu łącznie otrzyma więc 17 000 zł. Musimy naliczyć składki od całego przychodu, ale jak zastosować limit podstawy składki chorobowej? Czy w sierpniu można przyjąć podwójny limit w związku z wypłatą za dwa miesiące i czy nie dojdzie do przekroczenia, a może nadal będzie to jedna kwota ograniczenia i wtedy trzeba będzie naliczyć składkę tylko od 10 137,50 zł?



W dokumentach rozliczeniowych do ZUS za sierpień należy naliczyć składkę chorobową od podstawy wynoszącej 17 000 zł. Kwota miesięcznego limitu podstawy wymiaru tej składki ulega tu sumowaniu (podwojeniu), a więc nie dojdzie do przekroczenia kwoty wynoszącej 20 275 zł (10 137,50 zł x 2).
Umowa-zlecenie jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych i wypadkowego oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Osoba wykonująca pracę na podstawie takiej umowy podlega zgłoszeniu na druku ZUS ZUA do ubezpieczenia emerytalnego, rentowych, wypadkowego oraz zdrowotnego, od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania. Natomiast przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego zależy od woli zleceniobiorcy (ubezpieczenie chorobowe pozwoli jednak zyskać prawo do zasiłków). Może on, ale nie musi przyłączyć się do tego ubezpieczenia na swój wniosek w każdym czasie trwania umowy, a więc nie tylko od początku wykonywania pracy zleconej. Jednak wówczas objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek o objęcie został zgłoszony w ZUS. Natomiast objęcie ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku następuje tylko wtedy, gdy nastąpi razem ze zgłoszeniem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia pracy na umowę-zlecenie.
Podstawa wymiaru
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe zleceniobiorców stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od oso´b fizycznych osiągany z tytułu wykonywania umowy-zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność za wykonanie umowy została ustalona w innej formie, podstawę wymiaru składek na wymienione ubezpieczenia stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Tak ustalona podstawa dla składek społecznych stanowi jednocześnie podstawę wymiaru składki zdrowotnej, z tym że przychód pomniejsza się o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez ubezpieczonego.
Dwa ograniczenia
Przy ustalaniu co miesiąc podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej oraz chorobowej należy przestrzegać dwóch ograniczeń. Pierwsze dotyczy rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W roku kalendarzowym nie może być ona wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy określonego w ustawie budżetowej. W 2016 r. limit wynosi 121 650 zł. Drugie ograniczenie ustanowiono dla podstawy wymiaru dobrowolnej składki chorobowej. Miesięcznie nie może ona przekraczać 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. maksymalna podstawa wymiaru to 10 137,50 zł.
Należy jednak zaznaczyć, że do podstawy wymiaru składki chorobowej – mimo że jest ona tożsama z wysokością podstawy składek emerytalno-rentowych – nie stosuje się ograniczenia górnej rocznej podstawy wymiaru tych składek (tzw. limitu 30-krotności). Oznacza to, że w razie przekroczenia tego limitu dla składek emerytalnej i rentowej chorobową nadal należy odprowadzać w stosunku miesięcznym, pilnując tylko górnej granicy dla podstawy tej składki. Limit miesięczny w pełnej wysokości obowiązuje bez względu na to, czy zleceniobiorca przystąpił do tego ubezpieczenia od początku miesiąca czy w jego trakcie i za jaki okres przysługuje mu wynagrodzenie. Przykładowo, jeśli objęcie ubezpieczeniami nastąpiło od 22 sierpnia i za sierpień wynagrodzenie wyniosło 5000 zł, to od pełnej kwoty odpłatności należy naliczyć składki społeczne, w tym chorobową.
Składki na poszczególne ubezpieczenia nalicza się od przychodu uzyskanego w danym miesiącu bez względu na to, za jaki okres/okresy jest on należny. Z podatkowego punktu widzenia przychodami są bowiem otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). W przepisach ubezpieczeniowych ta zasada ma odzwierciedlenie w par. 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, z którego wynika, że dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie (lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym) oraz w deklaracji (i deklaracji rozliczeniowej korygującej) uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy – stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem limitu 30-krotności.
Kilka przychodów jednocześnie
W przypadku zleceniobiorcy z pytania w sierpniu zostanie mu wypłacone wynagrodzenie w wysokości 17 000 zł, z tym że na tę kwotę składają się dwie odpłatności – za miesiąc poprzedni oraz bieżący. Cała ta kwota łącznie stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne, przy czym dla tej ostatniej – po pomniejszeniu o potrącone z dochodu zleceniobiorcy składki społeczne. Jeżeli bowiem w danym miesiącu dojdzie do wypłaty wynagrodzeń za dwa czy więcej miesięcy, to maksymalną podstawę wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wyznacza odpowiednia suma kwot miesięcznego limitu podstaw wymiaru składki na to ubezpieczenie obowiązującego dla poszczególnych miesięcy, za które został wypłacany przychód.
Trzeba jednak nadmienić, że ZUS bywa zmienny w swych interpretacjach i można się spotkać z materiałami wydawnictw, które występowały do ZUS o udzielenie odpowiedzi w tej sprawie i otrzymywały rozbieżne stanowiska, w tym takie, że skoro podstawa składki chorobowej jest ograniczona w stosunku miesięcznym, to nie ma uzasadnienia ani podstawy prawnej dla mnożenia kwoty limitu przez liczbę miesięcy, za które wynagrodzenia są należne, ale wypłacane w jednym miesiącu (kumulacja przychodów).
Jednak obecnie przyjmuje się, że kwotę miesięcznego limitu podstawy wymiaru składki chorobowej się zwielokrotnia w zależności od tego, za ile miesięcy dokonywana jest w jednym miesiącu wypłata.
Może to dotyczyć np. sytuacji, gdy zleceniobiorca:
- otrzymuje wynagrodzenie dopiero po zakończeniu umowy za całość wykonanej pracy, np. umowa jest kilkumiesięczna i przysługuje jedna odpłatność na koniec umowy,
- otrzymuje w danym miesiącu wynagrodzenie za miesiąc bieżący oraz płatności spóźnione, np. za miesiąc/miesiące poprzednie. [ramka] ⒸⓅ
!Miesięczna podstawa wymiaru składki chorobowej zleceniobiorcy jest ograniczona takim samym limitem jak w przypadku przedsiębiorcy – 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
WAŻNE
Obecnie ZUS uznaje, że miesięczny limit składki zwielokrotnia się o liczbę miesięcy, za jaką wypłaca się wynagrodzenie
Rozliczenie za sierpień*

* Drugi rachunek opiewający na tę samą kwotę będzie wyglądał analogicznie
W imiennym raporcie rozliczeniowym za zleceniobiorcę ZUS RCA za sierpień należy wykazać:
● podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – 17 000 zł
● kwoty składek odpowiednio 1561,60 zł (829,60 zł x 2, z rachunków) i 255 zł (127,50 zł x 2, z rachunków),
● podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe – 17 000 zł
● kwotę składki 416,50 zł (208,25 zł x 2, z rachunków)
● podstawę wymiaru składki wypadkowej – 17 000 zł (kwota składki według obowiązującej zleceniodawcę stopy procentowej),
● podstawę wymiaru składki zdrowotnej – 14 669,30 zł (7334,65 zł x 2, z rachunków)
● kwotę składki zdrowotnej – 1320,24 zł (660,12 zł x 2, z rachunków).
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 13 pkt 2, art. 14 ust. 1, 1a, art. 18 ust. 1, 3, art. 19 ust. 1, art. 20, art. 36 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963).
Art. 11 ust. 1, art. 41 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Par. 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 78, poz. 465)