Prawo zezwala przedsiębiorcy zatrudniać członków rodziny w firmie - krewny zatrudniony na podstawie umowy o pracę lub pomagający w firmie bez zawarcia jakiejkolwiek umowy jest traktowany jako osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej, o ile pozostaje w jednym gospodarstwie domowym z przedsiębiorcą. ZUS za osoby współpracujące z przedsiębiorcą przy prowadzeniu firmy uważa dokładnie:

  • współmałżonka,
  • dzieci - własne, przysposobione i dzieci współmałżonka,
  • rodziców,
  • macochę lub ojczyma,
  • osoby przysposabiające.

Za osoby współpracujące nie uznaje się więc innych osób spokrewnionych z przedsiębiorcą, jak brat i siostra, którzy zatrudnieni w firmie będą traktowani jak inni pracownicy.

Jakie składki do ZUS za współpracownika

Przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić osobę współpracującą do ZUS do ubezpieczenia społecznego w ciągu 7 dni od momentu, w którym żona czy dzieci rozpoczęły pracę w firmie. 

zobacz także:

Osoba współpracująca, zatrudniona na podstawie umowy o pracę lub pomagająca nieodpłatnie, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemi i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jedynie ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Wysokość tych składek jest taka sama jak w przypadku samego przedsiębiorcy (opłacającego składki na zasadach ogólnych) - podstawa naliczania składek na ubezpieczenie społeczne nie może być niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. W 2016 roku ta najniższa kwota to 2 433 zł (60 proc. z 4 055 zł, czyli prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia).

Od stycznia do grudnia 2016 roku składka na ubezpieczenia społeczne osób współpracujących nie może być więc niższa niż:

  • 474,92 zł (19,52 proc.) - na ubezpieczenie emerytalne
  • 194,64 zł (8 proc.) - na ubezpieczenia rentowe
  • 59,61 zł (2,45 proc.) - na ubezpieczenie chorobowe
  • 43,79 zł (1,80 proc.) na ubezpieczenie wypadkowe.

Z kolei podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota nie niższa niż 3210,60 zł (75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2015 roku, czyli 4280,39 zł). Składka zdrowotna w 2016 roku dla osoby współpracującej nie może być więc niższa niż 288,95 zł (9,00 proc. podstawy wymiaru)

Umowa zlecenie w członkiem rodziny

Natomiast w przypadku, gdy przedsiębiorca zawarł z żoną czy dzieckiem umowę zlecenia, to fakt pokrewieństwa jest w tym wypadku bez znaczenia - składki do ZUS są opłacane tak jak w przypadku innych zleceniobiorców.

Zleceniobiorca podlega więc obowiązkowo ubezpieczeniu: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Tylko jeśli zleceniobiorca ma inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń - na przykład z umowy o pracę w innej firmie osiąga dochód w kwocie co najmniej płacy minimalnej - firma musi opłacać tylko ubezpieczenie zdrowotne.

zobacz także:

Składek do ZUS nie trzeba również opłacać za członka rodziny posiadającego status ucznia lub studenta, który nie ma jeszcze ukończonych 26 lat.

Zarówno za krewnych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i umowę zlecenia nie trzeba natomiast opłacać składek na FŚGP. Prawo zwalnia bowiem przedsiębiorcę z tego obowiązku w przypadku małżonka pracodawcy oraz jego dzieci (własnych, drugiego małżonka i przysposobionych), rodziców, macochy i ojczyma, osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięcia i synowej, bratowej, szwagierki i szwagra.