Pracodawca jest zobligowany do wydawania pracownikom wykonującym ciężkie prace fizyczne posiłków profilaktycznych. Jednocześnie dysponuje on znacznymi środkami na koncie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Czy dopuszczalne będzie finansowanie tych posiłków ze środków zgromadzonych na powyższym funduszu?



Zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o ZFŚS) środki tego funduszu mogą być wydawane wyłącznie na działalność socjalną pracodawcy. Pojęcie to zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 1 ustawy o ZFŚS. Zgodnie z tym przepisem działalnością socjalną są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:
● różnych form wypoczynku,
● działalności kulturalno-oświatowej czy sportowo-rekreacyjnej,
● opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
● udzielania pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także
● zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.
Jak wynika z art. 8 ust. 2 ustawy o ZFŚS, zasady przeznaczania środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej pracodawca określa w regulaminie tego funduszu, skonsultowanym z zakładową organizacją związkową. Pracodawca, u którego nie działa związek zawodowy, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
Z kolei wydawanie posiłków profilaktycznych, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów, nie jest działalnością socjalną w rozumieniu ustawy o ZFŚS. Obowiązek ich nieodpłatnego zapewnienia wynika bowiem wprost z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych w kodeksie pracy (art. 232 k.p.) i spoczywa na pracodawcy. Dlatego też posiłki profilaktyczne wydawane na podstawie powyższego rozporządzenia nie mogą być finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Odmienną sytuację stanowiłoby np. dofinansowanie posiłków dla pracowników, którzy nie wykonują prac w warunkach szczególnie uciążliwych. W takim przypadku pracodawca – pomimo braku ustawowego obowiązku – może finansować lub współfinansować takie posiłki (np. w postaci bonów, kuponów itp.). Należy jednak pamiętać, że nie będą one w pełni zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, a jedynie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. Oczywiście trzeba przy tym pamiętać, że takie dofinansowanie musi wynikać bezpośrednio z regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i – zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS – być uzależnione od sytuacji materialnej pracowników (przyznając jakiekolwiek świadczenia finansowane z powyższego funduszu, pracodawca powinien każdorazowo rozpatrywać sytuację materialną, życiową, rodzinną, zdrowotną itp. osoby uprawnionej do korzystania z przewidzianych w nim świadczeń). Jednak w związku z tym, że w omawianym przypadku chodzi o zapewnienie posiłków profilaktycznych związanych z bhp, pracodawca nie może finansować ich zakupu ze środków funduszu socjalnego.
Podstawa prawna
Art. 2 pkt 1 i art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 800).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).
Art. 232 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).