Jestem przedsiębiorcą zajmującym się produkcją termosów. Planuję w tym roku zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Jakie uprawnienia będą odróżniały pracownika niepełnosprawnego od innych zatrudnionych w moim zakładzie?
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przewiduje szczególne uprawnienia niepełnosprawnych pracowników w zakresie zatrudnienia, a w szczególności czasu pracy, zwolnień od pracy oraz długości urlopów wypoczynkowych.
Przewidziane w ustawie normy czasu pracy pracowników niepełnosprawnych są surowsze w stosunku do norm wynikających z kodeksu pracy. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin na tydzień. Czas pracy pracowników niepełnosprawnych zależy też od stwierdzonego stopnia niepełnosprawności; i tak czas pracy pracowników zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Niepełnosprawnego pracownika nie można zatrudniać w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych nawet za jego zgodą, chyba że pozwoli na to lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne pracowników lub lekarz sprawujący opiekę nad takim pracownikiem.
W przypadku gdy pracownik został uznany za osobę niepełnosprawną w okresie zatrudnienia, normy i zasady dotyczące czasu pracy mają zastosowanie od dnia następnego po przedstawieniu przez pracownika orzeczenia o niepełnosprawności. Normy czasu pracy oraz zakaz zatrudniania pracownika z orzeczeniem o niepełnosprawności nie mają zastosowania w odniesieniu do osób zatrudnionych przy pilnowaniu, a także w przypadku, gdy na wniosek pracownika wyrazi na to zgodę lekarz prowadzący badania profilaktyczne lub lekarz sprawujący opiekę nad takim pracownikiem.
Pracownik niepełnosprawny ma także prawo do dodatkowej przerwy w pracy przeznaczonej na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek; czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczony do czasu pracy.
Pracownikowi ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze dziesięciu dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu pracownik nabywa po przepracowaniu roku od dnia zaliczenia go do wymienionego wcześniej. stopnia niepełnosprawności. Jeżeli jednak pracownik jest uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub innego urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów prawa pracy, wówczas urlop dodatkowy przewidziany w ustawie mu nie przysługuje.
Pracownik o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy: w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku oraz w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli te czynności nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
Zwolnienie od pracy z wymienionych przyczyn następuje z zachowaniem prawa do wynagrodzenia; wynagrodzenie oblicza się jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
WNIOSEK
Niepełnosprawnego pracownika nie można zatrudniać w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Pracownik niepełnosprawny ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy przeznaczonej na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek; czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczony do czasu pracy. Pracownikowi ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy - oprócz przewidzianego w kodeksie pracy - urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.
AGNIESZKA JESIOTR
radca prawny i partner, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
■ Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).