Zdaniem ZUS status studenta dowolnej szkoły wyższej na świecie pozwala na nieopłacanie składek od wynagrodzenia zleceniobiorcy. Rozróżnienia sytuacji uczących się na uczelniach krajowych i zagranicznych nie wprowadza bowiem ustawa systemowa.
Ogólna zasada wynikająca z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa), zgodnie z którą nie odprowadza się składek od umów-zleceń zawieranych z uczniami i ze studentami, o ile nie ukończyli 26. roku życia, jest powszechnie znana. Wykorzystuje to wielu płatników, oferując zatrudnienie wyłącznie takim osobom. Pewne wątpliwości mogą się pojawić w sytuacji, gdy zleceniobiorca deklaruje, że jest studentem, ale niepolskiej uczelni. Z takim zagadnieniem zetknął się jeden z płatników. Postanowił więc zapytać ZUS, czy w takim przypadku także można skorzystać z takiego zwolnienia. Jego zdaniem to, że uczelnia nie znajduje się w Polsce, nie ma znaczenia i za zleceniobiorcę składek odprowadzać już nie trzeba. ZUS zgodził się z takim stanowiskiem. W wydanej 25 maja 2016 r. interpretacji nr WPI/200000/43/564/2016 stwierdził, że składek nie opłaca się za studenta niezależnie od kraju, w jakim znajduje się jego uczelnia. Podobnie bowiem jak nie ma znaczenia obywatelstwo zleceniobiorcy, a tylko wykonywanie usług na terenie Polski, tak nie ma znaczenia siedziba szkoły wyższej.
Jak zweryfikować zaświadczenie
Taka interpretacja przepisów jest bardzo korzystna dla płatników i młodych ubezpieczonych, którzy w tym wieku rzadko myślą o czymś tak odległym jak emerytura. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że może prowadzić do nadużyć, a przez to uszczuplenia wpływów do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. O ile bowiem w razie wątpliwości ZUS jest w stanie dość łatwo zweryfikować poprawność zaświadczenia polskiej uczelni o odbywaniu studiów, o tyle w przypadku szkół wyższych znajdujących się za granicą może to nie być takie proste. Płatnicy powinni pamiętać, żeby uważnie weryfikować deklaracje osób twierdzących, iż studiują za granica. Gdy zostaną wprowadzeni w błąd, to oni poniosą konsekwencje finansowe pomyłki, bo będą musieli odprowadzić składki wraz z odsetkami.
Podobnie w rencie rodzinnej
Stanowisko ZUS nie jest jednak zaskoczeniem. Podobne prezentuje podczas rozpatrywania uprawnień do renty rodzinnej. To świadczenie może przysługiwać do ukończenia 25. roku życia (a nawet kilka miesięcy dłużej), jeśli uprawniony nadal się uczy. W powodu dużej emigracji w ostatnich latach nie należą do rzadkości sytuacje, w których ZUS otrzymuje zaświadczenia np. z uczelni brytyjskich. Co do zasady nie są one kwestionowane i renta jest wypłacana. Niejednokrotnie pojawiają się jednak wątpliwości interpretacyjne w ocenie takiego zaświadczenia, np. czy studia zostały zawieszone, czy zakończone. Nie tyle jednak chodzi o to, że jest sporządzone w obcym języku, ile raczej o to, iż odnoszą się do innego systemu edukacyjnego, którego nie można przełożyć bezpośrednio do polskich przepisów ubezpieczeniowych. Podobne problemy mogą się pojawić w przypadku przedstawiania zaświadczeń dla celów zwolnienia ze składek.
!Uczący się zleceniobiorca do 26. roku życia jest zwolniony ze składek bez względu na obywatelstwo i siedzibę jego uczelni.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
