Resort spraw wewnętrznych potwierdza: dojazdu do i z miejsca delegacji poza godzinami służby nie wlicza się do czasu pracy. Wyjątek stanowi wyjazd w czasie normalnych godzin służby
Czas pełnienia służby przez policjanta jest określony wymiarem jego obowiązków, z uwzględnieniem prawa do wypoczynku. Jednak zadania służbowe policjanta powinny być ustalone tak, aby możliwe było ich wykonanie w ramach 40-godzinnego tygodnia służby, w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym. W zamian za czas służby przekraczający powyższą normę policjantowi udziela się czasu wolnego w tym samym wymiarze albo przyznaje rekompensatę pieniężną. Tak wynika z art. 33 ust. 3 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 529 ze zm.; dalej: u.p.).
Warunkiem, aby czas służby policjanta został uznany za ponadnormatywny, jest polecenie służbowe kierownika komórki organizacyjnej, w której pełni on służbę. Jednocześnie czas służby przekraczający normę określoną w art. 33 ust. 2 u.p. powinien zostać odpowiednio udokumentowany w ewidencji czasu służby (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 marca 2006 r., sygn. akt II SA/Wa 180/06, Legalis nr 299068).
Podróż służbowa
Wiele wątpliwości powstaje jednak co do tego, czy czas spędzony przez policjanta w ramach delegacji (np. czas jazdy pociągiem lub samochodem do miejsca wykonywania zadania) należy zaliczać do czasu służby tego funkcjonariusza. Problem dotyczy zwłaszcza ustalenia, czy policjant nabywa wówczas prawo do dnia wolnego lub rekompensaty za nadgodziny, jeśli podróż trwała dłużej niż jego czas służby. Ustawa o policji ani rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 18 października 2001 r. w sprawie rozkładu czasu służby policjantów (Dz.U. nr 131, poz. 1471 ze zm.; dalej: rozporządzenie) nie regulują tej kwestii. Wskazówek należy więc szukać w orzecznictwie Sądu Najwyższego odnoszącym się do pracowników.
Z utrwalonej linii orzeczniczej SN wynika, że przy rozliczaniu czasu pracy w delegacji służbowej obowiązuje zasada, iż dojazdu do miejsca delegowania poza godzinami pracy oraz powrotu nie wlicza się do czasu pracy. Zalicza się do niego jednak godziny podróży, które przypadają w czasie normalnych godzin pracy zatrudnionego, zgodnie z jego rozkładem czasu pracy (por. wyroki SN z 23 czerwca 2005 r., sygn. akt II PK 265/04, i z 27 października 1981 r., sygn. akt I PR 85/81). Wykładnię tę potwierdza również Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. [ramka]
Normy czasu służby
Wspomniane wyżej rozporządzenie określa dobowe oraz tygodniowe normy czasu pracy funkcjonariuszy. Przewiduje ono dla jednostek organizacyjnych policji dwa rozkłady czasu służby: zmianowy lub podstawowy.
Policjant w zmianowym rozkładzie czasu służby pełni ją na zmiany trwające po 8 godzin. W szczególnie uzasadnionych przypadkach przełożony właściwy w sprawach osobowych może wprowadzić pełnienie służby na zmiany trwające po 12 godzin na dobę. W omawianym rozkładzie po 8 godzinach służby policjantowi udziela się co najmniej 10 godzin czasu wolnego, a po 5 kolejnych służbach w porze nocnej – 48 godzin wolnego. Z kolei po 12 godzinach służby udziela się 24 godzin wolnego, a 48 godzin, jeżeli była pełniona w porze nocnej. Ponadto do czasu służby trwającej 8 godzin wlicza się 20 minut przerwy, a do służby trwającej 12 godzin – 45 minut przerwy.
Natomiast w podstawowym rozkładzie czasu służby policjant pełni ją przez 8 godzin dziennie od poniedziałku do piątku, w godzinach 8.15–16.15. Przełożony ds. osobowych może wprowadzić inne godziny jej rozpoczęcia i zakończenia. Do czasu służby wlicza się też 20 minut przerwy. W szczególnie uzasadnionych przypadkach przełożony może ustalić indywidualny rozkład czasu służby policjanta w ramach jej normy czasu.
Nadgodziny
Zasadą jest, że za czas służby ponad normę 40-godzinnego tygodnia służby w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym policjantowi udziela się czasu wolnego w tym samym wymiarze. Taki czas wolny policjant jest zobowiązany wykorzystać do dnia zwolnienia ze służby, a przełożony ds. osobowych ma obowiązek mu to zapewnić (par. 9 rozporządzenia).
Istnieje również możliwość przyznania rekompensaty pieniężnej za przedłużony czas służby. Przysługuje ona za każdą pełną godzinę służby przekraczającą normę tygodniową w okresie rozliczeniowym. Dodatkowo w sprawie przyznania policjantowi rekompensaty za służbę pełnioną w czasie ponadnormatywnym w trybie art. 33 ust. 3 u.p. powinna być wydana decyzja (por. wyrok WSA w Warszawie z 22 lutego 2012 r., sygn. akt II SAB/Wa 403/11).
Ponadto policjantowi biorącemu udział w akcji przywracania naruszonego porządku publicznego (bezpośredni udział, zabezpieczenie rejonu przed i po akcji, pozostawanie w odwodzie), zwalczania klęsk żywiołowych oraz ochrony rejsów lotniczych na pokładzie komunikacyjnych statków powietrznych, przysługuje za każdy dzień wykonywania tych czynności dodatek terenowy w wysokości 1 proc. kwoty bazowej.
W przypadku oddelegowania grupy policjantów do udziału w akcji przywracania naruszonego porządku publicznego oraz bezpośredniego zwalczania klęsk żywiołowych poza rejonem działania macierzystej jednostki, dodatek ten przysługuje od dnia wyjazdu do dnia powrotu.
!Policjant, do którego obowiązków należy kierowanie pojazdem samochodowym, może pełnić służbę do 12 godzin na dobę, w tym kierować pojazdem nie dłużej niż 10 godzin.
Stanowisko MSWiA z 15 kwietnia 2016 r.
Co do zasady czas podróży służbowej (w ramach delegacji), która odbywa się poza podstawowym rozkładem czasu służby policjanta, nie jest wliczany do czasu służby. Natomiast jeżeli policjant odbywa podróż służbową w ramach delegacji i odbywa to się w podstawowym rozkładzie czasu służby tego policjanta, to czas tej podróży jest wliczany do tego czasu służby. Sama podróż służbowa nie stanowi wykonywania pracy, jednak jej odbywanie – na polecenie przełożonego w podstawowym czasie służby – jest równoznaczne z wykonywaniem w tym czasie pracy. Należy jednak pamiętać, że w przypadku gdy policjant podczas podróży wypełnia obowiązki służbowe, np. kieruje pojazdem, to wtedy czas podróży, nawet jeżeli jest on dłuższy niż podstawowy rozkład czasu pracy policjanta, będzie wliczany do służby.