Marszałkowie akcentują, że wprowadzająca 500 plus ustawa nie zapewnia finansowania niezbędnego do obsługi tego zadania przez jednostki samorządów wojewódzkich. W przypadku woj. śląskiego tamtejszy Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej wyliczył swoje koszty z tym związane na 708 tys. zł rocznie.
„Mimo, że rząd ogłosił, że przekazał pieniądze na 500 plus, to regiony nie dostały tych środków” - zaznaczył podczas czwartkowych obrad Konwentu w Szczyrku marszałek woj. śląskiego Wojciech Saługa.
1 kwietnia ruszył program "Rodzina 500 plus", w ramach którego wypłacane jest świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł miesięcznie na każde drugie i kolejne dziecko, a w mniej zamożnych rodzinach również na pierwsze. W pierwszym tygodniu funkcjonowania programu samorządy gminne, które otrzymały środki na obsługę programu w całym kraju, zebrały ponad milion wniosków; ruszyły też już pierwsze wypłaty.
Ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci angażuje w obsługę programu instytucje marszałkowskie w sytuacji, gdy osoba uprawniona do świadczeń lub członek rodziny są poza granicami kraju (w państwie, w którym obowiązują przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego).
Ustawa wskazuje marszałkowskie instytucje (w praktyce są to np. regionalne ośrodki pomocy społecznej) jako właściwe do wydawania decyzji s. świadczenia wychowawczego (środków 500 plus) w związku z udziałem Polski w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Regionalne instytucje prowadzą tu całość postępowania, w tym m.in. ustalają prawo do świadczenia, co wymaga wymiany danych z innymi podmiotami zagranicznymi.
„Mamy wrażenie, że prowadzimy to zadanie wręcz niezgodnie z prawem, ponieważ to zadanie zlecone, na które nie zostały przekazane środki. Teoretycznie łamiemy dyscyplinę budżetową” - ocenił marszałek woj. śląskiego.
Na początku marca br. przedstawiciele województw usłyszeli od ministerstwa rodziny, pracy i polityki społecznej, że w budżecie państwa nie zarezerwowano środków na to zadanie, m.in. z powodu trudności w oszacowaniu liczby spraw, jakie będą podlegały marszałkom. Część marszałków dostała też negatywne odpowiedzi od wojewodów na wnioski o dotacje celowe na te wydatki (inni nie dostali jeszcze odpowiedzi).
„Konwent (…) z niepokojem przyjmuje takie stanowisko Ministerstwa (…), dostrzegając jednocześnie liczne zagrożenia uniemożliwiające sprawne wdrożenie programu (…) na poziomie samorządów województw” - napisali w czwartek marszałkowie.
Przedstawiciele województw zaznaczyli m.in., że ze względu na specyfikę procedur stosowanych między instytucjami zagranicznymi (obowiązek dostarczenia dokumentów potwierdzających uprawnienia na terenie Polski na każde dziecko), konieczne będzie składanie wniosków o świadczenie z programu również na pierwsze dziecko – niezależnie od dochodów rodziny.
W sytuacji, w której prawo do świadczenia na drugie i kolejne dziecko nie zależy od kryterium dochodowego, do instytucji marszałkowskich spłynie szereg wniosków od rodzin, które dotąd nie wnioskowały o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego. Według szacunków w każdym województwie może to być od kilku do kilkunastu tysięcy wniosków.
Marszałkowie akcentują, że rozwiązaniem problemu nie może być też ew. pomysł pokrycia kosztów takiej dotacji ze środków przyznanych wcześniej jako dotacja na realizację zadania z zakresu świadczeń rodzinnych – poprzez jej zmniejszenie i przeniesienie części tak wykrojonych środków.
„Brak dodatkowych środków nie pozwoli na podjęcie stosownych działań i uruchomienie niezbędnych zasobów pozwalających na przygotowanie się do realizacji tak dużego i ważnego zadania. Dodatkowo może pojawić się zagrożenie dla terminowości załatwiania tych spraw. Sytuacja taka może spowodować dyskryminację części obywateli ze względu na fakt przebywania jednego z członków rodziny poza granicami RP, do czego nie można dopuścić” - uznał Konwent.
Marszałkowie, „mając na uwadze dobro wszystkich obywateli, których obejmuje program +Rodzina 500 plus+” zawnioskowali o „uruchomienie procedur mających na celu przekazanie samorządom wojewódzkim środków na realizację tego programu”.