W trakcie pełnienia obowiązków służbowych uległam wypadkowi. Zostałam mocno poturbowana, złamałam też nogę, od kilku tygodni przebywam na zwolnieniu – opowiada pani Halina. – Z początku czułam się bardzo źle, ale w miarę jak powracam do zdrowia, coraz częściej myślę, że powinnam zająć się dochodzeniem odszkodowania. Na jakie pieniądze mogę liczyć, skoro nieszczęście przydarzyło mi się w pracy i stało się to w związku z wykonywaniem moich zadań – zastanawia się czytelniczka
Poszkodowany w wypadku w pracy ma prawo ubiegać się o odszkodowanie dwutorowo – ze strony ZUS oraz z ubezpieczenia OC pracodawcy. W obu przypadkach trzeba jednak udowodnić, że uszczerbek zdrowia miał bezpośredni związek z nieszczęśliwym zdarzeniem.
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
● podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
● podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
● w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Aby nieszczęśliwe zdarzenie mogło być uznane za wypadek przy pracy, muszą mieć miejsce zasadnicze czynniki z powyższej definicji. Przykładowo, kiedy pracownik na budowie spadnie z rusztowania, możemy mówić o zdarzeniu nagłym, wywołanym przyczyną zewnętrzną, które spowodowało co najmniej uraz i nastąpiło w związku z pracą. Ważne, aby pamiętać, iż nie uznaje się za taki wypadku w drodze do lub z pracy.
Wskazówki, w jaki sposób należy ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, znajdziemy w kodeksie pracy. Inicjatywa w wyjaśnianiu jego przyczyn i przebiegu leży po stronie pracodawcy. Gdy tylko otrzyma on informację o zdarzeniu, powinien powołać zespół powypadkowy, który ustali jego przyczyny oraz sprawdzi, czy miał on związek z zadaniami służbowymi pracownika. Zespół ten ma 14 dni na sporządzenie protokołu BHP, w którym opisze okoliczności i przyczyny wypadku. Gdyby potrzebował więcej czasu, musi przekonująco uzasadnić w protokole takie opóźnienie.
Każdy pracodawca opłaca za swoich pracowników ubezpieczenie wypadkowe w ZUS. To właśnie z tych składek, jeśli tylko wypadek miał miejsce podczas wykonywania obowiązków służbowych, ZUS przyzna świadczenia.
Przede wszystkim poszkodowanemu pracownikowi już od pierwszego dnia niezdolności do pracy przysługuje zasiłek chorobowy i wynosi on 100 proc. podstawy wymiaru (najogólniej 100 proc. średnich miesięcznych zarobków). Jeżeli po okresie pobierania zasiłku chorobowego nadal nie może podjąć pracy z powodu choroby związanej z wypadkiem, przysługuje mu świadczenie rehabilitacyjne, które może pobierać przez kolejnych 12 miesięcy. Pracownikowi, który wskutek wypadku doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. W dalszej kolejności można też liczyć na świadczenia z tytułu utracenia zdolności do dalszego podejmowania aktywności zawodowej.
Oceną uszczerbku zdrowia zajmuje się lekarz orzecznik ZUS. Stawiennictwo na badanie jest niezbędne. Jeśli bowiem poszkodowany się na nim nie pojawi, ZUS odstąpi od postępowania w sprawie, a tym samym odszkodowania nie przyzna. Może go odmówić również wtedy, jeśli pracownik sam spowodował wypadek, naruszając przepisy dotyczące ochrony życia i zdrowia, zrobił to umyślnie lub w wyniku własnego niedbalstwa. Od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, za pośrednictwem oddziału ZUS, w terminie 30 dni od otrzymania decyzji.
Równolegle z dochodzeniami świadczeń z ZUS pani Halina może ubiegać się o rekompensatę bezpośrednio ze strony swojego pracodawcy na mocy przepisów kodeksu cywilnego. Musiałaby jednak wykazać jego winę, poniesioną szkodę oraz udowodnić miedzy nimi związek przyczynowo-skutkowy, czyli wykazać faktyczną odpowiedzialność pracodawcy za uszczerbek na zdrowiu. O winie pracodawcy może świadczyć m.in. zaniedbanie obowiązków związanych z zapewnieniem pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a więc wszelkiego rodzaju złamanie zasad BHP. Szef ponosi odpowiedzialność zarówno za np. niesprawne maszyny, jak i wtedy, gdy nie zapewni bezpiecznych warunków użytkowania pomieszczeń lub budynków, w których pracują ludzie.
Pracodawcy, szczególnie działający w branży o wysokim prawdopodobieństwie zaistnienia wypadku (transport, budownictwo itp.), dobrowolnie opłacają ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. To z ich polisy OC, a nie z majątku przedsiębiorcy, można liczyć na ewentualne odszkodowanie. Warto to podkreślić, ponieważ niektórzy pracownicy nie chcą ubiegać się o odszkodowanie OC od pracodawcy, obawiając się negatywnej reakcji z jego strony (np. zwolnienia z pracy).
Podstawą do roszczeń jest udowodnienie, że wypadek miał związek z zadaniami służbowymi
Podstawa prawna
Art. 6, art. 9, art. 11 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242).
PORADA EKSPERTA
Bartosz Kozak radca prawny w kancelarii Centrum Odszkodowań DRB / Dziennik Gazeta Prawna
W protokole głównym sporządzonym przez zespół powypadkowy znajdą się zapisy wyjaśnień poszkodowanego i świadków, dowody z miejsca zdarzenia, w tym zdjęcia lub szkice oraz dokumenty, a także opinie lekarzy i innych specjalistów. Do całej dokumentacji pełny wgląd ma oczywiście poszkodowany pracownik. Jeżeli nie zgadza się z tym, co zostało zawarte w protokole powypadkowym, może zgłosić swoje zastrzeżenia, które powinny być dołączone do dokumentacji. Najważniejsze w tym przypadku będą diagnozy lekarskie.
Po zebraniu dokumentów należy przesłać do ZUS wniosek o przyznanie konkretnych świadczeń. Kompletny wniosek zawiera: pismo o ustalenie procentowego uszczerbku na zdrowiu i przyznanie jednorazowego odszkodowania, zaświadczenie o stanie zdrowia ze wskazaniem zakończenia leczenia oraz ewentualnej rehabilitacji, wywiad zawodowy, pełną dokumentację medyczną, a także protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, kartę wypadku i ewentualnie prawomocny wyrok sądu pracy.