Data rozpoczęcia będzie ważna tylko wtedy, gdy pracownica nie złożyła wniosku o jego udzielenie tuż po porodzie. Gdy to zrobiła, świadczenie będzie zawsze wynosić 80 proc. podstawy wymiaru.
Po 2 stycznia w związku ze zmianą przepisów w zakresie uprawnień związanych z rodzicielstwem z urlopu rodzicielskiego, tak jak przed nowelizacją, mogą równocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. Nowelizując przepisy o uprawnieniach związanych z rodzicielstwem, ustawodawca przewidział dodatkową możliwość polegającą na tym, że jeden z rodziców może w tym samym czasie korzystać z urlopu rodzicielskiego, będąc pracownikiem, a drugi pobierać zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, w sytuacji gdy jest osobą ubezpieczoną w systemie pozapracowniczym (np. jest zleceniobiorcą lub osobą prowadzącą pozarolniczą działalność). W każdym przypadku dzielenia się tym uprawnieniem przez rodziców dziecka łączny wymiar urlopu rodzicielskiego i okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu nie może przekroczyć ogólnie obowiązującego wymiaru, czyli:
- 32 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie (lub przyjęciu jednego dziecka na wychowanie),
- 34 tygodni – w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie (lub jednorazowym przyjęciu na wychowanie większej liczby dzieci).
Wysokość zróżnicowana
Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami kodeksu pracy (dalej: k.p.) jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi od 2 stycznia 2016 r.:
a) 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres, o który wydłużono od wskazanego dnia urlop rodzicielski, tj. za okres:
– do 6 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
– do 8 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci,
– do 3 tygodni urlopu rodzicielskiego – w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, jeżeli ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni;
b) 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku – za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przypadający po okresach, za które przysługuje zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, tj. za ostatnie 26 tygodni urlopu rodzicielskiego.
Jeżeli jednak pracownica złoży nie później niż 21 dni po porodzie (lub przyjęciu dziecka na wychowanie) pisemny wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (na podstawie art. 1791 k.p.) lub odpowiednio, ubezpieczona w systemie pozapracowniczym matka dziecka złoży we wskazanym terminie wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze (na podstawie art. 30a ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa; dalej: ustawa zasiłkowa), to miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. W takiej sytuacji, jeżeli oboje rodzice dziecka jednocześnie korzystają z urlopu rodzicielskiego i pobierają zasiłek macierzyński za okres tego urlopu, to każdemu z nich wypłacany jest zasiłek macierzyński w wysokości 80 proc. podstawy jego wymiaru. Nie ma przy tym znaczenia, czy równoczesne korzystanie z omawianego uprawnienia rozpoczynają w tym samym, czy też w innym terminie.
Świadczenie podzielone proporcjonalnie
Inaczej sytuacja wygląda, gdy wniosek skutkujący wypłatą 80 proc. zasiłku nie został złożony. Wówczas w przypadku gdy oboje rodzice dziecka mają prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od tego samego dnia, okres pobierania zasiłku w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku dzieli się proporcjonalnie między rodziców. Natomiast w przypadku gdy o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wystąpią oboje rodzice dziecka, ale nie od tego samego dnia, zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru przysługuje temu z rodziców, który rozpoczął pobieranie tego zasiłku jako pierwszy. Drugi z rodziców otrzyma wówczas zasiłek w wysokości 60 proc. podstawy jego wymiaru. Wynika to z art. 31 ust. 3d i 3e ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. [przykład 1]
Inaczej sytuacja wyglądałaby, gdyby rodzice dziecka rozpoczęli równoczesne korzystanie z urlopu rodzicielskiego nie od tego samego dnia, czyli w różnych terminach. Wówczas prawo do 100 proc. zasiłku przysługiwałoby temu z rodziców, który rozpoczął urlop rodzicielski i pobieranie zasiłku macierzyńskiego za jego okres jako pierwszy. [przykład 2]
PRZYKŁAD 1
Wspólna opieka
Zatrudniona w naszej spółce pracownica urodziła dziecko 17 października 2015 r. i od tego dnia do 4 marca 2016 r. przebywała na urlopie macierzyńskim (20 tygodni, 140 dni). Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego pracownicy wynosi 3890 zł. Ponieważ pracownica nie złożyła wniosku skutkującego wypłatą zasiłku w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, za cały okres urlopu macierzyńskiego wypłacaliśmy jej zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. Dzienna stawka zasiłku wynosi 129,67 zł (3890 zł : 30 = 129,67 zł).
Na początku lutego br. pracownica wystąpiła z wnioskiem o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim części urlopu rodzicielskiego w wymiarze 6 tygodni, od 5 marca do 15 kwietnia 2016 r. (42 dni). Oświadczyła również, że w tym samym czasie z urlopu rodzicielskiego korzystać chce będący pracownikiem ojciec dziecka, któremu pracodawca udzielił części urlopu rodzicielskiego na okres 8 tygodni od 5 marca do 29 kwietnia 2016 r. Reasumując, rodzicom dziecka został udzielony urlop rodzicielski:
● pracownicy – w wymiarze 6 tygodni (42 dni, od 5 marca 2016 r. do 15 kwietnia 2016 r.),
● pracownikowi ojcu dziecka – w wymiarze 8 tygodni (56 dni, od 5 marca 2016 r. do 29 kwietnia 2016 r.).
W jakiej wysokości powinniśmy wypłacić zasiłek macierzyński pracownicy za 6 tygodniu urlopu rodzicielskiego?
Ponieważ rodzice dziecka rozpoczęli korzystanie z urlopu rodzicielskiego od tego samego dnia, tj. od 5 marca 2016 r., to zasiłek macierzyński przysługuje każdemu z rodziców dziecka w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru za okres pierwszych 3 tygodni urlopu rodzicielskiego, tj. od 5 do 25 marca 2016 r. (21 dni) oraz w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru odpowiednio za pozostałe okresy. Pracodawca zatrudniający pracownicę matkę dziecka za 6 tygodni urlopu rodzicielskiego powinien wypłacić jej zasiłek macierzyński w łącznej kwocie 4356,87 zł. Kwota ta została wyliczona w następujący sposób:
● 3890 zł : 30 = 129,67 zł (dzienna stawka zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku)
● 129,67 zł x 21 dni = 2723,07 zł
● 3890 zł x 60 proc. = 2344 zł; 2344 zł : 30 = 77,80 zł (dzienna stawka zasiłku macierzyńskiego w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku)
● 77,80 zł x 21 dni = 1633,80 zł
● 2723,07 zł + 1633,80 zł = 4356,87 zł
Pracodawca zatrudniający pracownika – ojca wychowującego dziecko wypłaci mu zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru za okres pierwszych 3 tygodni, tj. za 21 dni, oraz w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru za okres pozostałych 5 tygodni, tj. za 35 dni.
PRZYKŁAD 2
100 proc. wypłacane tylko jednej osobie
Pracownica z tytułu urodzenia dziecka przebywała na urlopie macierzyńskim do 4 marca 2016 r. Zatrudniona nie złożyła wniosku o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, skutkującego prawem do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80 proc. podstawy jego wymiaru. W efekcie za okres urlopu macierzyńskiego wypłacaliśmy jej zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. (podstawa wymiaru wynosi 4260 zł). Pracownica w wymaganym terminie złożyła wniosek o udzielenie pierwszej części urlopu rodzicielskiego w wymiarze 10 tygodni od 5 marca. Od 1 kwietnia z urlopu rodzicielskiego zaczął też korzystać będący pracownikiem ojciec dziecka. Rodzice dziecka wystąpili o udzielenie urlopu rodzicielskiego w wymiarze i na okres:
● pracownica – w wymiarze 10 tygodni (70 dni, od 5 marca 2016 r. do 13 maja 2016 r.),
● pracownik – ojciec dziecka – w wymiarze 8 tygodni (56 dni, od 1 kwietnia 2016 r. do 26 maja 2016 r.).
W jaki sposób należy ustalić wysokość zasiłku należnego naszej pracownicy? A jaki zasiłek powinien wypłacić pracodawca zatrudniający ojca dziecka?
Ponieważ jako pierwsza zaczęła z urlopu korzystać pracownica matka dziecka, przez okres pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego, tj. od 5 marca do 15 kwietnia, przysługuje jej zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, a za dalszy okres urlopu rodzicielskiego - w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru.
Z kolei pracownikowi za cały okres urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru.
Oznacza to, że pracodawca zatrudniający pracownicę matkę dziecka za pierwszą część urlopu rodzicielskiego (za 10 tygodni) powinien wypłacić jej zasiłek w łącznej kwocie 8349,60 zł. Kwota ta została ustalona w następujący sposób:
● 4260 zł : 30 = 142 zł (dzienna stawka zasiłku macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku)
● 142 zł x 42 dni (6 tygodni) = 5964 zł
● 4260 zł x 60 proc. = 2556 zł; 2556 zł : 30 = 85,20 zł (dzienna stawka zasiłku macierzyńskiego w wysokości 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku)
● 85,20 zł x 28 dni (4 tygodnie) = 2385,60 zł
● 5964 zł + 2385,60 zł = 8349,60 zł
Podstawa prawna
Art. 1791 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 30a ust. 1, art. 31 ust. 3d i 3e ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).