Pracownikowi przysługiwała premia od stycznia do marca 2015 r., zgodnie z umową o pracę. W kwietniu 2015 r. zmieniono mu umowę i premia już nie przysługiwała. Od października 2015 r. nastąpiła kolejna zmiana umowy o pracę, na mocy której przywrócono prawo do premii.
Pracownik zachorował w styczniu 2016 r. Zgodnie z ogólnymi zasadami jego zasiłek oblicza się na podstawie przychodu z 12 poprzedzających miesięcy. Jak wliczyć premię do podstawy wymiaru składek? Czy premia za styczeń, luty i marzec 2015 r. może być do niej włączona?
Jeśli zaprzestano wypłaty jakiegoś składnika wynagrodzenia (np. premii), to przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków się go nie wlicza, nawet jeżeli ponownie pracownikowi przysługuje. Składniki wynagrodzenia przysługujące w myśl umowy o pracę (lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy) tylko do określonego terminu nie są bowiem uwzględniane przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku należnego później. Dotyczy to nie tylko składników określonych w umowie o pracę, ale także tych, które przysługują pracownikom na podstawie układów zbiorowych pracy czy przepisów o wynagradzaniu. Co istotne, jeśli pracownik w trakcie zmiany umowy lub innych przepisów o wynagradzaniu korzysta z zasiłku (tj. podstawę wymiaru zasiłku ustalono wcześniej), to po zmianie należy przeliczyć podstawę wymiaru przysługującego zasiłku i wyłączyć z niej składniki, które przysługiwały tylko do określonego terminu.
Należy pamiętać, że zasada wyłączania z podstawy wymiaru zasiłków składników wynagrodzenia przysługujących do określonego terminu nie ma zastosowania, jeżeli składnik wynagrodzenia zostanie włączony w całości lub w części do innego składnika wynagrodzenia lub zamieniony na inny składnik wynagrodzenia.
Podstawa prawna
Art. 41 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
● Z okazji Świąt Wielkanocnych pracodawca chce wręczyć pracownikom karty podarunkowe w formie kart przedpłaconych, którymi pracownicy mogą zapłacić za towar w dowolnie wybranym sklepie. Wartość kart jest zróżnicowana i wynosi od 100 zł do 500 zł. Nie ma regulaminu ich przyznawania, to pracodawca decyduje, jaka wartość karty przypadnie danemu pracownikowi. Czy jej wartość należy wliczyć do podstawy wymiaru zasiłków?
Skoro u pracodawcy nie ma regulaminu przyznawania kart upominkowych, należy rozpatrzyć charakter takiego świadczenia. Z przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wynika, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku, zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania zasiłku. Dodatkowo w podstawie wymiaru zasiłków nie uwzględnia się takich składników wynagrodzenia, które są przyznawane niezależnie od oceny pracy pracownika, czyli m.in. bonów lub wypłat w gotówce. Tego rodzaju świadczenia są przyznawane w jednakowej wysokości lub z jednakowym wskaźnikiem procentowym w stosunku do płacy pracownika określonej w umowie o pracę, wszystkim pracownikom lub grupom pracowników z okazji uroczystych dni, świąt, rocznicy powstania firmy.
W omawianym przypadku nie ma jakichkolwiek postanowień dotyczących przyznawania kart upominkowych. Oznacza to, że są wręczane uznaniowo. Brak postanowień o ich pomniejszaniu za okres choroby oznacza, że taki składnik zgodnie z wytycznymi ZUS w tej sprawie należy zaliczyć do podstawy wymiaru zasiłków. Dodatkowo wartość nagród będzie zróżnicowana, jest to zatem kolejna przesłanka, aby włączyć wartość tego składnika do podstawy wymiaru zasiłków. ©?
Podstawa prawna
Art. 41 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
● Pracodawca zapisał w regulaminie premiowania, że każdy z zatrudnionych sprzedawców otrzyma miesięczną premię, jeżeli osiągnie określoną sprzedaż. W tym samym regulaminie zapisał też, że premia nie przysługuje, jeżeli pracownik był nieobecny z powodu choroby powyżej 10 dni roboczych w danym miesiącu. Jeśli chorował krócej, otrzyma premię w całości. Czy taką premię należy wliczać do podstawy wymiaru zasiłku, gdy pracownik zachoruje w przyszłości?
Naczelną zasadą ubezpieczenia chorobowego jest kompensacyjny charakter świadczeń zasiłkowych, dlatego też pracownik powinien otrzymać w zasiłku to, czego jest pozbawiony z uwagi na chorobę lub inną nieobecność. Jeśli więc premia przysługuje mu mimo choroby, to nie wlicza się jej do podstawy wymiaru zasiłku. Premia, która jest pomniejszana procentowo lub kwotowo za czas choroby, musi być uwzględniona w podstawie wymiaru zasiłków po jej dopełnieniu, czyli obliczeniu, ile pracownik zarobiłby, gdyby w tym czasie nie chorował. Natomiast jeśli premia jest pomniejszana, lecz to zmniejszenie nie jest ani procentowe, ani kwotowe, to przyjmuje się ją do podstawy wymiaru zasiłków w kwocie rzeczywiście wypłaconej. W opisanym przypadku, jeśli pracownik będzie chorował krócej niż 10 dni, to otrzyma premię, więc nie można mu jej wliczyć do podstawy wymiaru zasiłków. Natomiast jeśli będzie chorował dłużej, to premię trzeba wliczyć w takiej wysokości, w jakiej ją otrzymał. Skoro jednak zgodnie z regulaminem premia przy dłuższej chorobie wynosi 0 złotych, to podstawa wymiaru zasiłku nie zostanie o nią powiększona. Można zatem uznać, że tak opisana premia nigdy nie wejdzie do podstawy wymiaru zasiłków.
Podstawa prawna
Art. 41 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
● Kilka dni temu zmarł mój dziadek. Byłem jego jedynym opiekunem i członkiem rodziny. Czy w związku z poniesionymi przeze mnie kosztami pogrzebu należy mi się zasiłek pogrzebowy z ZUS?
Tak. Już od roku obowiązuje zmieniony art. 77 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych rozszerzający listę osób uprawnionych do zasiłku pogrzebowego z ZUS. Zakres osób zdefiniowanych jako członkowie rodziny w rozumieniu powołanego przepisu obejmuje po zmianie również dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej, dziadków oraz osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna. Zatem w razie poniesienia przez wnuka kosztów pogrzebu dziadka czy babci zasiłek pogrzebowy przysługuje mu obecnie na takich samych zasadach oraz w takiej wysokości jak w przypadku pozostałych członków rodziny (np. małżonka czy też rodzeństwa). Zasiłek pogrzebowy przysługuje, jeśli osoba zmarła bądź osoba pokrywająca koszty pogrzebu miała własny tytuł uprawniający do zasiłku (ubezpieczenie, pobieranie renty lub emerytury). Jeśli natomiast ani zmarły, ani osoba ponosząca koszty pogrzebu nie miała własnego tytułu, ale zmarły był członkiem rodziny innej osoby mającej takie uprawnienia (np. innego ubezpieczonego), wówczas zasiłek przysługuje również osobie pokrywającej koszty pochówku.
Warto też pamiętać, że prawo do zasiłku pogrzebowego przedawnia się. Wniosek o jego przyznanie należy zgłosić w okresie dwunastu miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. ©?
Podstawa prawna
Art. 77 ust. 2, art. 78, art. 81 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.).
● Przez kilka lat byłem wspólnikiem spółki cywilnej. Niestety współpraca z pozostałymi wspólnikami nie układała się zbyt dobrze, i podjęliśmy wspólnie decyzję o rozwiązaniu spółki. Zostały po niej długi, w tym również wobec ZUS. Chciałbym je spłacić, żeby mieć czystą kartę, ale nie stać mnie na ich uregulowanie w całości. Czy jako wspólnik nieistniejącej spółki cywilnej mogę wystąpić do ZUS o rozłożenie zaległości na raty?
Nie zawsze. Wspólnik zlikwidowanej spółki cywilnej będzie mógł wystąpić do ZUS z wnioskiem o rozłożenie na raty tych zaległości, które dotyczą jego składek osobistych. W przypadku pozostałych zaległości, np. składek pracowniczych, sprawa już nie będzie taka prosta. Wraz z rozwiązaniem spółki cywilnej traci ona możliwość występowania w obrocie, a byli wspólnicy nie mają legitymacji do dokonywania czynności prawnych w jej imieniu, nie mogą być też traktowani jako następcy prawni spółki. Złożony przez byłego wspólnika wniosek o rozłożenie na raty nieopłaconych należności z tytułu składek będzie zatem nieskuteczny. Nie oznacza to, że wspólnik nie będzie odpowiadał za zaległości spółki. W tym celu ZUS musi jednak przenieść odpowiedzialność na osoby trzecie. Wspólnik zlikwidowanej spółki cywilnej jest bowiem osobą trzecią w rozumieniu ordynacji podatkowej. Dopiero po wydaniu decyzji przenoszącej odpowiedzialność za zobowiązania spółki wspólnik będzie mógł otrzymać ulgę w postaci udzielenia układu ratalnego. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 20 kwietnia 2007 r., sygn. akt V SA/Wa 412/07. Sąd uznał w nim, że obciążenie wspólnika składkami na ubezpieczenie społeczne, które ciążyły na spółce, jest możliwe w wyniku wydania i doręczenia decyzji na osobę trzecią. Dopiero wówczas – po powstaniu zobowiązania wspólnika do zapłaty składek – istnieje możliwość zastosowania ulgi w postaci rozłożenia należności na raty. ©?
Podstawa prawna
Art. 108, art. 115 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).
Art. 28 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
● W ubiegłym roku pracodawca rozwiązał ze mną umowę o pracę za wypowiedzeniem. Kwestionując rozwiązanie stosunku pracy, złożyłem odwołanie do sądu. Ostatnio wyrokiem sądu zostałem przywrócony do pracy. Wiem, że pracodawca nie będzie zaskarżał tego rozstrzygnięcia. Jak w takiej sytuacji wygląda kwestia podlegania ubezpieczeniom społecznym? Czy przez cały czas sporu sądowego objęty będę ubezpieczeniem?
Tak. Jeśli na mocy wyroku sądowego pracownik zostanie przywrócony do pracy, powinien w terminie 7 dni od jego uprawomocnienia się złożyć pracodawcy oświadczenie o gotowości niezwłocznego podjęcia pracy. Jest to warunek niezbędny do reaktywowania stosunku pracy, czy to na mocy prawomocnego orzeczenia sądu, czy też zawartej w tej sprawie ugody między stronami.
Co do zasady pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc. Jeśli jednak dotyczy to pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, albo pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy. Ma to miejsce również wtedy, gdy rozwiązano umowę z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.
Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. W razie przywrócenia go do pracy pracodawca ma obowiązek ponownie zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA z datą, z którą go wyrejestrował. Płatnik ma na to 7 dni, licząc od złożenia przez pracownika oświadczenia o gotowości podjęcia pracy. Podjęcie przez pracownika w tym terminie zatrudnienia skutkuje reaktywowaniem stosunku pracy, a to jest równoznaczne z tym, że osoba przywrócona do pracy podlegała przez cały ten czas – w tym także w okresie od ustania stosunku pracy wskutek bezskutecznego wypowiedzenia umowy o pracę do dnia przywrócenia do pracy – ubezpieczeniom społecznym jako pracownik.
Jednocześnie skoro podstawę wymiaru składek stanowi przychód, czyli wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika wynagrodzenie, logiczne jest, że niewypłacone pracownikowi wynagrodzenie za pracę nie będzie stanowiło takiej podstawy. Za okres od ustania stosunku pracy do miesiąca poprzedzającego przywrócenie do pracy pracodawca powinien złożyć imienne raporty miesięczne, wykazując zerową podstawę wymiaru składek. Natomiast składki na ubezpieczenia powinien on rozliczyć w raporcie za ten miesiąc, w którym wypłacił pracownikowi wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. ©?
Podstawa prawna
Art. 47, art. 48 par. 1, art. 57 par. 1 i 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1550 ze zm.).
Art. 18 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Par. 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 78, poz. 468).