Zamierzam otworzyć działalność gospodarczą i skorzystać z przywileju opłacania przez okres pierwszych 24 miesięcy niższych składek ZUS. Przez ostatnie pięć lat pracowałam i mieszkałam za granicą (Niemcy). Byłam zatrudniona u tamtejszego pracodawcy. Teraz w ramach swojej działalności chcę świadczyć te same usługi, m.in. na rzecz byłego pracodawcy. Czy będę miała prawo do obniżonych składek ZUS, mimo że będę wykonywać zlecenia na rzecz byłego pracodawcy zagranicznego?
Tak, czytelniczka zachowa prawo do preferencyjnych składek, nawet jeśli będzie świadczyła usługi na rzecz byłego pracodawcy. Przypomnijmy, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych daje nowym przedsiębiorcom prawo do opłacania składek od dużo niższej podstawy wymiaru niż powszechnie obowiązująca. W okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej podstawę wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.
Uprawnienia nie dla wszystkich
Co ważne, nie każdy przedsiębiorca startujący z nowym biznesem może opłacać tak niskie składki. Uprawnienia tego są pozbawione osoby, które:
1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem wykonywania działalności gospodarczej prowadziły już działalność,
2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
W przypadku czytelniczki mogą się pojawić wątpliwości, jak interpretować pkt 2. Gdyby w grę wchodził pracodawca polski, sytuacja byłaby jasna. Szeroko wypowiadały się na ten temat sądy, m.in. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 13 września 2010 r., sygn. akt III AUa 194/10, który podkreślił, że „osoba prowadząca działalność gospodarczą nie może skorzystać z ustalenia wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w uprzywilejowanej wysokości określonej w art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli wcześniej (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym) – na podstawie stosunku pracy łączącego ją ze spółką – wykonywała na jej rzecz czynności wchodzące w zakres obecnie prowadzonej działalności”. Należy jednak podkreślić, że w stanie faktycznym będącym podstawą tego akurat orzeczenia były pracodawca posiadał status firmy krajowej, nie był więc podmiotem zagranicznym zatrudniającym poza granicami RP i na podstawie obcego ustawodawstwa. Nie może więc stanowić podstawy do oceny rozpatrywanej sprawy.
Praca za granicą bez znaczenia
Przede wszystkim trzeba zdefiniować pojęcie pracodawcy. Odpowiednią definicję znajdziemy w art. 3 kodeksu pracy – pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają pracowników. Doprecyzował ją także ZUS, który rozpatrywał podobną sprawę. W piśmie z 27 stycznia 2016 r., znak WPI/200000/43/15/2016, wskazał m.in., że podjęcie pracy najemnej lub prowadzenie pozarolniczej działalności na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie pozbawia osoby zainteresowanej prawa do stosowania preferencyjnej podstawy wymiaru składek, jeżeli dla pracownika przez okres zatrudnienia właściwe było ustawodawstwo inne niż polskie. Takiej pracy nie uznaje się bowiem za pracę wykonywaną na terenie Polski. Zdaniem ZUS pojęcie byłego pracodawcy nie dotyczy podmiotu, na rzecz którego była świadczona praca, ale w innym państwie Unii Europejskiej.
Takie stanowisko ZUS pozwala na zastosowanie ich także w przypadku czytelniczki. Rozpoczynając pozarolniczą działalność gospodarczą na terytorium Polski, niezależnie od tego, że w ramach tej działalności będzie wykonywała usługi na rzecz byłego pracodawcy zagranicznego, będzie uprawniona do skorzystania z preferencyjnych składek ZUS w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych prowadzenia firmy. Od stycznia tego roku wynoszą one 465,28 zł, co jest kwotą bardzo korzystną wobec standardowych stawek minimalnych (obowiązujących po okresie preferencyjnym), które z kolei wynoszą 1121,52 zł.©?
Podstawa prawna
Art. 18a ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
