Urlop naukowy i szkoleniowy łączy jeden cel: potrzeba podnoszenia kwalifikacji. Nie zawsze jednak z tego tytułu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za każdy dzień urlopu. Kto może ubiegać się o urlop naukowy, a kto o szkoleniowy?

Pojęcie urlopu naukowego przypisane jest wyłącznie dla nauczycieli akademickich. Tak wynika z ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 roku. Jej przepisy mówią, że rektor uczelni może udzielić nauczycielowi akademickiemu płatnego urlopu naukowego. Nauczyciel musi spełniać jednak pewne warunki. Urlop naukowy przysługuje nauczycielowi posiadającemu co najmniej stopień naukowy doktora. Czas trwania urlopu naukowego to maksymalnie jeden rok. Nauczyciel przygotowujący rozprawę doktorską także może ubiegać się o płatny urlop naukowy o wymiarze nieprzekraczającym trzech miesięcy. Za zgodą rektora, może też uzyskać bezpłatny urlop w celach naukowych.

Urlop szkoleniowy regulowany jest przez kodeks pracy i przysługuje wszystkim pracownikom podnoszących swoje kwalifikacje. Rozumie się przez to zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności pracownika z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą. Ustawodawca w przewidział kolejno 6 dni urlopu szkoleniowego dla pracownika przystępującego do egzaminów eksternistycznych, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe oraz 21 dni w ostatnim roku studiów na przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego.

Udzielenie urlopu szkoleniowego jest nie tylko wyrazem dobrej woli pracodawcy, ale także jego obowiązkiem. Ustawowy wymiar urlopu nie może ulec zmniejszeniu ani zwiększeniu. Pracownikowi przysługuje urlop w te dni, podczas których planowo miałby świadczyć pracę.

Z inicjatywą podnoszenia kwalifikacji może wyjść zarówno pracodawca, jak i pracownik. Jeśli zaproponuje to pracownik, konieczna jest zgoda pracodawcy. Propozycja ze strony pracodawcy może przybrać formę polecenia służbowego i wówczas odmowa wiąże się z konsekwencjami, które będzie musiał ponieść pracownik. Ma on jednak prawo odmowy, gdy polecenie to zobowiązuje pracownika do czynności wykraczających poza czas i rodzaj pracy.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy