Osoba, która rozpoczyna prowadzenie własnej firmy, może skorzystać z dwuletniej ulgi w opłacaniu składek do ZUS. Dzięki temu jej miesięczne płatności są o 470 zł niższe. To pozwala przetrwać najtrudniejszy dla początkującego biznesmena pierwszy okres działania firmy.
W obiegowej opinii główną barierą w podjęciu decyzji o założeniu firmy jest konieczność comiesięcznego opłacania do ZUS składek.
- Rozpocznę prowadzenie firmy i będą musiał odprowadzać do ZUS prawie 800 zł miesięcznie. Bez względu na to, czy osiągam dochód czy nie - żali się na naszym forum użytkownik podpisujący się All.
Ma sporo racji. Składki do ZUS odprowadza się co miesiąc, i to bez względu na to, czy firma przynosi zyski. Rzeczywiście wynoszą one prawie 800 zł. Jednak osoba debiutująca w biznesie ma prawo korzystać z tzw. dwuletniej ulgi w opłacaniu składek do ZUS. Dzięki temu jej miesięczne obciążenie maleje do nieco ponad 300 zł.

Bez preferencji

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (jest ogłaszana przez ZUS 4 razy w roku, na okresy luty-maj, czerwiec-sierpień, wrzesień-listopad i grudzień) dla większości osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Obecnie wynosi ona 1770,82 zł.
W związku z tym składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy tych osób (liczone od tej podstawy) za okres wrzesień-listopad tego roku (opłacane do ZUS odpowiednio do 10 października, listopada i grudnia) nie mogą być niższe od kwot:
• na ubezpieczenie emerytalne 345,66 zł (19,52 proc. podstawy wymiaru),
• na ubezpieczenia rentowe 106,25 zł (6 proc. podstawy wymiaru),
• na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe 43,39 zł (2,45 proc. podstawy wymiaru),
• na Fundusz Pracy 43,39 zł (2,45 proc. podstawy wymiaru).
Osoby prowadzące działalność muszą też (po samodzielnym ustaleniu stopy procentowej) opłacić składki na ubezpieczenie wypadkowe. Zakładając (tak jest najczęściej), że wynosi ona 1,8 proc. aktualnej podstawy wymiaru składka wynosi 31,87 zł.
Ponadto osoby te muszą też opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Wpływa ona do NFZ, ale wpłaca się ją do ZUS. Podstawę jej naliczania stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw włącznie z wypłatami z zysku. Obecnie kwota ta wynosi 2364,27 zł. Składka na to ubezpieczenie nie może być niższa niż 9 proc. tej kwoty. Wynosi więc 212,78 zł.
Łącznie wysokość składek dla osób prowadzących działalność (przy założeniu, że opłacają składkę wypadkową w wysokości 1,8 proc. i dobrowolnie składkę chorobową) wynosi obecnie 783,34 zł miesięcznie. Trzeba je opłacać bez względu na dochód osiągany z tytułu prowadzonej działalności.
Warto jednak zaznaczyć, że dzięki opłacaniu tych składek zyskuje się prawo do wielu świadczeń (m.in. emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta rodzinna, zasiłek chorobowy, opiekuńczy, pogrzebowy, odszkodowanie za wypadek) oraz do świadczeń medycznych.
Ponieważ jednak dla osób debiutujących w biznesie kwota ta może stanowić wysokie obciążenie, ustawodawca wprowadził dla nich specjalne rozwiązanie. Wybrane osoby, które rozpoczynają prowadzenie swojej firmy 25 sierpnia 2005 r. lub później mogą korzystać z ulgi w opłacaniu składek do ZUS. Przez pierwsze dwa lata od daty rozpoczęcia wykonywania działalności opłacają składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe (dobrowolna) od preferencyjnej podstawy wymiaru. Nie opłacają składki do Fundusz Pracy.
Podstawa do obliczenia składek jest zdecydowanie niższa niż ta, którą opłacają osoby już prowadzące działalność. Wynosi nie 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (przez cały 2008 rok 337,80 zł, tj. 30 proc. z kwoty 1126 zł). Początkujący biznesmen zapłaci więc do ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia miesięcznie 100,57 zł zamiast 570,56 zł. Do tej kwoty trzeba doliczyć jeszcze składkę na ubezpieczenie zdrowotne - 212,78 zł.
Koszt prowadzenia firmy takiej osoby wyniesie więc łącznie 313,35 zł miesięcznie, a nie tak jak dla pozostałych osób prowadzących działalność 783,34 zł. Miesięcznie można więc zaoszczędzić prawie 470 zł, a w ciągu dwóch lat ponad 11 tys. zł.
Trzeba zaznaczyć, że wszystkie te wartości obliczone są od aktualnie obowiązującej podstawy naliczania składek i kwoty minimalnego wynagrodzenia za 2008 rok (zmienia się co roku). W przyszłości będą różne podstawy naliczania składek (w związku z tym ich kwoty) i poziom minimalnej płacy. Jednak ulga - ze względu na różnicę podstawy wymiaru składek - zawsze będzie znacząca.
Preferencyjne składki na ubezpieczenia społeczne mogą opłacać osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, w tym wspólnicy spółki cywilnej. Także wykonywanie wolnego zawodu (np. adwokata, lekarza) stanowi działalność gospodarczą i te osoby też mogą korzystać z ulgi.
Z preferencyjnych zasad opłacania składek nie mogą natomiast korzystać wspólnicy spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich oraz jednoosobowy wspólnik spółki z o.o., a także twórcy i artyści.

Nie dla byłego pracodawcy

Z ulgi mogą skorzystać osoby, które nie prowadzą obecnie działalności gospodarczej ani nie prowadziły jej w ciągu ostatnich 60 miesięcy. Nie można więc zamknąć prowadzonej firmy i założyć nową, chcąc skorzystać z możliwości opłacania niższych składek.
Ponadto z możliwości skorzystania z ulgi wykluczone są osoby, które prowadząc firmę wykonywałyby działalność dla byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku założenia firmy (lub poprzednim) wykonywały czynności wchodzące w zakres aktualnie prowadzonej działalności, na podstawie stosunku pracy albo spółdzielczego stosunku pracy (PRZYKŁAD).
Trzeba też pamiętać, że składki w normalnej wysokości (od kwoty nie niższej od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia) opłacają osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. Nawet wtedy gdy osoby takie współpracują z osobą prowadzącą działalność i opłacającą preferencyjne składki.

Jakie dokumenty do ZUS

Fakt rozpoczęcia wykonywania działalności trzeba zgłosić w ZUS. W tym celu należy złożyć zgłoszenie płatnika składek i zgłosić do ubezpieczeń siebie jako ubezpieczonego. Zgłoszenia płatnika składek dokonuje się przez złożenie formularza (dostępne na stronie www.zus.pl trzeba kliknąć na link Formularze w dziale Baza Wiedzy, a następnie na link Wzory formularzy ubezpieczeniowych):
• ZUS ZFA - zgłoszenie płatnika składek osoby fizycznej lub
• ZUS ZPA - zgłoszenie płatnika składek osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej (gdy działalność jest prowadzona w ramach spółki cywilnej).
Wspólnicy spółki cywilnej mogą być płatnikami składek sami za siebie (składają wtedy formularz ZUS ZFA) lub płatnikiem składek za nich może być spółka (wtedy składa formularz ZUS ZPA). Wybór sposobu rozliczeń zależy od ich decyzji.
Zgłoszenie płatnika trzeba złożyć w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych we właściwej jednostce ZUS.
Zgłoszenia siebie jako osoby ubezpieczonej do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i zdrowotnego też należy dokonać w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń (tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności). W tym celu trzeba złożyć formularz ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 05 70 xx.
PRZYKŁAD: ZLECENIA PO PRZERWIE
Do końca 2006 roku pracownik pracował na podstawie umowy o pracę w firmie kolporterskiej. Później się zwolnił i cały 2007 rok przepracował w nowym miejscu. Obecnie dawny pracodawca oferuje mu pracę kuriera, jednak warunkiem otrzymywania zleceń jest to, aby miał on własną działalność gospodarczą. Osoba taka będzie mogła założyć firmę i opłacać preferencyjne składki. W jej sytuacji liczy się data zakończenia umowy o pracę. Ponieważ założy firmę w 2008 roku, to będzie mogła skorzystać z ulgi (mimo wykonywania usług dla byłego pracodawcy), gdyż nie wykonywała ich ani w bieżącym, ani w poprzednim roku kalendarzowym (2008 rok i 2006 rok).
Podstawa prawna
• Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).