Dlaczego przebywając za granicą, nie trzeba już wysyłać odwołania od decyzji z urzędu konsularnego? W jakich sytuacjach organ rentowy nie obciąży nieruchomości dłużnika? Czy ZUS może ustanowić hipotekę na udziale w użytkowaniu wieczystym? Kiedy można się spodziewać kontaktu urzędnika w sprawie zaległych składek? Do kogo trzeba złożyć skargę na przewlekłość egzekucji? Jak można wstrzymać postępowanie egzekucyjne?

ZUS wydał niekorzystną dla mnie decyzję, którą doręczył na mój adres w Polsce, choć faktycznie przebywam obecnie na terenie Niemiec. Znając jednak treść decyzji, złożyłem od niej odwołanie, które nadałem w niemieckim urzędzie pocztowym w ostatnim dniu terminu na jego wniesienie, tj. 12 lutego tego roku. Nie wiem, kiedy list dotarł do jakiegoś polskiego urzędu pocztowego. Czy odwołanie nadane na poczcie za granicą jest wniesione we właściwym terminie?

Obecnie już tak. Jeszcze niedawno, aby termin został uznany za zachowany, osoba przebywająca za granicą mogła przed upływem terminu złożyć pismo jedynie w polskim urzędzie konsularnym. Nadanie pisma w placówce pocztowej zagranicznego operatora nie prowadziło do zachowania terminu, o ile przed jego upływem pismo to nie zostało przekazane polskiej placówce pocztowej operatora publicznego. Od 1 stycznia 2016 r. w postępowaniach prowadzonych przez ZUS, na mocy odesłania wprowadzonego wprost w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, znajdą zastosowanie znowelizowane przepisy ordynacji podatkowej. Zgodnie z nimi termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane również w placówce pocztowej operatora świadczącego pocztowe usługi powszechne w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub otrzymane przez polską placówkę pocztową operatora wyznaczonego po nadaniu w państwie spoza Unii Europejskiej albo złożone w polskim urzędzie konsularnym. W opisanej sytuacji odwołanie zostało zatem wniesione z zachowaniem terminu.
Podstawa prawna
Art. 12 par. 6 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).
Art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).

Przez kilka lat pełniłem funkcję członka zarządu w spółce z o.o. Niestety działalność spółki przyniosła same straty i długi, w tym wobec ZUS. Egzekucja zaległości składkowych okazała się bezskuteczna, więc ZUS w ubiegłym roku zobowiązał mnie jako osobę trzecią do spłaty należności, a ja nie odwoływałem się od decyzji przenoszącej odpowiedzialność. Jestem bezrobotny, więc ZUS nie ma za bardzo z czego ściągnąć długów. Mamy jednak z żoną wspólną nieruchomość. Usłyszałem gdzieś, że od nowego roku ZUS będzie mógł wpisać hipotekę na takiej nieruchomości. Czy to prawda?

Co do zasady tak, ale wydaje się, że nie dotyczy to opisanej sytuacji. Możliwość rozciągnięcia odpowiedzialności osoby trzeciej pozostającej w związku małżeńskim na majątek wspólny zobowiązanego i jego małżonka przewidziana w ordynacji podatkowej nie znajdowała dotychczas zastosowania do należności z tytułu składek, co wykluczało ustanowienie przez ZUS zabezpieczenia hipotecznego na majątku stanowiącym współwłasność osoby trzeciej oraz jej małżonka. ZUS mógł zatem dokonać zabezpieczenia, w przypadku gdy zobowiązany był wyłącznym właścicielem nieruchomości bądź przysługiwała mu własność w określonej części ułamkowej. Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje znowelizowany art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który wprost odsyła do obowiązujących w tym zakresie przepisów ordynacji, tym samym zwiększając faktyczne uprawnienia wierzyciela. ZUS będzie mógł więc kierować wnioski o wpis hipoteki również wtedy, gdy nieruchomość będzie stanowić współwłasność małżeńską osoby trzeciej. Co jednak istotne, nowych przepisów nie stosuje się do odpowiedzialności osób trzecich z tytułu zaległości powstałych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, tj. przed 1 stycznia 2016 r. W opisanym przypadku ZUS nie będzie mógł więc skorzystać z nowego uprawnienia.
Podstawa prawna
Art. 29, art. 109 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.).
Art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).

Mam dość duże zaległości w ZUS, których na razie nie mam z czego spłacić. Tydzień temu nabyłam 1/4 udziału w prawie użytkowania wieczystego sporej nieruchomości leżącej pod Warszawą. Wiem, że ZUS nie zabezpieczał się do tej pory na udziale w użytkowaniu wieczystym, ale teraz podobno się to zmieniło. Czy ZUS może wpisać hipotekę na moim udziale w nieruchomości?

Teraz już tak. Do 31 grudnia 2015 r. przedmiotem hipoteki przymusowej zabezpieczającej zaległości z tytułu nieopłaconych składek mogło być użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącym własność użytkownika wieczystego bądź spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, ale nie jego część ułamkowa. Ustawodawca uregulował tę lukę, dopuszczając wprost możliwość ustanowienia zabezpieczenia na udziale w tych prawach. Zakład może więc skierować wniosek o wpis hipoteki na udziale zobowiązanej.
Podstawa prawna
Art. 26 ust. 3b pkt 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).

Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą. Od kilku miesięcy z powodu niewypłacalności kontrahentów mam poważne problemy finansowe i przestałem płacić składki do ZUS. Wiem, że kiedyś w końcu muszę to nadrobić, ale potrzebuję jeszcze kilku tygodni na zebranie odpowiedniej kwoty. Nie chciałbym jednak, aby ZUS skierował długi do egzekucji. Czy zanim to zrobi, skontaktuje się ze mną, żebym miał szansę uregulować zobowiązanie dobrowolnie?

Przede wszystkim to do obowiązków płatnika składek należy rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy, dlatego trudno od ZUS oczekiwać, że będzie przypominał swoim dłużnikom o niezapłaconych należnościach. Jednak 1 stycznia 2016 r. pojawiła się taka możliwość w postaci działań informacyjnych, które wierzyciel będzie mógł podejmować, aby skłonić dłużnika, żeby dobrowolnie uregulował swoje należności. ZUS może zatem poinformować dłużnika, np. wysyłając SMS, e-mail czy telefonicznie, o powstałych zaległościach, jednak tylko wtedy, gdy przypuszcza, że ureguluje on dług dobrowolnie bez konieczności wszczynania egzekucji. Kryterium jest ocenne, więc trudno stwierdzić, w jakich przypadkach ZUS faktycznie skorzysta z tej regulacji. W sytuacji gdy płatnik zawsze opłacał sumiennie składki, a dług powstał niedawno i nie jest duży, można oczekiwać, że będzie to właśnie tego rodzaju przypadek.
Podstawa prawna
Art. 6 par. 1b ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.).
Art. 46 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Par. 4 rozporządzenia ministra finansów z 30 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania wierzycieli należności pieniężnych (Dz.U. poz. 2367)

W związku z posiadanymi przeze mnie zaległościami w ZUS jakiś czas temu wszczęto egzekucję m.in. z mojego rachunku bankowego. Uważam, że już dawno powinna być umorzona, bo nie posiadam ani majątku, ani żadnych dochodów. Utrzymuję się tylko z doraźnej pomocy rodziny. Chciałabym teraz wnieść skargę na przewlekłość egzekucji. Czytałem gdzieś, że teraz takie skargi rozpoznaje też ZUS. Czy to prawda?

Tak. Zmiany w egzekucji administracyjnej przyniosła ustawa z 10 lipca 2015 r. o administracji podatkowej. Skargi na czynności egzekucyjne i na przewlekłość prowadzonego postępowania egzekucyjnego od 1 stycznia 2016 r. rozpatrują organy egzekucyjne, a nie jak dotychczas organ nadzoru, czyli dyrektor izby skarbowej. W przypadku zatem gdy egzekucję prowadzi dyrektor danego oddziału ZUS, to on właśnie jako organ egzekucyjny będzie rozpoznawał co do istoty złożoną skargę na przewlekłość prowadzonego postępowania egzekucyjnego.
Podstawa prawna
Art. 54 par. 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.).
Prowadziłem niewielką firmę. Teraz mam w ZUS trochę zaległości w związku z niepłaconymi regularnie składkami. Od kilku miesięcy egzekucję tych zaległości prowadzi dyrektor oddziału ZUS właściwy dla siedziby mojej firmy. Chciałbym złożyć wniosek o wstrzymanie egzekucji, bo i tak teraz nie mam żadnych środków. Nie zapowiada się, abym w najbliższym czasie zaczął uzyskiwać jakieś dochody. Egzekucja jest więc teraz bezskuteczna, ale za kilka miesięcy powinienem odzyskać sporą wierzytelność, dzięki której będę w stanie uregulować dług. Słyszałem, że coś się teraz zmieniło, ale nie wiem dokładnie co. Czy mogę złożyć do ZUS taki wniosek?
Złożyć wniosek można zawsze, jednak trzeba pamiętać o zmianie od 1 stycznia 2016 r. przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Rzeczywiście do tej pory przepisy tej ustawy dopuszczały możliwość wstrzymania, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, czynności egzekucyjnych lub postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez dyrektora danego oddziału ZUS, nie różnicując jednak czy wstrzymanie to następuje z urzędu czy na wniosek. Wniosek taki rozpatrywał organ nadzoru, a więc w tym przypadku – dyrektor izby skarbowej. Nie musiał się do niego automatycznie przychylać, jednak było dopuszczalne, żeby przyznając rację dłużnikowi, egzekucję wstrzymał.
Obecnie przepis wyłącza taką możliwość, organu nadzoru nie może już bowiem działać na wniosek. Znowelizowana ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przewiduje, że wstrzymanie egzekucji następuje wyłącznie z urzędu. Gdyby dłużnik mimo takiego brzmienia przepisów złożył wniosek, to wydaje się jednak, że jego pismo nie powinno pozostawać bez rozpatrzenia. Na złożony do ZUS wniosek dłużnik powinien otrzymać odpowiedź zawierającą co najmniej wskazanie organu właściwego w sprawie i informację o sposobie działania organu nadzoru w tym zakresie.
Porada prawna
Art. 23 par. 6 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.).