Płatnicy po zmianie przepisów od 1 stycznia 2016 r. w zakresie oskładkowania umów-zleceń są w bardzo trudnej sytuacji, bo cokolwiek by nie zrobili, może się okazać, że i tak nie unikną korekt dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych za zleceniobiorców.
Powodem może być zgłoszenie zleceniobiorcy do niewłaściwych ubezpieczeń, np. zamiast do dobrowolnych płatnik zgłosił taką osobę do obowiązkowych lub odwrotnie. Taka pomyłka skutkuje niedopłatą albo nadpłatą składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Dlaczego jednak płatnik od razu nie może zgłosić zleceniobiorcy do właściwych ubezpieczeń? Odpowiedzi na to pytanie należy szukać w nowym art. 34 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Przepis ten wprowadza zasadę, że jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, składka jest opłacana przez każdego płatnika, chyba że ubezpieczony przedłoży płatnikowi dokumenty, z których wynika brak konieczności opłacania obowiązkowych składek.
Problem polega na tym, że ustawodawca nie doprecyzował, o jakie dokumenty chodzi. Zleceniobiorca może przedkładać różne dokumenty oraz oświadczenia, tyle tylko że są one mało przydatne dla płatnika i rodzą ryzyko nieprawidłowego oskładkowania. Nawet w sytuacji, gdy zleceniobiorca zgodnie ze stanem faktycznym przedłoży płatnikowi oświadczenie, że wykonuje u innego płatnika umowę-zlecenie stanowiącą tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a miesięczna podstawa wymiaru składek z tego tytułu wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie i potwierdzi to okazaniem umowy, zaświadczeniem zleceniodawcy lub innymi dowodami, to nadal istnieje ryzyko objęcia tej osoby niewłaściwymi ubezpieczeniami. Wystarczy, że płatnik, który zgłosił taką osobę do obowiązkowych ubezpieczeń z umowy-zlecenia, nie wypłaci w danym miesiącu wynagrodzenia z tej umowy. Wówczas drugi płatnik posiadający dokumenty złożone przez zleceniobiorcę, nieświadomy braku wypłaty wynagrodzenia u pierwszego płatnika, ma obowiązek za ten miesiąc zgłosić zleceniobiorcę do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych. Pomoc dla płatnika, który może się zwrócić z wnioskiem do ZUS o zbadanie prawidłowości wykazanych składek u ubezpieczonych, którzy mają zbieg kilku umów-zleceń, też nie zapobiegnie konieczności składania korekt. ZUS będzie mógł to zbadać dopiero po otrzymaniu od wszystkich płatników imiennych raportów składkowych za dany miesiąc. Jeżeli stwierdzi nieprawidłowości, płatnik będzie zobowiązany skorygować dokumenty zgłoszeniowe i rozliczeniowe za zleceniobiorcę.
Takich problemów jest więcej, a płatnicy powinni przygotować się na częste korekty.