Jestem wspólnikiem spółki jawnej, przeciwko której ZUS prowadził postępowanie egzekucyjne. Było jednak bezskuteczne i je umorzono. Podobnie umorzono egzekucję wobec mnie. Jednak ostatnio poinformowano mnie w ZUS, że zgłoszą sprawę niepłacenia składek jako przestępstwo do prokuratury. Ponadto chcą zgłosić egzekucję do sądu rejonowego, który prowadzi KRS, aby wpisano mnie do rejestru dłużników, żeby każdy kontrahent wiedział o złej sytuacji spółki. Czy ZUS może podejmować takie czynności tylko dlatego, że moja spółka ma zaległości składkowe?
Marcin Nagórek, radca prawny / Dziennik Gazeta Prawna
Tak, ma do tego prawo. ZUS ma wiele możliwości oddziaływania na nierzetelnego dłużnika, nie tylko poprzez przymusowy pobór składek w postępowaniu egzekucyjnym, z czego często przedsiębiorcy nie zdają sobie sprawy.
ZUS może zatem w uzasadnionych przypadkach skierować wniosek o wpis uporczywych dłużników do rejestru dłużników niewypłacalnych. Postępowanie w tym zakresie toczy się w trybie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Na wniosek wierzyciela, w tym także ZUS, sąd rejestrowy (sąd rejonowy) dokonuje wpisu dłużnika – osoby fizycznej będącej m.in. członkiem zarządu spółki, wspólnikiem spółki osobowej, następcą prawnym i osobą trzecią – do rejestru dłużników niewypłacalnych. Co istotne, nie może złożyć wniosku co do samej spółki, lecz tylko wobec jej wspólnika.
ZUS może jednak doprowadzić do tego, że i sama spółka zostanie wpisana do tego rejestru. Stanie się tak w przypadku, gdy np. zostanie wydane orzeczenie o wyjawieniu majątku dłużnika zainicjowane z wniosku ZUS. Wówczas sąd rejestrowy wpisze również spółkę do tego rejestru. Nastąpi to jednak nie na wniosek ZUS, lecz z urzędu, czyli z wniosku sądu, który prowadził postępowanie o wyjawienie majątku. Warto dodać, że wpisy dokonane w rejestrze dłużników niewypłacalnych podlegają wykreśleniu z urzędu dopiero po upływie 10 lat od dokonania wpisu.
W przypadku gdy egzekucja jest prowadzona wobec podmiotu wpisanego w KRS (a takim jest spółka jawna), a należności, do których poboru ZUS jest zobowiązany, nie zostały uregulowane w terminie 60 dni od daty wszczęcia egzekucji, wówczas organ egzekucyjny (w tym przypadku ZUS) składa wniosek o wpisanie do KRS daty wszczęcia egzekucji tych należności, wysokości pozostałych do wyegzekwowania kwot oraz daty i sposobu zakończenia egzekucji. Postępowanie w tym zakresie toczy się także w trybie ustawy o KRS.
Zawiadomienie do prokuratury
Jednak najbardziej doniosłe konsekwencje dla dłużnika może spowodować postępowanie karne wywołane wnioskami ZUS skierowanymi do organów ścigania. ZUS może bowiem stosować sankcje przewidziane przepisami prawa karnego, tj. art. 218, art. 219 oraz art. 284 kodeksu karnego (dalej: k.k.). Artykuł 218 k.k. przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do trzech lat wobec osób, które wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie naruszają prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego. Takiej samej karze podlega ten, kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając, nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość. Ponadto w razie nieopłacania składek na ubezpieczenia społeczne ZUS może złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na zagarnięciu mienia, na podstawie art. 284 k.k. Zagarnięcie mienia w tym przypadku odnosi się do składek, bowiem składki w części finansowanej przez ubezpieczonych są finansowane przez nich w drodze potrącenia odpowiednich kwot przez płatnika, co ten wykazuje z kolei w deklaracjach rozliczeniowych i imiennych raportach miesięcznych. Potrącenie tych składek i nieprzekazanie ich do ZUS może wypełniać znamiona przestępstwa z art. 284 k.k., które jest zagrożone karą pozbawienia wolności do trzech lat.
Środek do wyboru
Jak widać, ZUS ma ustawowo zagwarantowane mechanizmy mające na celu zmuszenie płatników do zapłaty składek. Ma przy tym swobodę w ich wyborze, nie musi stosować wszystkich dozwolonych prawem środków. Na tle tylu możliwości samo postępowanie egzekucyjne okazuje się tylko jednym z wielu środków prawnych pozwalających na odzyskanie należności składkowych. Warto zauważyć, że dla osoby, której dane jako wspólnika (albo dane jej spółki) umieszczono np. w rejestrze dłużników niewypłacalnych, takie działanie może mieć bardzo poważne konsekwencję, niekiedy większe niż przymusowa egzekucja składek. Może to być bowiem przeszkoda w uzyskaniu kredytu lub pozyskaniu środków z funduszy Unii Europejskiej.
Ważne
W rejestrze mogą być wpisani i wspólnik, i spółka
Podstawa prawna
Art. 41 pkt 2, art. 55 pkt 2, 3, art. 60 ust. 1 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1142 ze zm.).
Art. 218, art. 219, art. 284 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. nr 88, poz. 553 ze zm.).