Wsparcie dla nieubezpieczonej matki po urodzeniu dziecka wyniesie 1 tys. zł miesięcznie, a okres jego otrzymywania będzie dłuższy, jeśli na świat przyjdą wieloraczki. W określonych sytuacjach prawo do pomocy finansowej będzie miał także ojciec.
1
Czy nowe świadczenie otrzyma studentka
Czytelniczka spodziewa się dziecka, które urodzi się w styczniu. Jest studentką i do tej pory pracowała jedynie dorywczo na podstawie umów o dzieło. Czy będzie mogła skorzystać z nowej formy wsparcia w postaci świadczenia rodzicielskiego?
TAK
Wchodzące w życie od przyszłego roku świadczenie rodzicielskie jest skierowane do tych wszystkich osób, którym w związku z urodzeniem dziecka nie przysługuje zasiłek macierzyński. Prawo do niego będą więc miały przede wszystkim osoby niepracujące, niezależnie od tego, czy są zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne, czy nie, studiujące, pracujące na umowach cywilnoprawnych oraz prowadzące działalność gospodarczą, jeśli nie odprowadzają składek na ubezpieczenie chorobowe. Świadczenie rodzicielskie będzie mogło być przyznane nie tylko matce lub ojcu, ale też osobom, które przyjęły dziecko na wychowanie. Należy do nich opiekun faktyczny, o ile małoletni objęty przez niego opieką nie skończył 7 lub 10 lat (jeśli w związku z jego niepełnosprawnością podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego). Świadczenie rodzicielskie będzie też mógł otrzymać rodzic zastępczy, o ile nie jest rodzicem zastępczym zawodowym oraz osobą, która przysposobiła dziecko. Obie grupy uprawnionych muszą spełnić ten sam wymóg związany z odpowiednim wiekiem podopiecznego co opiekun faktyczny. Co więcej, świadczenie rodzicielskie jest przyznawane bez względu na wysokość dochodów rodziny. Wysokie zarobki ojca nie stoją więc na przeszkodzie, aby otrzymała je matka, gdy zdecyduje się złożyć wniosek.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
2
Czy będzie wyższe wsparcie przy bliźniakach
Pani Agata jest w bliźniaczej ciąży. Z pracy zrezygnowała po przyjściu na świat pierwszego dziecka i od tego momentu zajmuje się domem. Czy w związku z urodzeniem więcej niż jednego dziecka będzie miała prawo do świadczenia na każde z nich?
NIE
Świadczenie rodzicielskie jest przyznawane w jednakowej wysokości – 1 tys. zł miesięcznie, bez względu na to, ile dzieci urodzi się w trakcie jednego porodu, bo nie przysługuje na każde z nich. Rodzice wieloraczków mogą natomiast liczyć na dłuższy okres pobierania świadczenia. Przy przyjściu na świat jednego dziecka wynosi on 52 tygodnie, ale w zależności od liczby dzieci ulega stopniowemu wydłużeniu do:
● 65 tygodni, gdy rodzą się bliźnięta,
● 67 tygodni przy narodzinach trojaczków,
● 69 tygodni, jeśli są to czworaczki,
● 71 tygodni, gdy urodziły się pięcioraczki lub więcej dzieci.
Analogicznie dłuższy okres wypłacania świadczenia rodzicielskiego dotyczy osób, które adoptowały lub objęły opieką więcej niż jedno dziecko.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
3
Czy są ograniczenia we wsparciu dla ojców
Żona czytelnika, który nie jest zatrudniony, urodzi w przyszłym roku dziecko. Czy przepisy zawierają zastrzeżenia co do tego, kiedy ojciec małoletniego może otrzymywać świadczenie rodzicielskie?
TAK
Co do zasady świadczenie rodzicielskie przyznawane jest matce, a ojciec zyskuje prawo do niego wyłącznie w określonych okolicznościach – gdy matka umarła lub porzuciła dziecko oraz jeśli na własny wniosek skróciła okres pobierania tej formy wsparcia. Nie może to jednak mieć miejsca wcześniej niż po wykorzystaniu przez nią świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka. Ojciec nie może otrzymywać 1 tys. zł wsparcia również wtedy, jeśli matka zatrudniona na etacie zdecyduje się na wcześniejszy powrót z urlopu macierzyńskiego. Drugie z rodziców nie może wówczas otrzymywać świadczenia do momentu ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
4
Czy świadczenie przysługuje od dnia porodu
Przyszła matka jest bezrobotna i zamierza się starać o świadczenie rodzicielskie. Zastanawia się jednak, jak zostanie przyznane jej wsparcie, gdyby wniosek o jego przyznanie złożyła dopiero w następnym miesiącu po urodzeniu dziecka. Czy mimo to 1 tys. zł miesięcznie będzie jej się należało od dnia jego przyjścia na świat?
TAK
Ogólna zasada wskazuje, że świadczenia rodzinne są przyznawane od miesiąca złożenia wniosku. Jednak w przypadku świadczenia rodzicielskiego zostały wprowadzone szczególne przepisy, które przewidują, że może być wypłacane od dnia porodu. Przy czym w zależności od tego, który to będzie dzień miesiąca, pieniądze za pierwszy miesiąc oraz za ostatni, w którym będzie upływał 52 tydzień od urodzenia potomka, mogą zostać wypłacone w niższej wysokości niż 1 tys. zł. Za niepełny miesiąc jest ono bowiem ustalane w taki sposób, że kwota świadczenia jest dzielona przez liczbę dni w danym miesiącu, a następnie mnożona przez liczbę dni, za które wsparcie przysługuje. Dodatkowo warunkiem otrzymywania pomocy finansowej od momentu porodu jest to, aby wniosek o jej przyznanie został złożony w ciągu trzech miesięcy, licząc od narodzin potomka. Jeżeli więc dziecko urodzi się, np. 17 stycznia 2016 r., z wnioskiem trzeba wystąpić do 17 kwietnia. Wtedy na pewno świadczenie rodzicielskie będzie wypłacane od przyjścia malucha na świat. Natomiast gdy rodzic przekroczy ten termin, wtedy znajdzie zastosowanie wspomniana generalna zasada, czyli świadczenie zostanie przyznane od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, i nie otrzyma zaległych pieniędzy. We wspomnianym przykładzie, gdy rodzic zgłosi się, np. maju, pomoc finansową otrzyma właśnie od tego miesiąca. Te same terminy będą obowiązywać również wtedy, gdy osobą uprawnioną staje się ojciec. Trzy miesiące są liczone od dnia skrócenia przez matkę czasu pobierania wsparcia, jej śmierci lub porzucenia dziecka. Z kolei rodzicom adopcyjnym, zastępczym lub opiekunom faktycznym nowa forma wsparcia może być przyznana od dnia przysposobienia lub objęcia opieką dziecka, chociaż nie dłużej niż do skończenia przez nie 7 lat lub 10 lat (gdy jest odroczenie obowiązku szkolnego). Ich również dotyczy warunek związany z trzymiesięcznym okresem na złożenie wniosku.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 i 8 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
5
Czy drugi rodzic otrzyma świadczenie
Rodzice spodziewają się drugiego dziecka. Ponieważ matka jest pracownicą, będzie otrzymywać zasiłek macierzyński. Czy jej niepracujący mąż może uzyskać prawo do świadczenia rodzicielskiego?
NIE
Świadczenia rodzicielskiego nie będzie można uzyskać w sytuacji, gdy w tym samym czasie jeden z rodziców lub jedna z osób, które objęły opieką dziecko, otrzymuje świadczenia związane z macierzyństwem z tytułu ubezpieczenia społecznego. Dotyczy to prawa do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego (odnosi się do funkcjonariuszy służb mundurowych), dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego (od stycznia 2016 r. dodatkowy urlop macierzyński lub dodatkowy urlop na warunkach macierzyńskiego będą zlikwidowane, a ich wymiar wydłuży okres urlopu rodzicielskiego). Jeżeli więc matka jako pracownica będzie uprawniona w trakcie urlopu do zasiłku macierzyńskiego, to ojciec nie otrzyma świadczenia rodzicielskiego. Innymi przesłankami negatywnymi, które uniemożliwiają pobieranie tej formy wsparcia, jest umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej – w odniesieniu do rodziców biologicznych i adopcyjnych, niesprawowanie lub zaprzestanie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej. Wreszcie świadczenie rodzicielskie nie będzie mogło być przyznane, jeżeli w związku z wychowywaniem lub opieką nad tym samym dzieckiem jest ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu macierzyńskiego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
6
Czy rodzic musi wybrać jedno z dwóch świadczeń
Czytelniczka urodzi w marcu dziecko. Niestety z przeprowadzonych badań wynika, że może się okazać, iż będzie niepełnosprawne i będzie wymagało stałej opieki. Czy matka będzie musiała zdecydować, czy chce mieć prawo do świadczenia rodzicielskiego, czy świadczenia pielęgnacyjnego, które przysługuje ze względu na opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem?
TAK
Przy zbiegu uprawnień do świadczenia rodzicielskiego ze świadczeniem pielęgnacyjnym, specjalnym zasiłkiem opiekuńczym, zasiłkiem dla opiekuna lub dodatkiem do zasiłku związanym z opieką nad dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego rodzic może wybrać, które z nich będzie chciał otrzymywać. W sytuacji czytelniczki korzystniejsze może być wybranie świadczenia pielęgnacyjnego, ponieważ jest ono wyższe niż świadczenie rodzicielskie. Obecnie wynosi 1200 zł, a od stycznia 2016 r. – 1300 zł miesięczne.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 i 9 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
7
Czy będzie świadczenie na dziecko urodzone w 2015 r.
Pani Katarzyna urodziła dziecko 26 września br. Jako osoba niepracująca nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego. Czy będzie mogła po 1 stycznia 2016 r. ubiegać się o świadczenie rodzicielskie?
TAK
Nową formą pomocy finansowej mają być objęci nie tylko rodzice, których potomek przyjdzie na świat po 1 stycznia 2016 r., ale też tacy, którym dziecko urodziło się jeszcze w tym roku. W takich przypadkach świadczenie rodzicielskie będzie im przysługiwać za okres, który pozostanie im do upływu:
● 52 tygodni przy jednym dziecku,
● 65 tygodni przy dwójce pochodzącej z jednego porodu,
● 67 tygodni przy trojaczkach,
● 69 tygodni przy czworaczkach,
● 71 tygodni przy pięciorgu i większej liczbie urodzonych potomków.
To oznacza, że jeśli dziecko czytelniczki przyszło na świat 26 września 2015 r., może ona wnioskować w przyszłym roku o świadczenie rodzicielskie. Zostanie jej przyznane za okres od 1 stycznia do 25 września 2016 r. Nie otrzyma natomiast zaległych pieniędzy za 2015 r. Ponadto musi pamiętać o trzymiesięcznym terminie na złożenie wniosku. Jeżeli przyjdzie do gminy między 1 stycznia a 30 marca przyszłego roku, świadczenie rodzicielskie na pewno zostanie jej za te miesiące wypłacone. Gdy zgłosi się później, np. w kwietniu, wsparcie będzie jej przysługiwać od miesiąca złożenia wniosku do 25 września 2016 r. Nie otrzyma pieniędzy za styczeń, luty i marzec. Wspomniane wyżej zasady dotyczą też osób, które przysposobią lub obejmą opieką dziecko jeszcze w 2015 r. i będą chciały występować o świadczenie rodzicielskie.
Podstawa prawna
Art. 19 ustawy z z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1359).
8
Czy trzeba zrezygnować z zasiłku dla bezrobotnych
Czytelniczka ma przyznany zasiłek dla bezrobotnych. Termin porodu został wyznaczony na koniec stycznia 2016 r. Czy w związku z wprowadzeniem świadczenia rodzicielskiego, które jest przewidziane m.in. dla matek niemających zatrudnienia, powinna z niego zrezygnować, aby otrzymywać nową formę wsparcia?
NIE
Przepisy art. 73 ust. 1 i 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewidują, że jeżeli matka urodzi dziecko w czasie pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu, to okres jego wypłaty jest automatycznie przedłużany do czasu, w którym miałaby ona prawo do zasiłku macierzyńskiego jako osoba pracująca. Wprawdzie kwota świadczenia rodzicielskiego będzie wyższa niż zasiłek dla bezrobotnych, ale matka nie musi z niego rezygnować, żeby przejść na nową formę wsparcia. Będzie natomiast mogła ubiegać się o jego wyrównanie, tak aby łącznie trafiało do niej 1 tys. zł pomocy. Taki rodzic będzie bowiem otrzymywał z ośrodka pomocy społecznej różnicę między kwotą świadczenia rodzicielskiego a kwotą pobieranego zasiłku.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 ustawy z z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
9
Czy wzór wniosku o nowe świadczenie jest określony
Rodzice oczekują pierwszego dziecka. W związku z tym, że matka jest nieubezpieczona, nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego i będzie starała się o świadczenie rodzicielskie. Czy obowiązuje jeden wzór wniosku o tę formę wsparcia?
TAK
Podobnie jak przy innych świadczeniach rodzinnych wniosek o przyznanie świadczenia rodzicielskiego jest określony rozporządzeniem ministra rodziny, pracy i polityki społecznej. Odpowiedni druk będzie udostępniał urząd gminy lub ośrodek pomocy społecznej. Rodzic musi w nim podać swoje podstawowe dane oraz dane dziecka, na które składa wniosek. Podobnie jak przy innych świadczeniach rodzinnych, będzie możliwie złożenie wniosku przez Internet, za pośrednictwem portalu Emp@tia. W związku z tym, że przy świadczeniu rodzicielskim nie bierze się pod uwagę kryterium dochodowego, nie trzeba będzie do niego dołączać oświadczeń o dochodzie. Co więcej, z rozporządzenia wynika, że do wniosku nie trzeba dołączać dodatkowych dokumentów, ponieważ dane zawarte we wniosku zostaną zweryfikowane przez organ przyznający pomoc finansową. Rodzic nie będzie więc musiał przedstawiać np. skróconego aktu urodzenia dziecka. Ponadto ośrodek będzie mógł sam sprawdzić w bazach danych innych instytucji np. to, czy drugie z rodziców nie otrzymuje już zasiłku macierzyńskiego. Niemniej obowiązywać będzie ogólna zasada wskazująca, że organ przyznający wsparcie może żądać przedstawienia zaświadczeń lub oświadczeń innych niż wymienionych w przepisach (lub w ogóle niewymienionych), jeśli jest to niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń.
Podstawa prawna
Par. 10 rozporządzenia ministra rodziny pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (czeka na publikację w Dzienniku Ustaw).
10
Czy podjęcie pracy pozbawi wsparcia
Pani Lidia jest w siódmym miesiącu ciąży. Nie będzie jej przysługiwał zasiłek macierzyński i zamierza złożyć wniosek o przyznanie świadczenia rodzicielskiego. Czy gdyby w trakcie jego pobierania podjęła jakąś pracę, pomoc finansowa zostałaby jej odebrana?
NIE
Przepisy regulujące zasady przyznawania świadczenia rodzicielskiego nie zakazują wprost zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej w trakcie jego pobierania. Wskazują jedynie, że rodzic może stracić do niego prawo, gdyby praca uniemożliwiała mu sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Nie jest jednak określone, jakie przesłanki powinny przemawiać za stwierdzeniem przez ośrodek pomocy społecznej, że podjęta aktywność zawodowa odbywa się kosztem zajmowania się dzieckiem. Decyzja w tej sprawie będzie miała charakter uznaniowy.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 4 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
11
Czy nowe świadczenie będzie wliczone do dochodu
Matka będzie składała wniosek o świadczenie rodzicielskie na dziecko, które się urodzi w lutym 2016 r. Będzie się też ubiegać o przyznanie na nie zasiłku, bo obecnie otrzymuje go na starszego syna. Czy świadczenie rodzicielskie będzie traktowane jako jej dochód?
TAK
Wprawdzie regułą jest, że uzyskiwanie wsparcia należącego do świadczeń rodzinnych nie jest wliczane do kryterium dochodowego przy ubieganiu się o przyznanie jednego z nich, ale nie będzie to dotyczyć świadczenia rodzicielskiego. Będzie ono należeć do grupy dochodów nieopodatkowanych doliczanych do dochodu członka rodziny. W związku z tym może się okazać, że rodzic, który uzyskał prawo do 1 tys. zł miesięcznej pomocy, przekroczy kryterium uprawniające do zasiłku (wynoszące 574 zł lub 674 zł na osobę w rodzinie). W konsekwencji nie zostanie on na to dziecko przyznany, a jednocześnie może stracić ten, który otrzymuje na starszego potomka, chyba że przy zastosowaniu zasady złotówka za złotówkę okaże się, że przekroczenie kryterium dochodowego nie będzie duże. Wtedy zasiłek będzie wypłacany w niższej wysokości. Gdyby jednak tak się nie stało, to rodzic powinien wrócić do gminy po tym, jak przestanie pobierać świadczenie rodzicielskie. Jest ono bowiem uznawane za dochód utracony i jego kwota nie będzie już uwzględniana. W konsekwencji będzie mógł otrzymać zasiłek rodzinny. Na podobnych zasadach świadczenie rodzicielskie będzie też uznawane za dochód na potrzeby świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego (FA).
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 2 i art. 14 pkt 1 lit. b i pkt 2 lit. b ustawy z z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
12
Czy będzie wyższy zasiłek dla matki rolniczki
Pani Elżbieta spodziewa się dziecka, które przyjdzie na świat w marcu 2016 r. Wspólnie z mężem prowadzą gospodarstwo rolne i są ubezpieczeni w KRUS. Czy w przyszłym roku zmienią się zasady wypłacania zasiłku macierzyńskiego dla tej grupy rodziców?
TAK
Zasiłek związany z urodzeniem dziecka, którego wypłata dotyczy osób podlegających ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS z mocy prawa lub na ich wniosek, będzie od przyszłego roku wypłacany na podobnych zasadach jak świadczenie rodzicielskie. Obecnie matki te mają prawo do jednorazowej pomocy finansowej w wysokości czterokrotności najniższej emerytury (obecnie jest to 3521,80 zł). Od przyszłego roku będzie im przysługiwać zasiłek w wysokości 1 tys. zł miesięcznie wypłacany przez 52 tygodnie od urodzenia dziecka. Przy większej liczbie potomków urodzonych w trakcie jednego porodu – tak samo jak przy świadczeniu wychowawczym – okres wypłaty będzie wydłużany do maksymalnie 71 tygodni przy pięciorgu dzieci. Ojciec małoletniego będzie mógł przejąć pobieranie zasiłku macierzyńskiego w razie śmierci matki, porzucenia przez nią dziecka lub złożenia przez nią wniosku o skrócenie okresu otrzymywania tego świadczenia. Ostatni przypadek dotyczy jednak tylko takich sytuacji, gdy pobierała zasiłek przez co najmniej 14 tygodni.
Do tej pory matki rolniczki miały prawo do zasiłku na każde dziecko, natomiast po zmianach będzie im przysługiwać jedno świadczenie bez względu na liczbę urodzonych dzieci, podobnie jak osobom uprawnionym do świadczenia rodzicielskiego. Prawo do zasiłku według nowych zasad będą też miały osoby, które przysposobiły lub objęły opieką dziecko, w tym jako rodzina zastępcza (poza zawodową). Wniosek o wsparcie finansowe będzie tak jak do tej pory składany w KRUS. Będzie ono przyznawane od miesiąca urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia na wychowanie, o ile formularz zostanie złożony w ciągu trzech miesięcy od zaistnienia jednej z powyższych okoliczności.
Podstawa prawna
Art. 4 ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
13
Czy świadczenie rodzicielskie będzie opodatkowane
Czytelniczka zamierza złożyć wniosek o świadczenie rodzicielskie. Czy będzie musiała od niego odprowadzić podatek dochodowy?
NIE
Nowa forma wsparcia jest jednym ze świadczeń rodzinnych, co oznacza, że nie podlega opodatkowaniu. Również złożenie wniosku o przyznanie świadczenia rodzicielskiego będzie zwolnione z opłaty skarbowej. Ponadto jego kwota nie będzie podlegać egzekucji, gdyby taka była prowadzona w stosunku do rodzica, zarówno w przypadku prowadzenia jej w trybie administracyjnym, jak i przez komornika sądowego.
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
14
Czy będzie dodatkowy zasiłek na dziecko urodzone w 2015 r.
Czytelniczka urodziła we wrześniu br. bliźnięta. KRUS wypłacił jej zasiłek macierzyński na każde z dzieci. Czy po 1 stycznia 2016 r. będzie mogła się starać o zwiększenie pomocy finansowej?
TAK
Ponieważ na nowych przepisach dotyczących świadczenia rodzicielskiego będą mogli skorzystać nieubezpieczeni rodzice, których dziecko przyszło na świat w 2015 r., takie uprawnienie będzie przysługiwać również matkom rolniczkom. Jeżeli urodziły dziecko przed 1 stycznia 2016 r. i na podstawie obowiązujących jeszcze do końca br. przepisów został im przyznany zasiłek macierzyński, będzie im wypłacany ponownie przez okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia upływu 52 tygodni liczonych od daty urodzenia dziecka (przysposobienia lub objęcia opieką) albo przez odpowiednio dłuższy czas w przypadku przyjścia na świat większej liczby potomków. Jednak w związku z tym, że ta grupa osób już otrzymała wsparcie finansowe z KRUS – nieubezpieczone matki dzieci urodzonych w 2015 r. nie uzyskiwały żadnych pieniędzy – zasiłek nie będzie im wypłacany w wysokości 1 tys. zł. Przepisy wskazują, że w ich przypadku świadczenie to w okresie od 1 stycznia 2016 r. do upływu odpowiedniego terminu będzie wynosić:
● 705 zł miesięcznie, gdy urodziło się jedno dziecko,
● 528 zł miesięcznie, gdy były to bliźnięta,
● 313 zł miesięcznie, gdy przyszły na świat trojaczki,
● 110 zł miesięcznie, gdy urodziło się czworo i więcej dzieci.
Trzeba też pamiętać o wynoszącym 3 miesiące terminie złożenia wniosku. Jeżeli rodzic zrobi to w okresie od 1 stycznia do 31 marca 2016 r., zasiłek na dwójkę dzieci będzie na pewno wypłacany od początku przyszłego roku do upływu 65 tygodni od ich przyjścia na świat. Gdy jednak wniosek wpłynął dopiero po 1 kwietnia 2016 r., zasiłek zostanie przyznany od miesiąca zgłoszenia się do KRUS do dnia upływu 65 tygodni.
Podstawa prawna
Art. 20 ust. 1–3 ustawy z z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
15
Czy nowa forma wsparcia będzie waloryzowana
Matka, która urodzi w przyszłym roku dziecko, będzie składała wniosek o przyznanie świadczenia rodzicielskiego. Teraz wynosi 1 tys. zł miesięcznie, ale czy jego kwota będzie w przyszłości zwiększana?
TAK
Świadczenie rodzicielskie będzie podlegało weryfikacji pod kątem jego wysokości na takich samych zasadach jak inne świadczenia rodzinne (z wyjątkiem pielęgnacyjnego) i w takim samym terminie. To oznacza, że będzie ona przeprowadzana raz na trzy lata. Ostatnia waloryzacja świadczeń i kryteriów miała miejsce w listopadzie br. Kolejna jej data przypada więc na listopad 2018 r. Rząd nie ma jednak obowiązku podwyższania jego wysokości i może zadecydować o zachowaniu dotychczasowej kwoty.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 5 ustawy z z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1217).
16
Czy będzie zastosowana zasada złotówka za złotówkę
Rodzice wychowują trójkę dzieci. W październiku br. składali wniosek o przyznanie na dzieci zasiłku oraz przysługujących do niego dodatków. Okazało się jednak, że ich dochód przekroczył kryterium dochodowe uprawniające do uzyskiwania pomocy finansowej, i otrzymali decyzję odmowną. Czy w świetle nowych przepisów, które zaczną obowiązywać od 2016 r., będą mogli otrzymać zasiłki na dzieci?
TAK
Już obecne przepisy umożliwiają uzyskanie pomocy finansowej na dzieci mimo dochodów wyższych od kryterium, ale tylko w wyjątkowych przypadkach. Dzieje się tak, jeżeli próg jest przekroczony o kwotę nie większą niż wysokość najniższego zasiłku na dziecko. Co więcej, świadczenia mogą być przyznane tylko tym rodzicom, którzy byli w poprzednim okresie zasiłkowym do nich uprawnieni i nie korzystali z przepisów o przekroczonym kryterium. Sytuacja zmieni się od 1 stycznia 2016 r., kiedy wejdzie w życie zasada złotówka za złotówkę. Zgodnie z nią kwota świadczeń na dzieci będzie obniżana o tyle, o ile zostanie przekroczone kryterium dochodowe. Rodzice, którzy mają wyższe dochody, nie będą więc automatycznie otrzymywać decyzji odmownych. Dotyczy to również sytuacji, gdy wprawdzie uzyskali prawo do zasiłku, ale na skutek zmiany wysokości dochodu rodziny przestali spełniać warunki do jego dalszego pobierania. Ich dochody będą mogły być przez gminę ponownie przeliczone. Ponadto świadczenia na podstawie zasady złotówka za złotówkę będą mogły być przyznane rok po roku, niezależnie od tego, czy w poprzednim okresie ich pobierania dochody rodziców nie przekraczały obowiązującego kryterium.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 1 ustawy z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. poz. 995).
17
Czy zasiłek będzie niższy o kwotę przekroczenia kryterium
Pani Agnieszka i jej mąż mają dwójkę dzieci w wieku 1,5 roku oraz 8 lat. Starali się o przyznanie na każde z nich zasiłku oraz dodatków: z tytułu opieki nad dzieckiem na urlopie wychowawczym i na rozpoczęcie roku szkolnego. Ich dochód na osobę w rodzinie wynosi 720 zł, ale zamierzają w styczniu złożyć wniosek o przyznanie pomocy finansowej. Czy przepisy regulują sposób wyliczenia dla nich świadczeń w oparciu o zasadę złotówka za złotówkę?
TAK
Przyznawanie zasiłku na podstawie nowych przepisów regulują dwa podstawowe warunki. Po pierwsze przekroczenie kryterium dochodowego nie może być wyższe od łącznej kwoty świadczeń, o które wnioskuje rodzina. Po drugie, pomniejszona o przekroczenie dochodu wysokość świadczeń musi być wyższa niż 20 zł. Aby sprawdzić, czy spełnione są te wymogi, ośrodek pomocy społecznej najpierw oblicza łączną kwotę pomocy finansowej dla rodziny. W tym celu zasiłki dzielone są przez liczbę miesięcy, na które składany jest wniosek o ich przyznanie. Należne do nich dodatki: z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego, samotnego wychowywania, wielodzietności oraz kształcenia i rehabilitacji potomka, również są dzielone przez liczbę miesięcy, na którą mają być przyznane. Natomiast pozostałe dodatki, czyli na urodzenie dziecka, rozpoczęcie roku szkolnego, podjęcie nauki poza miejscem zamieszkania, są dzielone zawsze przez 12. Ponieważ rodzice mają dzieci w wieku 1,5 oraz 8 lat, zasiłek dla nich wynosi odpowiednio 89 zł i 118 zł miesięcznie. Z kolei dodatek na urlopie wychowawczym to 400 zł miesięcznie, a na rozpoczęcie roku szkolnego – jednorazowo 100 zł. Jednocześnie rodzice będą składać wniosek w styczniu 2016 r., co oznacza, że zasiłki i dodatki mogą być przyznane na 10 miesięcy (od 1 stycznia przyszłego roku do 31 października, gdy będzie się kończyć okres zasiłkowy). Łączna kwota świadczeń dla tej rodziny to: (89x10/10) + (118x10/10) + (400x 10/10) + (100/12) = 615,33 zł. Następnie sprawdzane jest, czy uzyskana w ten sposób suma nie jest wyższa od kwoty, o którą zostało przekroczone kryterium dochodowe. Dochód na osobę w tej rodzinie to 720 zł, pomnożony przez liczbę jej członków (jest ich czworo), daje 2880 zł. Z kolei wysokość kryterium dochodowego to 674 zł, które pomnożone przez liczbę członków rodziny (czworo) daje 2696 zł. Próg został więc w tej rodzinie przekroczony o 184 zł (2880 zł – 2696 zł). Nie jest to więcej niż łączna kwota świadczeń. W związku z tym przyznane zostaną zasiłki i dodatki w łącznej wysokości 431,33 zł (615 zł – 184 zł).
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 1 ustawy z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. poz. 995).
18
Czy wyższy zasiłek macierzyński będzie dochodem uzyskanym
Pani Beata spodziewa się trzeciego dziecka. Ponieważ jest ubezpieczona w KRUS, będzie jej przysługiwał wypłacany przez tę jednostkę zasiłek macierzyński w nowej wysokości. Czy jego uzyskanie może spowodować, że straci zasiłek na dwójkę starszych dzieci?
TAK
Nowe przepisy przewidują, że katalog dochodów uzyskanych i utraconych, który obowiązuje w przypadku starania się o zasiłek rodzinny, będzie poszerzony o zasiłek macierzyński przyznawany na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jego otrzymanie zostanie więc potraktowane jako wzrost dochodów rodziny i może spowodować, że przekroczone zostanie kryterium dochodowe uprawniające do zasiłków na starsze dzieci. Jeżeli okaże się, że mimo zastosowania zasady złotówka za złotówkę nie można ich przyznać w niższej wysokości (o tyle, o ile zostało przekroczone kryterium dochodowe), rodzic powinien zgłosić się ponownie, po tym, gdy zakończy się okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, bo zostanie to uznane za utratę dochodu.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 2 lit b i c ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1359).
19
Czy każde świadczenie może być obniżone
Samotna matka otrzymała decyzję odmawiającą jej przyznania świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego (FA) na dwoje dzieci. Było to spowodowane przekroczeniem kryterium dochodowego. Czy w związku z wejściem w życie zasady złotówka za złotówkę będzie ona zastosowana, gdy jeszcze raz złoży w gminie wniosek o tę formę pomocy finansowej?
NIE
Zasada złotówka za złotówkę będzie dotyczyć wyłącznie ustalania prawa do zasiłku rodzinnego i przysługujących do niego dodatków. To oznacza, że nie będzie ona stosowana w przypadku pozostałych świadczeń rodzinnych uzależnionych od kryterium dochodowego, czyli becikowego oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego. Ponadto, mimo że wiele przepisów, które pozwalają na ustalenie prawa do świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego, jest analogicznych do stosowanych przy świadczeniach rodzinnych, to nie będzie to dotyczyć zasady złotówka za złotówkę. Tak jak do tej pory przekroczenie kryterium dochodowego przy FA chociażby o niewielką kwotę będzie skutkować decyzją odmawiającą świadczeń.
Podstawa prawna
Art. 1 ustawy z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. poz. 995).
20
Czy można składać wniosek przez internet
Czytelniczka, która urodziła dziecko 21 listopada br., zamierza po 1 stycznia 2016 r. złożyć wniosek o przyznanie świadczenia rodzicielskiego. Słyszała, że możliwe będzie przesłanie go drogą elektroniczną. Czy faktycznie będzie mogła uzyskać pomoc finansową bez konieczności osobistego składania wniosku?
TAK
Od początku przyszłego roku będzie można wybrać sposób złożenia wniosku – w tradycyjnej, papierowej formie lub drogą elektroniczną. Taka możliwość będzie dotyczyć wszystkich świadczeń rodzinnych, czyli zasiłków wraz z dodatkami, becikowym, świadczeniami rodzicielskimi i świadczeniami opiekuńczymi. Ponadto przez Internet będzie można też ubiegać się o pomoc z Funduszu Alimentacyjnego (FA). Do tego celu powstanie portal Emp@tia i tylko za jego pośrednictwem będzie możliwe przesłanie e-wniosku. Pierwszy krok to zarejestrowanie się na stronie www.empatia.mpips.gov.pl i założenie tam własnego konta. Po wejściu na wspomnianą stronę trzeba kliknąć w zakładkę e-wnioski i wybrać pole LOGOWANIE/ZAKŁADANIE KONTA. Za pierwszym razem należy wybrać drugą opcję. Następnie rodzic musi zdecydować, czy chce założyć własne konto za pomocą profilu zaufanego e-puap, czy bezpiecznego podpisu elektronicznego. Po dokonaniu wyboru powinien postępować zgodnie z dalszymi wskazówkami, aż konto zostanie założone. Potem uzyska dostęp do modułu e-wnioski i będzie mógł wybrać ten dotyczący świadczenia, o które zamierza się ubiegać. W formie elektronicznej będzie mógł także złożyć dokumenty potrzebne do jego uzyskania. Tą samą drogą otrzyma też decyzję o przyznaniu wsparcia (lub jego odmowie).
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 2 lit a i b ustawy z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1359).
21
Czy nie będzie potrzebne zaświadczenie z urzędu skarbowego
Pani Katarzyna chce po wejściu w życie zasady złotówka za złotówkę złożyć wniosek o przyznanie zasiłków na dwójkę dzieci. Słyszała, że nie będzie już musiała załączać zaświadczenia z urzędu skarbowego o wysokości dochodu. Czy organ przyznający wsparcie sam uzyska takie informacje?
TAK
Niezależnie od tego, czy rodzic będzie się ubiegał o świadczenia rodzinne w formie tradycyjnej czy elektronicznej, ośrodki pomocy społecznej będą zobowiązane do tego, aby uzyskiwać część danych potrzebnych do ich przyznania samodzielnie z urzędów skarbowych, organów emerytalno-rentowych oraz rejestrów publicznych, np. bazy PESEL. W związku z tym nie będzie już potrzeby składania oświadczenia lub zaświadczenia z urzędu skarbowego zawierającego informacje o dochodzie podlegającym opodatkowaniu PIT oraz opłaconych od niego składek na ubezpieczenia społeczne i należnym podatku. Takie ułatwienie będzie też dotyczyć informacji o wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne, w tym o okresach ich opłacania. We wniosku trzeba będzie jedynie zaznaczyć, w jakim organie emerytalno-rentowym są one odprowadzane, aby gmina wiedziała, gdzie ma szukać danych. Przy czym gdyby okazało się że jest nim KRUS, dotychczasowa forma informowania o kwocie składek pozostanie bez zmian – kasa musi bowiem najpierw stworzyć odpowiedni system teleinformatyczny i będzie miała na to 24 miesiące. Ponadto ośrodek bez udziału rodzica potwierdzi informacje o wieku i stanie cywilnym członków rodziny, o zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych oraz posiadaniu odpowiedniego orzeczenia o niepełnosprawności lub jej stopniu. W tym ostatnim przypadku weryfikowane będą data i rodzaj wydanego orzeczenia, data powstania niepełnosprawności lub jej stopnia, data złożenia wniosku o jego wydanie oraz okres jego ważności.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 3 i art. 8 ustawy z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1359).
22
Czy rodzic nie będzie składał żadnych oświadczeń o dochodzie
Ojciec, który prowadzi własną działalność gospodarczą, składał do tej pory razem z zasiłkiem oświadczenie o wysokości swojego dochodu. Czy po zmianie przepisów będzie zwolniony z tego obowiązku, bo gmina sama ustali jego kwotę?
NIE
Ośrodki pomocy społecznej będą z urzędów skarbowych otrzymywać informacje tylko o dochodach opodatkowanych PIT. Gdy członkowie rodziny osiągają dochody podlegające przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym lub takie, od których nie jest odprowadzana żadna należność do fiskusa, dalej będą musieli składać oświadczenia o ich wysokości. To samo dotyczy oświadczeń, które muszą być złożone, gdy dojdzie do utraty lub uzyskania dochodu. Tylko w ten sposób ośrodek pomocy społecznej uzyska informacje o tym, od kiedy to nastąpiło i jaka jest wysokość utraconego lub uzyskanego dochodu. Z ułatwień nie skorzystają też rodzice, którzy utrzymują się z gospodarstwa rolnego. Tak jak do tej pory będą musieli przedstawić zaświadczenia z gminy lub oświadczenie o jego wielkości, wyrażonej w hektarach przeliczeniowych.
Podstawa prawna
Par. 2 ust. 3 lit. a–c rozporządzenia ministra rodziny pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (czeka na publikację w Dzienniku Ustaw).
23
Czy do dodatku będzie potrzebne zaświadczenie z ZUS
Pracodawca udzielił pani Marcie urlopu wychowawczego. Matka ma przyznany na dziecko zasiłek rodzinny, a teraz chciałaby złożyć wniosek o dodatek, który przysługuje w związku z opieką nad potomkiem w trakcie takiego urlopu. Czy musi dołączyć do niego zaświadczenie z ZUS o tym, że jest zgłoszona do ubezpieczeń społecznych?
NIE
Zgodnie z obowiązującymi jeszcze do końca tego miesiąca przepisami rodzic starający się o dodatek do zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem na urlopie wychowawczym musi złożyć albo zaświadczenie z ZUS, albo oświadczenie, że jest zgłoszony do ubezpieczeń społecznych (wraz z imiennym raportem potwierdzającym odprowadzanie składek). Natomiast od 1 stycznia 2016 r. będzie z tego wymogu zwolniony, bo informacja ta należy do zakresu sprawdzanych przez gminę samodzielnie. To oznacza, że przy ubieganiu się o ten dodatek będzie musiał przedstawić jedynie zaświadczenie od pracodawcy lub oświadczenie o terminie i okresie, na jaki został udzielony urlop wychowawczy, oraz o co najmniej sześciomiesięcznym okresie pozostawania w zatrudnieniu bezpośrednio przed uzyskaniem do niego prawa. Dodatkowo, gdyby okazało się, że dziecko przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę, potrzebne będzie zaświadczenie lub oświadczenie wskazujące na liczbę dni w tygodniu, w trakcie których mieszka poza domem. Jeśli będzie to bowiem więcej niż 5 dni, dodatek nie może zostać przyznany.
Podstawa prawna
Par. 3 rozporządzenia ministra rodziny pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (czeka na publikację w Dzienniku Ustaw).
24
Czy gmina będzie wymagać informacji o egzekucji alimentów
Samotna matka zamierza złożyć wniosek o przyznanie świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego (FA). Czy po zmianie przepisów będzie dalej od niej wymagane dołączenie do wniosku zaświadczenia lub oświadczenia wskazującego, że egzekucja alimentów okazała się nieskuteczna?
TAK
Nowe regulacje związane z pozyskiwaniem przez organ części informacji niezbędnych do wydania decyzji w sprawie przyznania pomocy finansowej będą dotyczyć również świadczeń z FA. Jednak zakres tych danych nie obejmuje potwierdzania bezskutecznej egzekucji alimentów. W przyszłym roku, podobnie jak do tej pory, do wniosku o przyznanie wsparcia z funduszu konieczne będzie dołączenie zaświadczenia od komornika lub oświadczenia wskazującego, że alimenty nie są ściągane. Katalog danych, jakie ośrodek pomocy społecznej pozyskuje sam, jest taki sam jak w przypadku świadczeń rodzinnych. Obejmuje więc informacje o dochodzie opodatkowanym PIT i kwocie należności odprowadzanej do fiskusa, wysokości składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, wieku i stanie cywilnym członków rodziny, zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych oraz posiadaniu orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Podstawa prawna
Art. 5 pkt 4 ustawy z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1359).
25
Czy przy e-wniosku decyzja będzie wydana szybciej
Pan Karol chce w przyszłym roku złożyć wniosek o przyznanie becikowego. Czy jeśli zrobi to w formie elektronicznej, jego sprawa będzie rozpatrzona szybciej, niż gdyby zrobił to osobiście w ośrodku pomocy społecznej?
NIE
Staranie się o świadczenia rodzinne przez internet nie gwarantuje, że rodzic otrzyma decyzję i pieniądze szybciej, niż gdyby wybrał tradycyjną formę ubiegania się o pomoc finansową. Organy przyznające wsparcie będą bowiem obowiązywały te same terminy prowadzenia postępowań wynikające z kodeksu postępowania administracyjnego, niezależenie od tego, w jaki sposób będzie złożony wniosek. Na wydanie decyzji ośrodek pomocy społecznej ma 30 dni.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 2 lit. a i b ustawy z 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1359).