Trzeba mu podlegać 30 lub nawet 90 dni, aby uzyskać świadczenie. Okres wyczekiwania nie jest wymagany, gdy choroba jest skutkiem wypadku przy pracy lub w drodze do niej.
Nabycie prawa do zasiłku chorobowego jest uzależnione od posiadania odpowiedniego okresu ubezpieczenia. Czas ten nazywany jest potocznie okresem wyczekiwania (okresem karencji), chociaż takim określeniem ustawy się nie posługują. Długość tego czasu wynika z art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa). W myśl tego przepisu ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:
1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu,
2) po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.
Przedsiębiorcy czekają dłużej
Dla osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie okres wyczekiwania jest znacznie dłuższy niż w przypadku osób, dla których to ubezpieczenie jest obowiązkowe. Należy zaznaczyć, że dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają m.in. osoby prowadzące działalność gospodarczą, zleceniobiorcy lub osoby wykonujące pracę nakładczą.
Natomiast obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają np. pracownicy, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych. Uzasadnieniem dla zastosowania takich reguł jest uniknięcie sytuacji, w których osoby ubezpieczone, w szczególności osoby ubezpieczone dobrowolnie, nabyłyby po krótkim, niekiedy kilkudniowym okresie opłacania niewielkich składek, prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.
Przepisy mówią wyraźnie o nieprzerwanym okresie wyczekiwania. Ma to istotne znaczenie, gdyż oznacza, że każda przerwa w ubezpieczeniu chorobowym dłuższa niż 30 dni, z wyjątkiem pewnych określonych sytuacji, powoduje utratę posiadanego okresu wyczekiwania. Dlatego, aby ponownie skorzystać z zasiłku chorobowego, trzeba ponownie przebyć w ubezpieczeniu okres wyczekiwania. Istnieją też kategorie osób, którym świadczenie będzie przysługiwało od pierwszego dnia ubezpieczenia. [ramka]
Co się wlicza
Do okresów ubezpieczenia chorobowego stanowiących okres wyczekiwania wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Uregulowanie to stanowi znaczne ułatwienie dla osób, które poprzednio już podlegały ubezpieczeniu chorobowemu i miały krótką przerwę w tym ubezpieczeniu. Nie ma przy tym znaczenia, czy poprzedni okres ubezpieczenia chorobowego był okresem ubezpieczenia dobrowolnego, czy też obowiązkowego. Do okresów ubezpieczenia, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy zasiłkowej, wlicza się też okres poprzedniego ubezpieczenia społecznego rolników (uchwała SN z 29 października 2002 r., sygn. akt III UZP 8/02).
W razie wypadku
W praktyce najistotniejsze znaczenie mają przypadki, gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy. Definicję wypadku w drodze do pracy lub z pracy zawiera art. 57b ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jeśli więc niezdolność do pracy powstała w wyniku takiego wypadku, to ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia ubezpieczenia. [przykład]
Bez okresu karencji prawo do zasiłku chorobowego przysługuje także, gdy niezdolność do pracy wynika z wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Jest on wówczas wypłacany z ubezpieczenia wypadkowego i przysługuje niezależnie od okresu podlegania temu ubezpieczeniu i już od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Wynika to z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Ważne
Do okresu wyczekiwania wlicza się też poprzednie okresy ubezpieczenia, o ile przerwa trwała krócej niż 30 dni
Kto w uprzywilejowanej pozycji
Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje:
1) absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
2) jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
3) ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
4) posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji.
PRZYKŁAD
Na początku prowadzenia firmy
Pan Adam rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej (hurtownia farb) 1 grudnia 2015 r. Dwa dni później, po zakończeniu dnia pracy i zamknięciu swojej hurtowni, wracał autobusem do domu. Przy wysiadaniu z autobusu poślizgnął się na oblodzonym krawężniku, stracił równowagę i upadł na chodnik, doznając poważnego urazu biodra. Załóżmy, że wskutek tego urazu będzie przez dwa miesiące na zwolnieniu lekarskim. Zdarzenie, w wyniku którego stał się niezdolny do pracy, stanowiło wypadek w drodze z pracy i pan Adam będzie miał prawo do zasiłku chorobowego już od pierwszego dnia niezdolności.
Podstawa prawna
Art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
Art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.).
Art. 11 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 57b ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).