Jestem ubezpieczony w KRUS. Dostałem umowę-zlecenie na wyższej uczelni jako lektor języka angielskiego. Gdy jednak zgłosiłem umowę do KRUS, zostałem poinformowany, że to uczelnia teraz będzie płaciła moje składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Uczelnia nie spieszyła się z umową i zanim ją dostałem, przepracowałem już półtora miesiąca.
Maria Lewandowska, rzecznik KRUS / Dziennik Gazeta Prawna
Dwa razy w miesiącu miałem cztery godziny wykładów, w sumie przepracowałem więc 12 godzin. Gdy zapytałem, kiedy wreszcie dostanę umowę, zostałem poinformowany, że jestem za drogim pracownikiem, bo muszą płacić za mnie składki, więc rezygnują z zatrudnienia mnie. Moje CV zawierało informacje, że razem z żoną prowadzimy gospodarstwo ekologiczne, które jest na moją żonę. Uczelnia nie wymagała, żebym miał swoją działalność. Teraz czekam na wypowiedzenie na piśmie, aby ponownie zgłosić się do KRUS. Czy mogę coś zrobić w tej sprawie – pyta pan Stanisław.
Niestety, nie mamy dobrych wiadomości dla pana Stanisława. Ale po kolei. Do końca 2014 r. każda osoba po podjęciu pracy na podstawie umowy-zlecenia, zatem także rolnik ubezpieczony w KRUS, powinna być zgłoszona do ubezpieczeń w ZUS jako zleceniobiorca. Powodowało to wykluczane rolników z ubezpieczenia obowiązkowego KRUS.
Natomiast zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2015 r. stanem prawnym rolnicy (ich małżonkowie i domownicy), mogą być ubezpieczeni podwójnie, jako zleceniobiorcy w ZUS oraz na dotychczasowych zasadach w KRUS. Chodzi o osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie, czyli rolników, którzy mają gospodarstwo rolne o powierzchni przekraczającej 1 ha przeliczeniowy użytków rolnych (lub dział specjalny produkcji rolnej) oraz małżonka rolnika (także partner) i jego domownika. Za domownika uznaje się osobę powyżej 16. roku życia, pozostającą z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkującą na terenie jego gospodarstwa albo w bliskim sąsiedztwie, stale pracującą w tym gospodarstwie.
Zatem rolnik dorabiający na podstawie umowy-zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług lub powołania do rady nadzorczej nadal pozostaje w ubezpieczeniu rolniczym, pod warunkiem że przychód z tej umowy w rozliczeniu miesięcznym nie przekroczy kwoty równej połowie minimalnego wynagrodzenia za pracę - w tym roku 875 zł.

Jeżeli rolnik nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń na podstawie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stosuje się wobec niego odrębne przepisy, regulujące ubezpieczenie społeczne rolników. Pan Stanisław ma prawo do zrezygnowania z ubezpieczenia w KRUS (składając w tym celu oświadczenie), ale ani on, ani zatrudniająca go uczelnia nie mają możliwości uniknięcia składki ubezpieczeniowej.

Podstawa prawna
Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 82 ust. 6 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.). Art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121). Art. 4 ustawy z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1831). Art. 5b ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 704).
WYJAŚNIENIE EKSPERTA
Od stycznia 1999 r. ubezpieczenie zdrowotne jest odrębnym ubezpieczeniem. Podlegają mu m.in. rolnicy i ich domownicy (w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników), a także osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osoby z nimi współpracujące.
W związku z tym rolnik (jego małżonek lub domownik) jednocześnie wykonujący pracę na podstawie zlecenia posiada tytuł do ubezpieczenia jako rolnik i jako osoba wykonująca umowę-zlecenie. W tej sytuacji następuje zbieg tytułów, z których opłacana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne. Stosownie natomiast do art. 82 ust. 6 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej w przypadku zbiegu tytułów do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym składka finansowana z budżetu państwa opłacana jest tylko wtedy, gdy nie ma innego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. W takim przypadku zainteresowany ma obowiązek poinformować płatnika składek o opłacaniu składek z innego tytułu.
W związku z powyższym rolnicy (ich małżonkowie i domownicy) z gospodarstw rolnych o powierzchni poniżej 6 ha przeliczeniowych, za których składka zdrowotna finansowana jest z budżetu państwa w okresie, w którym opłacają oni indywidualnie składkę na ubezpieczenie zdrowotne, np. z tytułu wykonywania umowy-zlecenia, nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu w KRUS i zostają wyrejestrowani z tego ubezpieczenia razem z członkami rodziny.
Po ustaniu obowiązku do ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu (w przedstawionej sytuacji – umowy-zlecenia) rolnik za pośrednictwem KRUS powinien niezwłocznie ponownie zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego siebie oraz członków swojej rodziny w terminie siedmiu dni od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia.