Aż do końca września 2017 r. potrwa pierwszy okres wypłaty świadczenia wychowawczego. Pracownik socjalny będzie mógł przeprowadzić wywiad środowiskowy sprawdzający czy rodzic sprawuje opiekę nad dziećmi i wydaje 500 zł zgodnie z przeznaczeniem.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki społecznej przedstawiło projekt ustawy, która ma wprowadzić 500 zł na dziecko i pokazuje, jak to będzie wyglądać w praktyce. Bez względu na wysokość dochodu świadczenie będzie przyznawane na drugie i każde kolejne dziecko. Na pierwsze, tylko jeżeli dochody nie przekraczają 800 zł lub 1200 zł, gdy syn lub córka jest niepełnosprawny. Świadczenie będzie przysługiwać ojcu, matce, opiekunowi prawnemu i faktycznemu, ale nie w każdej sytuacji. Jeśli dziecko wyszło za mąż lub zostało umieszczone w pieczy zastępczej, 500 zł nie zostanie przyznane. Z kolei rodzic, który samotnie wychowuje dzieci musi mieć ustalone na pierwsze z nich alimenty, o ile nie jest to niemożliwe, bo np. ojciec jest nieznany lub nie żyje.

Świadczenie wychowawcze będzie co do zasady przyznawane na trwający 12 miesięcy okres wypłaty, który będzie się zaczynał 1 października, a kończył 30 września następnego roku. Jednak ten pierwszy będzie szczególny, bo rozpocznie się z miesiącem wejścia w życie ustawy i potrwa aż do 30 września 2017 r. Dzięki temu rodzic uniknie sytuacji, gdy dwa razy w tym roku musiałby składać wnioski o jego przyznanie. Kiedy dokładnie to jednak nastąpi nie wiadomo, bo projekt nie wskazuje wprost daty wejścia w życie. Mówi jedynie, że stanie się tak od pierwszego dnia miesiąca przypadającego po miesiącu ogłoszenia ustawy. Jeśli więc zostanie opublikowana w marcu 2016 r., to o 500 zł będzie się można starać od kwietnia, który będzie też pierwszym miesiącem ich wypłaty.

Ponieważ po świadczenie może zgłosić się aż 2,7 mln rodzin, może to spowodować kolejki w ośrodkach pomocy społecznej. Przepisy zawierają więc pewne ułatwienia dla rodziców. Jeśli złożą wniosek w ciągu 3 miesięcy od wejścia w życie, to będą mieli wypłacone 500 zł również za te poprzednie miesiące. Natomiast w każdym kolejnym roku wnioski o świadczenie będzie można składać od 1 sierpnia.

Ponadto w przypadku wątpliwości gmina będzie mogła sprawdzić rodzica, zarówno gdy składa wniosek o świadczenie jak i w okresie jego otrzymywania. W tym celu pracownik socjalny przeprowadzi z nim wywiad środowiskowy. Jeśli się na to nie zgodzi lub okaże się, że nie zajmuje się dzieckiem lub marnotrawi przyznanie pieniądze, 500 zł nie będzie mu przyznane.