Za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia jego świadczenie będzie ograniczone do wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Nie ma znaczenia, jaką pensję pobierał wcześniej.
Warunkiem otrzymania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego jest posiadanie tytułu do ubezpieczeń, a przez to podleganie ubezpieczeniu. W pewnych sytuacjach przepisy umożliwiają otrzymywanie zasiłków mimo ustania tego tytułu, np. po upływie okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Nie każdy ubezpieczony jest jednak świadomy, że wysokość zasiłku otrzymywanego w trakcie zatrudnienia i po jego ustaniu może się znacznie różnić, a zarabiający dotychczas zdecydowanie ponad średnią krajową mogą się poczuć niemile zaskoczeni stanem swojego konta.
Kiedy powstała niezdolność
Obowiązujące przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) przewidują, że zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonym, którzy stali się niezdolni do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, ale nie tylko. Mają do niego prawo również te osoby, które rozchorowały się już po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż:
● w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego bądź
● w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej zgodnie z brzmieniem art. 7 ustawy zasiłkowej.
Spełnienie wskazanych warunków pozwala zainteresowanym na otrzymywanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego aż do końca okresu zasiłkowego. Maksymalna długość okresu zasiłkowego wynosi 182 dni, a w przypadku gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – 270 dni.
W trakcie wypowiedzenia
Załóżmy teraz, że choroba dopada pracownika w okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Przysługuje mu oczywiście zasiłek, którego wysokość oblicza się tak samo jak dla pracowników niebędących w okresie wypowiedzenia. Podstawa zasiłku chorobowego przysługującego w trakcie ubezpieczenia jest ustalana na podstawie średnich zarobków z 12 miesięcy poprzedzających chorobę. Zgodnie z przepisami kodeksu pracy wysokość zasiłku chorobowego pracownika zatrudnionego na umowę o pracę wynosi 80 proc. podstawy wynagrodzenia i jest on wypłacany za każdy dzień przebywania na zwolnieniu chorobowym.
ZUS przejmuje zatem wypłatę zasiłku chorobowego od pierwszego dnia po ustaniu zatrudnienia.
Co istotne, wysokość zasiłku w okresie wypowiedzenia (a więc jeszcze w czasie zatrudnienia) i w okresie po jego ustaniu będą się od siebie różnić, w pewnych sytuacjach nawet znacznie. Dotyczy to zwłaszcza osób dobrze zarabiających. O ile bowiem w okresie, kiedy trwa zatrudnienie, wysokość świadczenia pracowników zależy wprost od ich zarobków, o tyle w okresie późniejszym kwestię tę ustawodawca uregulował zgoła inaczej. Wynika to z art. 46 ustawy zasiłkowej określającego podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego w wysokości nie wyższej niż kwota wynosząca 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Ustalana jest ona miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na okres trzech miesięcy – na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego dla celów emerytalnych. W III kwartale 2015 r. wyniosła ona 3895,33 zł. [przykład]
W praktyce ZUS, wyliczając wysokość zasiłku za okres po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego oblicza faktyczną podstawę jego wymiaru, uwzględniając przy tym wynagrodzenie wykazane przez byłego pracodawcę i porównując ją z kwotą przeciętnego wynagrodzenia. Jeżeli podstawa wymiaru obliczona od wynagrodzenia pracownika jest niższa od przeciętnego wynagrodzenia, zakład wypłaca zasiłek chorobowy obliczony w oparciu o nią. Jeżeli natomiast jest wyższa, do obliczenia zasiłku przyjmuje się kwotę przeciętnego wynagrodzenia.
Początek zwolnienia nieważny
Byli pracownicy, zwłaszcza ci, którzy obniżenie zasiłku odczuli szczególnie wyraźnie, często nie zgadzają się z obniżeniem i odwołują się do sądu. Wynika to głównie z niezrozumienia istoty obowiązujących zasad. Ich argumentacja opiera się głównie na twierdzeniu, że niezdolność do pracy powstała jeszcze w czasie zatrudnienia, a nie po jego ustaniu, więc wysokość zasiłku powinna być wyliczona zgodnie z faktycznym wynagrodzeniem i powinna być niezmieniona do momentu ustania okresu zasiłkowego, niezależnie od upływu okresu wypowiedzenia.
Wbrew jednak tej argumentacji powołany art. 46 ustawy zasiłkowej ma zastosowanie zarówno do niezdolności do pracy powstałej w czasie zatrudnienia, jak i po jego ustaniu.
Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 7 kwietnia 2009 r., sygn. akt I UK 337/08, stwierdzając, że ograniczenie wysokości podstawy obliczania zasiłku chorobowego ma zastosowanie także wówczas, gdy okres zasiłkowy rozpoczął się w czasie trwania zatrudnienia. ZUS, ustalając kwotę zasiłku przysługującego od momentu zakończenia zatrudnienia, słusznie zatem obniża wysokość świadczenia. Oparte jedynie na tych argumentach odwołanie raczej nie wzruszy skutecznie decyzji ZUS, co oczywiście nie uchyla przysługującego stronie prawa do skorzystania z odwołania.
Utrata pracy nie uniemożliwia zatem otrzymywania zasiłków, a jedynie oznacza, że nie mogą być wyższe niż ustawowa granica.
Ważne
ZUS obniży zasiłek nawet wtedy, gdy niezdolność do pracy powstała jeszcze w trakcie trwania zatrudnienia
Ważne
Zasiłek chorobowy za niezdolność do pracy po ustaniu zatrudnienia wypłaca ZUS, nawet jeśli lekarz wystawił jedno zwolnienie
Przykład
Część wypłaca ZUS
Pracownik spółki ABC zarabiał miesięcznie 7000 zł brutto. Rozwiązano z nim jednak umowę o pracę za wypowiedzeniem ze skutkiem na 30 listopada 2015 r. W okresie wypowiedzenia pracownik zachorował i przedłożył zwolnienie lekarskie na okres od 16 listopada do 7 grudnia. Pracodawca wypłacił mu zasiłek chorobowy za okres od 16 do 30 listopada w wysokości 80 proc. podstawy wynagrodzenia (średnia z 12 miesięcy). Natomiast za okres od 1 do 7 grudnia (po ustaniu ubezpieczenia chorobowego) zasiłek chorobowy wypłaci mu oddział ZUS, obliczając wysokość zasiłku nie od wynagrodzenia osiąganego wcześniej w spółce ABC, ale od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Podstawa prawna
Art. 6–8, art. 46–47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).
Art. 92 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).