Osiąganie wysokich przychodów z tytułu zatrudnienia może skutkować nawet zawieszeniem świadczenia. Limity nie dotyczą jednak wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych
O wyższości stosunku pracy nad umowami cywilnoprawnymi napisano już wiele. Przede wszystkim wskazuje się, że pracujący na śmieciówce nie podlega ochronie wynikającej z kodeksu pracy. Okazuje się jednak, że w niektórych sytuacjach umowy cywilnoprawne są o wiele korzystniejsze, i nie dotyczy to tylko kwestii składek ubezpieczeniowych. Jeden z takich przypadków dotyczy studentów pobierających renty rodzinne. [ramka]
Kto jest uprawniony
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Jedną z grup osób uprawnionych są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione:
1) do ukończenia 16 lat;
2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat, albo
3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.
Jeżeli dziecko skończyło 25 lat, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.
Ryzykowny kontrakt
Prawo do renty ulega zawieszeniu lub świadczenie to ulega zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, przez którą rozumie się zatrudnienie, służbę lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie pozarolniczej działalności. Za przychód limitowany uważa się również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wypłacanego na podstawie przepisów kodeksu pracy, kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.
Ograniczenia stosuje się również do osób wyłączonych z obowiązku ubezpieczenia społecznego z tytułu ustalenia prawa do emerytury i renty lub wykonujących działalność niepodlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z uwagi na podleganie temu obowiązkowi z innego tytułu.
Innymi słowy, zawarcie stosunku pracy za odpowiednim wynagrodzeniem może się skończyć zawieszeniem prawa do renty lub zmniejszeniem wysokości świadczenia.
Zlecenie bez wpływu
Bez wpływu na rentę rodzinną pozostają honoraria z tytułu działalności twórczej i artystycznej. Renta będzie także niezagrożona w przypadku uzyskiwania przychodów w ramach umowy o dzieło (nie podlega ona składkom ZUS, jeżeli nie jest zawarta z własnym pracodawcą lub wykonywana na jego rzecz).
Ciekawa sytuacja jest natomiast w przypadku umów-zleceń. Co do zasady podlegają one składkom ZUS, a to, że przy zbiegu tytułów ubezpieczeniowych niektórych składek się nie płaci, jest bez większego znaczenia dla kwestii zawieszania lub zmniejszania renty.
W niektórych jednak przypadkach umowa-zlecenia nie podlega ZUS (nawet składce zdrowotnej). Jest tak w przypadku uczniów gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentów do ukończenia 26 lat. Tym samym dla takich zleceniobiorców umowa-zlecenie nie stanowi tytułu ubezpieczeniowego, a więc jest bez wpływu na prawo do renty rodzinnej.
W efekcie student pobierający rentę rodzinną (a więc mający poniżej 26 lat), który będzie chciał dorobić, zapewne wybierze umowę o dzieło lub umowę-zlecenie. W jego przypadku ani jedna, ani druga nie będzie miała wpływu na rentę rodzinną, gdyż nie będą działalnością podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Umowa o pracę będzie dla niego po prostu nieopłacalna – nie dość, że musiałby płacić składki ZUS (a więc zapewne dostawałby mniej na rękę), to jeszcze mógłby mieć zabraną całość lub część renty rodzinnej. Takiej straty nie są w stanie wyrównać regulacje ochronne prawa pracy.
Podstawa prawna
Art. 64–68, art. 103–104 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.).
Art. 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
