Pracownik jest zatrudniony w dwóch firmach. W jednej na umowę o pracę na 1/4 etatu z wynagrodzeniem w wysokości 900 zł, a w drugiej – umowę-zlecenie z wynagrodzeniem 1000 zł. Z obu umów opłaca obowiązkowe składki zarówno na ubezpieczenia społeczne, jak i na ubezpieczenie zdrowotne. W październiku zamierza rozpocząć działalność gospodarczą. Czy będzie musiał płacić składki na wszystkie ubezpieczenia, czy też będzie należna tylko składka zdrowotna?
Pracownik spełniający jednocześnie warunki do objęcia go obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów (np. wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia, pozarolniczej działalności) zasadniczo podlega tym ubezpieczeniom tylko z tytułu stosunku pracy. Wyjątek od tej zasady stanowi przypadek, gdy podstawa wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przeliczeniu na jeden miesiąc jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takim przypadku jest objęty obowiązkowo ubezpieczeniami także np. z umowy-zlecenia. Gdy spełnia jednocześnie warunki do objęcia go obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, drugim obok stosunku pracy tytułem jest zasadniczo ten, który powstał jako pierwszy. Pracownik ma jednak prawo go zmienić.
Inaczej wyglądają zasady podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ubezpieczony, który osiąga przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, ma obowiązek opłacać składkę z każdego z nich odrębnie. Jeżeli zatem ubezpieczony, który już podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu z umowy o pracę i umowy-zlecenia, jak w tym wypadku, rozpoczyna pozarolniczą działalność gospodarczą, to z tego tytułu podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przysługuje mu jednak prawo do zmiany drugiego po stosunku pracy tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a więc zamiast umowy-zlecenia może zgłosić się do tych ubezpieczeń z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.
Warto zwrócić uwagę, że 1 stycznia 2016 r. sytuacja prawna ubezpieczonego w opisywanej sytuacji w zakresie ubezpieczeń społecznych nie ulegnie zmianie, o ile suma podstaw wymiaru składek z tytułu umowy o pracę i umowy-zlecenia będzie co najmniej równa minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. W przeciwnym wypadku tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych będzie również pozarolnicza działalność gospodarcza.
Podstawa prawna
Art. 9 ust. 1, 1a, 1b i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 1 pkt 3 lit. a i b, art. 6 ustawy z 23 października 2014 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1831 ze zm.).
Art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a, c i e, art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.).