Ośrodki pomocy społecznej będą mogły realizować projekty aktywizujące mieszkańców. Ich pracownicy zyskają prawo do poradnictwa zawodowego.
Od dziś zaczynają obowiązywać przepisy wprowadzające specjalną procedurę, która ma zapewniać asystę policjanta pracownikowi socjalnemu wykonującemu swoje zadania w terenie. Przewiduje ją ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej (Dz.U. poz. 1310). Oprócz tego pracownicy socjalni będą mogli korzystać ze wsparcia zawodowego oraz z nowych instrumentów pomagania osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym.
Asysta na wniosek
Nowe przepisy związane z występowaniem o wsparcie policji to efekt tragicznych wydarzeń, do których doszło pod koniec 2014 r. w Makowie. W wyniku podpalenia budynku tamtejszego ośrodka pomocy społecznej (OPS) śmierć poniosło dwóch pracowników socjalnych. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej postanowiło wtedy podjąć działania zwiększające bezpieczeństwo takich osób. Jednym z nich jest wpisanie do ustawy specjalnej procedury, która ma przeciwdziałać fizycznym atakom na pracowników OPS.
Po pierwsze, zgodnie z nowymi rozwiązaniami będzie on mógł przeprowadzać rodzinny wywiad środowiskowy lub świadczyć inne działania w terenie w towarzystwie drugiego pracownika. Po drugie zaś, taka osoba będzie mogła zwrócić się do swojego kierownika, aby ten wystąpił do komendanta policji o zapewnienie mu asysty funkcjonariusza.
Ustawa nie wskazuje jednak, w jakich sytuacjach pracownicy socjalni powinni kierować prośby o wsparcie policji. Dlatego eksperci obawiają się, że nowe przepisy będą nadużywane i wykorzystywane przy każdej wizycie w terenie. Szefostwo OPS twierdzi jednak, że takie przypadki raczej nie powinny mieć miejsca.
– Pracownicy socjalni dobrze wiedzą, w których środowiskach mogą być zagrożeni agresją. Nie będzie więc tak, że policjanci będą ciągle odrywani od swoich podstawowych obowiązków – stwierdza Anna Ostrycharz, kierownik Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Wieruszowie.
Dodatkowym elementem wsparcia dla pracowników socjalnych mają być usługi superwizji. Będzie to rodzaj poradnictwa i doradztwa, które ma m.in. przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu i pomagać w radzeniu sobie z problemami spotykanymi w trakcie wykonywania obowiązków zawodowych. Brak odpowiednich przepisów umożliwiających skorzystanie z superwizji wytknęła resortowi pracy Najwyższa Izba Kontroli.
– Bardzo ważną zmianą jest wprowadzenie do ustawy projektu socjalnego, jako kolejnego instrumentu, który może być stosowany przez pracowników – podkreśla Bożena Antończyk, dyrektor OPS w Chorzowie.
W przeciwieństwie do kontraktu socjalnego, który ma charakter indywidualnej umowy podpisywanej z daną osobą (podejmuje się w niej określonych działań służących poprawie jego sytuacji), projekt będzie się skupiał na działaniach skierowanych do grupy mieszkańców, np. matek samotnie wychowujących dzieci czy bezrobotnych.
Zwolnienie z opłaty
Ustawa reguluje także standaryzację usług kierowanych do osób bezdomnych oraz określa, na jakich zasadach mają działać noclegownie, schroniska i ogrzewalnie. Szczegółowe wymagania, które te placówki będą musiały spełniać, zostaną wskazane w rozporządzeniu ministra pracy. Jednak zapisy, które znalazły się w ustawie, już budzą zastrzeżenia szczególnie dużych jednostek samorządowych, gdzie są największe skupiska osób bezdomnych.
– Zakłada ona, że nie będzie można dochodzić zwrotu środków na pokrycie kosztów pobytu bezdomnego w noclegowni lub ogrzewalni od tego samorządu, w którym do tej pory mieszkał lub był ostatnio zameldowany bezdomny – zauważa Zdzisław Czajka, dyrektor MOPS w Mielcu.
Ponadto zwiększeniu mogą ulec wydatki związane z pobytem ich mieszkańców w domach pomocy społecznej (DPS). Nowe przepisy przewidują bowiem, że w określonych przypadkach dziecko, które powinno dopłacać do pobytu swojego rodzica w tej placówce, będzie zwolnione z tego obowiązku. Stanie się tak, jeżeli złoży wniosek i przedstawi prawomocne orzeczenie potwierdzające, że jego matka lub ojciec zostali pozbawieni praw rodzicielskich i nie zostały one potem przywrócone.
– Wydaje się, że jest to słuszne rozwiązanie, bo obecnie takie osoby mają poczucie niesprawiedliwości, że muszą ponosić opłaty za rodziców, którzy się nimi w ogóle nie zajmowali w dzieciństwie – podkreśla Anna Ostrycharz.
Etap legislacyjny
Wchodzi w życie 5 października 2015 r.
