Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą. Jestem chory, wystąpiłem więc do ZUS o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Otrzymałem wezwanie do stawienia się w oddziale, żeby wyjaśnić jakieś wątpliwości. Nie poszedłem tam, bo źle się czułem, a poza tym wszystko przecież wynika z dokumentów, które dołączyłem do wniosku. Po jakimś czasie otrzymałem jednak decyzję o zawieszeniu postępowania z powodu mojego niestawiennictwa w ZUS, które było niezbędne do wydania decyzji co do świadczenia.
Czy ZUS postąpił słusznie? Czy mogę się odwołać od decyzji i jest jeszcze szansa, że ZUS zmieni decyzję?
Zgodnie z art. 80 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (zwanej dalej ustawą systemową) w celu ustalenia prawa do świadczeń oraz ich wysokości ubezpieczeni zobowiązani są m.in. do osobistego stawiennictwa, jeżeli okoliczności sprawy tego wymagają. W przepisie tym zostały określone również inne obowiązki spoczywające na ubezpieczonych wobec ZUS. Jak wynika natomiast z art. 82 ustawy systemowej, w przypadku gdy ubezpieczony utrudnia możliwość wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, ZUS może w drodze decyzji wstrzymać wypłatę świadczenia lub zawiesić postępowanie do chwili podjęcia współpracy. Trzeba podkreślić, że jest to uprawnienie fakultatywne, ponieważ nie jest to obowiązek ZUS, a jedynie możliwość.
Analiza tych przepisów prowadzi do wniosku, że art. 82 ustawy systemowej ma zapewnić realizację obowiązków nałożonych na ubezpieczonego, w tym przypadku przedsiębiorcę, dotyczących m.in. osobistego stawiennictwa. W razie gdyby ubezpieczony utrudniał ZUS wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, np. poprzez niestawienie się w oddziale ZUS w wyznaczonym terminie, może zostać wydana decyzja wstrzymująca wypłatę świadczenia lub zawieszająca postępowanie aż do chwili podjęcia współpracy. W tym wypadku podjęcie współpracy oznacza zgłoszenie się do organu rentowego.
Sąd Najwyższy w uchwale z 9 marca 2006 r., sygn. akt II UZP 1/06, zajął stanowisko, w którym uznał, że od decyzji ZUS o zawieszeniu postępowania wydanej w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy służy odwołanie do właściwego sądu okręgowego – sądu ubezpieczeń. Z kolei z art. 4779 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego wynika, że odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję, lub ustnie do sporządzonego przez nią protokołu w terminie miesiąca od dnia doręczenia odpisu decyzji.
Po otrzymaniu odwołania od decyzji ZUS jeszcze raz analizuje całą sprawę, której odwołanie dotyczy. Jeśli uzna odwołanie w całości za słuszne, to może zmienić lub uchylić decyzję.
Przedsiębiorca ma więc do wyboru dwie możliwości. Jeśli uważa, że decyzja ta była niezasadna, może złożyć odwołanie do sądu na ogólnych zasadach. Gdy nie zdecyduje się na złożenie odwołania, może sam wystąpić z inicjatywą do ZUS o wznowienie czynności postępowania. Wydaje się, że to drugie rozwiązanie zapewni szybsze rozstrzygnięcie sprawy. ZUS podejmie postępowanie niezwłocznie, złożenie odwołania rozpocznie zaś długotrwałe postępowanie sądowe. Poza tym może się okazać, że sąd odwołanie oddali i uzna zawieszenie postępowanie za prawidłowe.
Podstawa prawna
Art. 80 pkt 4, art. 82, art. 83 ust. 6 i 7 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.).
Art. 4779 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101).
