Zasiłki i zwolnienia lekarskie na nowych zasadach
ZMIANY DLA UBEZPIECZONYCH
Nowelizacja ustawy z 25 czerwca 2015 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) wywołała niemało zamieszania. Jej głównym celem miało być ukrócenia pewnej popularnej praktyki, polegającej na założeniu przez kobietę w ostatnich miesiącach ciąży działalności gospodarczej i opłaceniu wysokiej składki. Pozwalało to na uzyskanie wysokiego zasiłku macierzyńskiego. Z jednej strony w przepisach była luka, a z drugiej istniało przyzwolenie społeczne na takie działania. Ustawodawca, widząc skalę nadużyć, zdecydował się na zmianę zasad obliczania świadczeń, którą w dużym uproszczeniu można sprowadzić do wyliczenia średniej ze składek opłacanych przez ostatnie miesiące. Przepisy jak zwykle skonstruowano zawile, dlatego pokazujemy na praktycznych przykładach, jak obliczyć wysokość świadczeń według nowych zasad, i porównujemy je ze starymi regułami.
Nowelizacją próbowano rozwiązać kilka problemów naraz. Do ustawy nowelizacyjnej (ustawa z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw) dodano także przepisy regulujące tryb i formę wystawiania elektronicznych zwolnień lekarskich, określając datę ich wejścia w życie na 1 stycznia 2016 r. Okazało się jednak, że była to zbyt pochopna decyzja, i już słyszy się głosy, że wprowadzenie e-zwolnień nie będzie w tym czasie możliwe i wejście w życie tych przepisów trzeba będzie nieco przesunąć. Póki co e-zwolnień możemy się spodziewać z początkiem nowego roku. Będą one funkcjonować równolegle z papierowymi aż do 31 grudnia 2017 r.
Ostatnią grupą zmienionych przepisów jest rozszerzenie katalogu uprawnionych do zasiłku opiekuńczego i macierzyńskiego. Zmieniono m.in. definicję członka rodziny i wprowadzono kilka dodatkowych sytuacji, w których prawo do świadczeń uzyska ojciec dziecka. Nasz ekspert przedstawia zaś, kto na zmianach zyskał i dlaczego zostały one wprowadzone. W dodatku znajduje się również praktyczne omówienie kilku zmienionych przepisów Kodeksu pracy, których brzmienie ustawodawca musiał dostosować do zmian w ustawie zasiłkowej.
Zmiany były długo wyczekiwane. Na ich potrzebę, szczególnie w zakresie zmian sposobu obliczania zasiłków, zwracał uwagę ZUS, gdyż ponosił koszty, a raczej należałoby powiedzieć – ponosiliśmy je wszyscy jako ubezpieczeni – wypłaty zawyżonych zasiłków. Wystarczyło jednak poczytać fora internetowe, aby zorientować się, że tylko nieliczni dostrzegali problem, a większość taką sytuację akceptowała. Być może dlatego proces legislacyjny ustawy trwał tak długo. Pozostałe dwie grupy znowelizowanych przepisów nie budziły tylu emocji, mają one w założeniu dostosować przepisy do wymogów współczesności. Zmiany poszły więc w dobrym kierunku, nie ustrzeżono się jednak drobnych błędów i niejasności, na co wskazują w dodatku nasi eksperci.
W skrócie
Podsumowując, zmiany można podzielić na trzy duże grupy, z których każda wchodzi w życie w innym terminie:
● większy krąg uprawnionych do zasiłków – od 14 sierpnia 2015 r.
– ojciec dziecka otrzyma zasiłek macierzyński za matkę w wielu dodatkowych przypadkach,
– zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał na opiekę także nad macochą, ojczymem i rodzicem wspólnego dziecka, nawet jeśli nie jest on małżonkiem ubezpieczonego;
● nowe zasady obliczania zasiłku dla przedsiębiorców – od 1 listopada 2015 r.*
– przedsiębiorca nie otrzyma już wysokiego zasiłku, opłacając jedną wysoką składkę tuż przed porodem lub chorobą;
● elektroniczne zwolnienia lekarskie – od 1 stycznia 2016 r.
– lekarz wprowadzi zwolnienie do systemu i prześle je bezpośrednio do płatnika,
– do 31 grudnia 2017 r. e-zwolnienia będą funkcjonować równolegle z papierowymi.
* 23 lipca do Sejmu wpłynął projekt zakładający przesunięcie daty wejścia w życie ww. przepisów od 1 lipca 2016 r.
