Niewliczanie godzin przeznaczonych na szkolenia lekarzy stażystów do ich czasu pracy nie stanowi naruszenia unijnych przepisów
Tak uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W trakcie trwania szkolenia stażyści nie muszą bowiem przebywać w miejscu określonym przez pracodawcę i pozostawać do jego dyspozycji, a brak ukończenia szkolenia w terminie nie skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę. TSUE badał przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/88/WE z 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Zgodnie z nią czas pracy to okres, podczas którego pracownik pracuje, jest do dyspozycji pracodawcy oraz wykonuje swoje działania lub spełnia obowiązki, zgodnie z przepisami krajowymi lub praktyką krajową.
Dyrektywa ustanawia maksymalny czas pracy wraz z godzinami nadliczbowymi – jest to 48 godzin tygodniowo. Określa też minimalny czas odpoczynku dobowego (11 nieprzerwanych godzin) i tygodniowego (doba nieprzerwanego odpoczynku).
Zarzuty wobec Irlandii
W 2009 roku Komisja Europejska uznała, że Irlandia uchybiła tym zobowiązaniom w stosunku do lekarzy stażystów zatrudnionych w szpitalach. Ich programy szkoleń, nawet w miejscu zatrudnienia, nie były wliczane do czasu pracy. W ocenie Komisji – powinny. Irlandia natomiast uważała, że godziny przeznaczone na szkolenia stanowią czas chroniony i nie powinny być zaliczane do czasu pracy; szkolenia nie stanowią integralnej części ich zatrudnienia, a stosunek łączący stażystów z podmiotem prowadzącym szkolenie różni się od stosunku pracy.
Trybunał analizował, czy czas szkolenia powinien zostać uznany za czas pracy na podstawie przepisów UE. Decydującym czynnikiem jest tutaj to, czy od pracownika wymaga się, by przebywał fizycznie w miejscu określonym przez pracodawcę i pozostawał do jego dyspozycji, aby móc niezwłocznie świadczyć odpowiednie usługi, gdy zaistnieje taka potrzeba.
Komisja nie zakwestionowała wyjaśnień udzielonych przez Irlandię, zgodnie z którymi czas szkoleń to czas chroniony, w którym stażyści nie pozostają do dyspozycji pracodawców, by udzielić opieki medycznej pacjentom. Komisja zaznaczyła jednak, że czynności należące do zakresu szkolenia stażystów stanowią integralną część ich zatrudnienia, ponieważ muszą podejmować te czynności na podstawie umowy o pracę.
Słabe argumenty
Jednak sama okoliczność, do której odwołuje się Komisja, że czas odbywania szkoleń jest wymagany „przez program kształcenia” i że szkolenia te odbywają się w miejscu określonym „przez ten program”, nie pozwala na uznanie, iż stażyści są zmuszeni przebywać fizycznie w miejscu określonym przez pracodawcę i pozostawać do jego dyspozycji.
Wśród obowiązków wynikających z umowy o pracę lekarzy stażystów nie ma wymienionego obowiązku dokształcania się. Podobnie jak w irlandzkiej ustawie o wykonywaniu zawodów lekarskich. Jest tylko zapis, że „pracodawca ułatwia w miarę potrzeby odbywanie szkoleń i utrzymanie kwalifikacji wymaganych na stanowisku stażysty”, a stażyści uczestniczą w szkoleniach „zgodnie z wymogami tej ustawy”.
Komisja nie przedstawiła także argumentów na poparcie twierdzenia, że stażysta ryzykuje zwolnienie przez swojego pracodawcę, jeżeli nie odbędzie szkolenia w przewidzianym terminie. Dlatego trybunał oddalił zarzut Komisji.
Komisja zakwestionowała też wydłużenie okresu rozliczeniowego dla stażystów z 6 miesięcy do roku, uznając go za niezgodny z dyrektywą 2003/88. Zdaniem Komisji wydłużenie okresu rozliczeniowego jest możliwe jedynie z poszanowaniem zasad ogólnych ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników i jedynie z przyczyn obiektywnych lub technicznych albo przyczyn dotyczących organizacji pracy. Irlandia tłumaczyła, że wydłużenie okresu rozliczeniowego jest możliwe ze względu na organizację pracy, by móc wpisać stażystów do rozkładu czasu pracy w sposób dostatecznie elastyczny. Zdaniem trybunału Komisja nie wyjaśniła, dlaczego jej zdaniem nie jest tak w tej sprawie. W związku z tym trybunał oddalił także i ten zarzut Komisji.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 9 lipca 2015 r. w sprawie C87/14 (Komisja Europejska przeciw Irlandii)