Niekorzystne rozstrzygnięcie wojewódzkiego zespołu można obecnie zaskarżyć do sądu ubezpieczeń społecznych tak samo, jak decyzję ZUS. Zasady reguluje kodeks postępowania cywilnego
Osoba ubiegająca się o uznanie jej za niepełnosprawną może żądać ustalenia tego przed sądem ubezpieczeń społecznych. Przysługuje jej bowiem odwołanie od niekorzystnej decyzji wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Zasady wnoszenia odwołania reguluje kodeks postępowania cywilnego.
W ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przewidziano trzy stopnie niepełnosprawności – znaczny, umiarkowany i lekki. Posiadanie jednego z tych stopni niepełnosprawności wiąże się z różnego rodzaju uprawnieniami. Dlatego też wiele osób stara się o uzyskanie orzeczenia stwierdzającego ich niepełnosprawność. Sprawy te są często przyczyną wielu kontrowersji i nierzadko muszą być rozstrzygane przez sądy. Tryb postępowania w ww. sprawach został unormowany w ten sposób, że postępowanie dotyczące niepełnosprawności ma charakter postępowania dwuinstancyjnego, w którym w pierwszej instancji orzekają powiatowe (miejskie) zespoły, natomiast w drugiej instancji – wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. Osoba niezadowolona z ich rozstrzygnięcia ma możliwość wniesienia odwołania do sądu, o czym powinna zostać pouczona w treści decyzji. Sądami właściwymi do rozstrzygania odwołań są obecnie wydziały pracy i ubezpieczeń społecznych sądów rejonowych.
W ciągu miesiąca
Odwołanie od decyzji można złożyć tylko w ciągu miesiąca od dnia otrzymania orzeczenia. Przekroczenie terminu skutkuje odrzuceniem odwołania przez sąd, chyba że przekroczenie nie jest nadmierne i nastąpiło z przyczyn niezależnych od odwołującego się. Natomiast w sytuacji, gdy wojewódzki zespół nie wydał decyzji w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia roszczenia w sposób przepisany, odwołanie można wnieść w każdym czasie po upływie tego terminu. Zatem w razie milczenia wojewódzkiego zespołu pomimo prawidłowo zgłoszonego roszczenia osoba żądająca wydania decyzji może w każdym czasie wystąpić z odwołaniem do sądu.
Osoba niezadowolona z orzeczenia wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności powinna złożyć odwołanie do sądu tylko za pośrednictwem tego zespołu, który wydał zaskarżane orzeczenie. Nie należy zatem wysyłać odwołania wprost do sądu, lecz złożyć go w siedzibie wojewódzkiego zespołu. Jest to tym bardziej uzasadnione, że jeżeli wojewódzki zespół uzna, iż odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, wydaje orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia zaskarżone orzeczenie. Może się więc zdarzyć, że wskutek uwzględnienia odwołania sprawa w ogóle nie trafi do sądu. Niezależnie od tego trybu, osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności może również wnieść odwołanie do protokołu w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy albo w sądzie właściwym dla swego miejsca zamieszkania. Wówczas sąd prześle protokół do wojewódzkiego zespołu.
Odwołanie jest pismem procesowym wszczynającym postępowanie i powinno spełniać określone wymogi formalne. W myśl bowiem art. 47710 par. 1 k.p.c. odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Są to wymagania minimalne, dlatego też odwołanie może zawierać również dodatkowe elementy (np. żądanie przeprowadzenia dowodów z dokumentacji medycznej czy opinii biegłych lekarzy).
Bez kosztów
Postępowanie sądowe w sprawach odwołań jest wolne od kosztów sądowych, które pokrywa Skarb Państwa. Wyjątek dotyczy jedynie apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, od których pobiera się opłatę podstawową w kwocie 30 złotych. Zatem osoba odwołująca się od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do sądu nie musi się obawiać, że poniesie w związku z tym jakieś znaczne dodatkowe koszty. W toku postępowania przed sądem osoba odwołująca się oraz wojewódzki zespół, którego decyzja została zaskarżona, są równorzędnymi stronami procesu. Postępowanie dowodowe przed sądem ogranicza się na ogół do sprawdzenia stanu zdrowia osoby odwołującej się przez lekarzy – biegłych sądowych. Przede wszystkim bowiem na tej podstawie sądy albo uwzględniają złożone odwołanie albo też je oddalają, uznając, że zaskarżone orzeczenie było prawidłowe. [przykład]
Nowe okoliczności
Spór w sprawie z odwołania od orzeczenia wojewódzkiego zespołu dotyczy sytuacji faktycznej i prawnej w dacie wydania tego orzeczenia. Tak też wskazywał SN w wyroku z 9 października 2014 r., sygn. akt II UK 11/14. Funkcja kontrolna sądu koncentruje się bowiem na ocenie materii, która wcześniej była tematem orzeczenia wojewódzkiego zespołu. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli prawidłowości lub zasadności konkretnej zaskarżonej decyzji. Dlatego też sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących niepełnosprawności, które powstały po dniu wniesienia odwołania od tego orzeczenia. W takim przypadku orzeczenie zostanie uchylone, sprawa przekazana do rozpoznania wojewódzkiemu zespołowi ds. orzekania o niepełnosprawności, a postępowanie umorzone.
PRZYKŁAD
Opinia przesądza
Pani Ewa otrzymała orzeczenie wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, w którym zaliczono ją do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Niezadowolona z tej decyzji, złożyła od niej, za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, odwołanie do sądu rejonowego. Podnosiła w odwołaniu, że zaawansowany charakter jej schorzeń uzasadnia zaliczenie jej do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym. Sąd w celu rozpoznania odwołania dopuścił dowód z opinii lekarzy – biegłych sądowych. Na podstawie ich opinii oraz dokumentacji medycznej uznał, że pani Ewa jest tak bardzo schorowana, że uzasadnia to zmianę zaskarżanego orzeczenia i zaliczenie jej do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym.
Podstawa prawna
Art. 4778 par. 2 pkt 4, art 4779 i art. 47714 par. 6 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
Art. 3 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 121, poz. 721 ze zm.).