Pracownik został zatrudniony 20 maja 2014 r., czyli 19 maja br. upłynął pierwszy rok jego pracy. Otrzymywał 80 proc. stawki minimalnej. Jak ustalić wysokość wynagrodzenia za maj, gdy od 19 maja nabył prawo do pełnego wynagrodzenia minimalnego? Pracownik w końcówce maja chorował 3 dni, za które otrzymał zasiłek chorobowy. Ma zajęcie komornicze niealimentacyjne w wysokości 2000 zł. Dotąd nie były dokonywane potrącenia ze względu na zachowanie kwoty wolnej. Czy z zasiłku należy coś odliczyć na rzecz komornika?

Pracownikowi, któremu w trakcie miesiąca upłynął pierwszy rok pracy, przysługuje za ten miesiąc wynagrodzenie stanowiące sumę dwóch oddzielnie obliczonych kwot, tj. za część miesiąca według podstawy w wysokości 80 proc. stawki oraz za drugą część, z uwzględnieniem już pełnego minimum. Z wynagrodzenia za pracę faktycznie nie ma możliwości odliczenia czegokolwiek na rzecz zajęcia, natomiast niewielką kwotę można ująć z zasiłku chorobowego.

19, a nie 21 maja
Wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Odstępstwem od tej reguły jest wynagradzanie pracowników w okresie pierwszego roku pracy. Nie mogą zarabiać miesięcznie mniej niż 80 proc. pełnej stawki minimalnej. Do pierwszego roku wlicza się wszystkie okresy, za które była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne lub zaopatrzenie emerytalne, z wyłączeniem okresów zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego (art. 6 ust. 3 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę). Stawka 80 proc. jest dopuszczalna tylko do końca pierwszego roku pracy.
Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu nie wskazuje, w jaki sposób ustalać, kiedy dokładnie upływa pierwszy rok. Należy jednak przyjąć, że przy obliczaniu okresów pracy, od długości których zależą uprawnienia pracownicze, stosuje się potoczne zasady rozumienia i liczenia terminów, bez sięgania do przepisów kodeksu cywilnego (tj. w tym przypadku art. 112), które generalnie na mocy art. 300 k.p. mają zastosowanie do spraw nieuregulowanych w kodeksie pracy. Oznacza to, że dla potrzeb ustalenia prawidłowej wysokości wynagrodzenia minimalnego rok pracy upływa w dniu bezpośrednio poprzedzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniu, w którym pracownik podjął zatrudnienie. Innymi słowy, w razie podjęcia pracy np. 20 maja 2014 r. rok pracy upływa ostatniego dnia roku pracy, tj. 19 maja 2015 r., a nie 21 maja.
Pierwszy rok pracy może się rozciągnąć nawet na kilka lat, jeśli zatrudnienie nie jest ciągłe, a składa się na nie kilka okresów np. po parę miesięcy w danym roku kalendarzowym. Jeżeli więc występują niepełne miesiące pracy i przerwy w zatrudnieniu, dla ustalenia rocznego stażu za miesiąc przyjmuje się 30 dni (art. 114 k.c. w związku z art. 300 k.p.).
Dwie stawki
Od 1 stycznia 2015 r. wynagrodzenie minimalne dla pracowników pełnoetatowych wynosi 1750 zł. Zatem osoby dopiero wchodzące na ścieżkę zawodową przez pierwszy rok pracy mogą otrzymywać wynagrodzenie niższe, bo 80-proc., czyli 1400 zł. Ale już w drugim roku pracy przysługuje im pełne wynagrodzenie.
Jeżeli w trakcie danego miesiąca pracownikowi upłynął pierwszy rok zatrudnienia, to aby obliczyć jego wynagrodzenie za ten miesiąc, należy wykonać następujące kroki.
Krok 1. Ustalamy wynagrodzenie za część miesiąca zaliczoną do pierwszego roku pracy (od 1 do 18 maja).
Krok 2. Obliczamy wynagrodzenie za drugi człon miesiąca, począwszy od dnia, kiedy pracownik wszedł w drugi rok zatrudnienia.
Krok 3. Sumujemy obie kwoty, stanowiące wynagrodzenie za maj.
Częściowe wynagrodzenia obliczamy na podstawie majowej stawki godzinowej ustalonej z wynagrodzenia 80-proc. i 100-proc.:
– za okres od 1 do 18 maja – wynagrodzenie 1400 zł dzielimy przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w maju, czyli 160 godz. (przy założeniu, że praca trwa od poniedziałku do piątku po 8 godzin)
1400 zł : 160 godz. = 8,75 zł – wynagrodzenie za jedną godzinę pracy; wynik mnożymy przez liczbę godzin, które pracownik przepracował, będąc jeszcze w pierwszym roku pracy
8,75 zł x 88 godz. (od 1 do 18 maja) = 770 zł
– za okres od 19 do 31 maja – według powyższego schematu
1750 zł : 160 godz. = 10,94 zł
10,94 zł x 72 godz. (od 19 do 31 maja) = 787,68 zł
– obie kwoty wynagrodzenia sumujemy, otrzymując wynagrodzenie za maj, które wyniesie 1557,68 zł brutto (770 zł + 787,68 zł).
Jednak ze względu na to, że pracownik zachorował pod koniec maja (3 dni zwolnienia lekarskiego), jego wynagrodzenie ulega pomniejszeniu. Wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca wynosi:
1557,68 zł : 30 dni = 51,92 zł
51,92 zł x 3 dni = 155,76 zł
1557,68 zł – 155,76 zł = 1401,92 zł
Gdy pensja to kwota wolna
Pracownik ma zajęcie komornicze niealimentacyjne. Jednak pracodawca nie ma możliwości dokonania żadnego potrącenia z wynagrodzenia za pracę, ze względu na kwotę wolną. W przypadku zajęcia niealimentacyjnego stanowi ją 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto (po odliczeniach podatkowo-składkowych). Jeśli pensja pracownika odpowiada stawce minimalnej, to tym samym podstawa potrącenia – wynagrodzenie netto – jest jednocześnie kwotą wolną. Oznacza to brak możliwości spłaty zadłużenia poprzez potrącenie z pensji.
W przypadku czytelnika kwotę wolną stanowi obliczone wynagrodzenie za pracę, a więc to składające się z 80- i 100-proc. stawki. Według stanowiska Głównego Inspektoratu Pracy dla osób w pierwszym roku pracy stosuje się kwotę wolną od stawki 80 proc. (pismo z 16 października 2007 r., GPP-416-4560-465/07/PE), dlatego kwota wolna w maju nie wynosi tu 1286,16 zł netto (kwota wolna netto od 1750 zł). [lista płac]
Potrącenie z zasiłku też z limitami
Zasiłki z ubezpieczenia społecznego, w tym chorobowy, podlegają egzekucji w trybie, jaki stosuje się przy egzekucji ze świadczeń na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa o FUS). Tak wynika z art. 833 par. 5 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Oznacza to, że pracodawca będący w danym roku kalendarzowym płatnikiem zasiłków dokonuje potrąceń z wypłacanych świadczeń na podstawie tytułu wykonawczego, bez zgody pracownika.
Potrąceń z zasiłków należy dokonywać w inny sposób niż z wynagrodzenia za pracę, chociaż punktem wspólnym jest stosowanie kwot wolnych i granic potrąceń. Ustawa o FUS, tak jak kodeks pracy, wymienia rodzaje należności, które wolno potrącać w wymienionej kolejności. Z przysługującego ubezpieczonemu zasiłku mogą być potrącane m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności niealimentacyjnych. Maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia tych należności stanowi 25 proc. kwoty zasiłku, przy czym podstawą wyznaczenia granicy jest zasiłek brutto, czyli przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy.
Z kolei kwota wolna od potrąceń jest obliczana procentowo od aktualnie obowiązującej najniższej emerytury. W przypadku ujęć niealimentacyjnych kwota wolna wynosi 50 proc. takiej emerytury, czyli od 1 marca 2015 r. – 440,23 zł (880,45 zł x 50 proc.). Kwota wolna od potrąceń w tej wysokości obowiązuje w przypadku, gdy zasiłek przysługuje za cały miesiąc, bez względu na wymiar etatu. Potrącenia należy dokonywać od kwoty zasiłku po odliczeniu zaliczki na podatek (art. 139 ust. 1 ustawy o FUS).
Zasiłek za 3 dni choroby w maju wynosi 120,81 zł, co wynika z wyliczenia:
1510,07 zł – minimalna podstawa wymiaru zasiłków w 2015 r. dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy (1750 zł – 13,71 proc.); choroba powstała, gdy pracownika obowiązywała już pełna stawka płacy minimalnej, więc przyjmujemy tę podstawę
1510,07 zł : 30 dni = 50,34 zł x 80 proc. = 40,27 zł x 3 dni = 120,81 zł
Granica potrącenia: 120,81 zł x 25 proc. = 30,20 zł – maksymalna część zasiłku podlegająca potrąceniu na rzecz świadczeń niealimentacyjnych.
Kwota wolna (ulega proporcjonalnemu obniżeniu, gdy zasiłek przysługuje za część miesiąca): 440,23 zł : 30 (stały podzielnik) x 3 dni = 44,02 zł – połowa najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca 2015 r., obliczona proporcjonalnie do liczby dni zasiłku w maju. [lista wypłaty zasiłku]
Po dokonaniu maksymalnej kwoty potrącenia pracownikowi zostało do wypłaty więcej niż kwota wolna (68,61 zł > 44,02 zł).
Co ze składką na Fundusz Pracy
Obowiązkową składkę na Fundusz Pracy za dany miesiąc pracodawca – płatnik nalicza od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wynoszącą w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a w przypadku osób w pierwszym roku pracy – 80 proc. tego wynagrodzenia. Patrząc kwotowo na podstawę wymiaru składki emerytalnej i rentowej w maju, jest ona niższa niż pełne minimum i wyższa od 80 proc. tej wartości. Przy ustalaniu, czy za ten miesiąc obowiązkowe jest opłacenie za pracownika składki na FP, należy wziąć pod uwagę nie kwotę faktycznego przychodu, lecz sprawdzić, jaka jest jego wysokość w przeliczeniu na okres miesiąca. Wynagrodzenie obliczyliśmy, przyjmując za podstawę stawki minimalne zarówno przy pierwszym roku pracy, jak i następnym. Zatem składkę na FP należy opłacić.
Liczymy pobory
● Ustalamy osobne wynagrodzenia za części miesiąca, kiedy pracownik był w I i II roku pracy.
● W razie choroby w tym miesiącu z sumy obu kwot ustalamy wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca.
● Z wynagrodzenia za pracę nie dokonujemy żadnych potrąceń przymusowych.
● Z ewentualnego zasiłku potrącamy tylko dopuszczalną kwotę.
● Opłacamy składkę na FP.
Lista wypłaty zasiłku za maj
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Przychód 120,81 zł 120,81 zł
Zaliczka na podatek dochodowy 22 zł Przychód do opodatkowania – 120,81 zł – podstawa opodatkowania (po zaokrągleniu) – 121 zł – zaliczka do US – 22 zł (121 zł x 18 proc. = 21,78 zł)
Kwota netto zasiłku 98,81 zł 120,81 zł – 22 zł
Potrącenie 30,20 zł Kwota graniczna potrącenia
Zasiłek do wypłaty 68,61 zł 98,81 zł – 30,20 zł
Lista płac za maj (podstawowe koszty uzyskania przychodu, prawo do kwoty zmniejszającej podatek)
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Przychód 1401,92 zł 1401,92 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 192,21 zł – podstawa wymiaru – 1401,92 zł – składka emerytalna – 1401,92 zł x 9,76 proc. = 136,83 zł – składka rentowa – 1401,92 zł x 1,5 proc. = 21,03 zł – składka chorobowa – 1401,92 zł x 2,45 proc. = 34,35 zł – łączna kwota składek – 192,21 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne – do zapłaty do ZUS – odliczana od podatku 108,87 zł 93,75 zł – podstawa wymiaru – 1209,71 zł (1401,92 zł – 192,21 zł) 1209,71 zł x 9 proc. = 108,87 zł 1209,71 zł x 7,75 proc. = 93,75 zł
Zaliczka na podatek dochodowy 58 zł Przychód do opodatkowania – 1401,92 zł – podstawa opodatkowania po zaokrągleniu – 1098 zł [1401,92 zł (przychód) – 111,25 zł – 192,21 zł (składki ZUS)] = 1098,46 zł – zaliczka do US – 58 zł (1098 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 151,31 zł (zaliczka na podatek) – 93,75 zł (składka zdrowotna) = 57,56 zł
Kwota do wypłaty 1042,84 zł 1401,92 zł – (192,21 zł + 108,87 zł + 58 zł)
Podstawa prawna
Art. 871 par. 1 pkt 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Art. 104 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 149 ze zm.).
Art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. nr 200, poz. 1679 ze zm.).
Art. 139–141 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).