● Dlaczego dyrektor prowadzący niepubliczne przedszkole nie opłaca podwójnych składek
● Prowadzę niepubliczne przedszkole i podlegam z tego tytułu ubezpieczeniom w ZUS na zasadach dotyczących przedsiębiorców – opłacam pełne składki. Jestem jednocześnie dyrektorem tej placówki i pobieram wynagrodzenie, które jest finansowane z dotacji gminnej. Nie jestem pewny, czy pełnienie funkcji dyrektora przedszkola stanowi również tytuł do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Czy otrzymywane wynagrodzenie jest podstawą do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne?
Nie. Katalog podmiotów objętych obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi zawarty został w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa). Ma on charakter zamknięty, co oznacza w praktyce, że jedynie osoby tam wymienione podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych.
Warto zauważyć, że wśród osób, o których mowa w tym przepisie, nie wskazano np. pełniących funkcje dyrektora przedszkola niepublicznego. W konsekwencji osoby zajmujące takie stanowiska nie podlegają ubezpieczeniom społecznym. Od uzyskanego wynagrodzenia z tytułu pełnienia takiej funkcji nie będą więc odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne.
Jak wynika z art. 8 ust. 6 pkt 5 ustawy systemowej, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in. osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty. Oznacza to, że osoba prowadząca niepubliczne przedszkole podlega ubezpieczeniom społecznym jak osoba prowadząca działalność i opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru wskazanej w art. 18 ust. 8 ustawy systemowej. Zgodnie zaś z tym ostatnim przepisem podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz osób z nimi współpracujących stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek.
Pełnienie zaś funkcji dyrektora przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą w postaci prowadzenia placówki niepublicznej na podstawie ustawy o systemie oświaty nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych z tego tytułu. Odprowadzanie składek będzie konieczne więc jedynie z tytułu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej. Taki kierunek interpretacji wspomnianych przepisów znajduje potwierdzenie m.in. w stanowisku ZUS z 21 stycznia 2015 r., znak: WPI/200000/43/1530/2014.
Reasumując, nie ma więc obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu pełnienia funkcji dyrektora niepublicznego przedszkola przez osobę je prowadzącą. Taka osoba podlega jednak ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców.
Podstawa prawna
Art. 6, art. 8 ust. 6 pkt 5, art. 18 ust. 8 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
● Prowadzę działalność gospodarczą, teraz zawieszoną, i jednocześnie pracuję na etacie w innej firmie. Obecnie przebywam na urlopie macierzyńskim i pobieram zasiłek. Chcę jednak wkrótce wznowić działalność. Czy w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego będę musiała jako przedsiębiorca opłacać pełne składki, czy tylko składkę zdrowotną, jak dotychczas?
W myśl przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) osoby fizyczne, które prowadzą pozarolniczą działalność, oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, natomiast dobrowolnie, na własny wniosek – ubezpieczeniu chorobowemu.
Jak wynika z art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają także rodzice, którzy przebywają na urlopach wychowawczych lub pobierający zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego. W wyniku nowelizacji ustawy systemowej wprowadzone zostały zmiany w zakresie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego w przypadku zbiegu tego tytułów ubezpieczenia. Na mocy obecnie obowiązujących przepisów osoby prowadzące działalność pozarolniczą spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom tylko z tego drugiego tytułu. Mogą jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów.
Podsumowując, można z całą pewnością stwierdzić, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i pobierająca jednocześnie zasiłek macierzyński z tytułu umowy o pracę nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu jej prowadzenia, a w rezultacie nie powstaje dla niej obowiązek opłacania składek także na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie sądowym (por. wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie z 19 grudnia 2013 r., sygn. akt VI U 79/13).
Inne zasady obowiązują w stosunku do składki zdrowotnej. Prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą jest nadal zobowiązany opłacać tę składkę – w omawianej sytuacji obowiązek powstanie po wznowieniu działalności, niezależnie od posiadania równocześnie innego tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi.
Czytelniczka po wznowieniu działalności nie będzie musiała opłacać składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, jeśli jednocześnie pobiera zasiłek macierzyński. Nie dotyczy to jednak składki na ubezpieczenie zdrowotne, którą będzie musiała opłacić podwójnie.
Podstawa prawna
Art. 6 ust. 1 pkt 5 i 19, art. 9 ust. 1c, art. 11 ust. 2 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
● Jako wspólnik spółki cywilnej zostałem obciążony odpowiedzialnością za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek. Decyzja ZUS określa kwoty główne zaległości na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP oraz odsetki na 30 marca tego roku. Decyzja zawiera również informację, że kwoty te mam zapłacić wraz z odsetkami liczonymi do dnia wydania decyzji włącznie, czyli do 13 kwietnia. Nie wiem w końcu, ile mam zapłacić. Czy naprawdę ja sam muszę liczyć sobie odsetki?
Nie. Odpowiedzialność osoby trzeciej własnym majątkiem za zobowiązania podstawowego dłużnika konkretyzuje się tak naprawdę dopiero w dniu wydania decyzji. Decyzja o odpowiedzialności osób trzecich jest decyzją konstytutywną, tzn. tworzącą nowy obowiązek. Powinna zatem kształtować zobowiązanie przenoszone na osobę trzecią w ten sposób, aby objąć nim istniejące w dacie wydania decyzji zaległości w całości, czyli uwzględnić kwotę główną wraz z odsetkami od tej należności. Zobowiązanie osoby trzeciej do daty wydania decyzji o przeniesieniu odpowiedzialności nie jest faktycznie jej zobowiązaniem, lecz zobowiązaniem nierzetelnego dłużnika, dlatego w treści decyzji należy je precyzyjnie określić. Nie jest więc możliwe, aby osoba trzecia sama naliczała sobie odsetki za zwłokę od należności głównej (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 22 maja 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 96/07; wyrok WSA w Warszawie z 9 listopada 2006 r., sygn. akt III SA/Wa 2053/06). Zasada ta w przypadku decyzji przenoszących odpowiedzialność za zaległości składkowe wynika zatem wprost z charakteru tych decyzji. Z tych samych przyczyn nie jest dopuszczalne, aby decyzja rozstrzygała o zobowiązaniach powstałych po jej wydaniu – od daty wydania do daty doręczenia decyzji.
W opisanej sytuacji wydana decyzja jest więc błędna, ponieważ data wydania decyzji powinna być tożsama z datą naliczonych odsetek.
Podstawa prawna
Art. 107 par. 1 i par. 2 pkt 2 i 4 oraz art. 108 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Art. 31 i 32 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
● Mam duże zaległości w ZUS, które niestety nie podlegają abolicji. Z uwagi na bardzo trudną sytuację finansową chcę wystąpić o umorzenie składek. Komornik prowadził już wobec mnie postępowanie z wniosku innych wierzycieli, które było bezskuteczne. Chciałem powołać się we wniosku o umorzenie na brak efektów egzekucji, załączając na dowód postanowienie komornika, ale słyszałem, że chodzi tu o nieskuteczną egzekucję na rzecz ZUS, a nie innych wierzycieli. Czy to prawda?
Nie. Dla osób, które mają problemy z opłacaniem należności z tytułu składek, a nie mogą skorzystać z abolicji, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) przewiduje możliwość ubiegania się w ZUS o ich umorzenie. Należności na rzecz ZUS mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności. Ustawa systemowa określa przesłanki tej nieściągalności, a jedną z nich jest stwierdzony przez naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję. Przepisy ustawy systemowej nie dają żadnej podstawy do przyjęcia, że chodzi tu o egzekucję na rzecz ZUS. Przesłanka ta powinna być rozumiana zatem szeroko jako umorzenie każdego postępowania egzekucyjnego prowadzonego na rzecz jakiegokolwiek innego wierzyciela przez naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego z uwagi na brak środków.
Za taką interpretacją przemawia również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 31 października 2007 r., sygn. akt V SA/Wa 1669/07, z którego uzasadnienia wynika, że organ orzekając w sprawie umorzenia należności, powinien ocenić wszystkie okoliczności, bez pominięcia jakiegokolwiek dowodu, ze szczególnym uwzględnieniem postanowienia komornika sądowego czy też naczelnika US znajdującego się w aktach administracyjnych sprawy. W rozstrzyganej sprawie chodziło o egzekucję na wniosek innego wierzyciela.
Logiczne jest więc, że jeżeli organ egzekucyjny stwierdza brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję na wniosek innego wierzyciela, to analogiczne rozstrzygnięcie dotyczyłoby również ZUS.
Zatem w opisanej sytuacji ZUS nie mógłby uznać braku przesłanki całkowitej nieściągalności jedynie z tego powodu, że wobec dłużnika nie była prowadzona egzekucja na rzecz zakładu. Nie jest to jednak wystarczające dla umorzenia składek, ponieważ nawet zaistnienie przesłanki umorzenia nie rodzi po stronie ZUS takiego obowiązku.
Podstawa prawna
Art. 28 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
● Emeryt jest jedynym udziałowcem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie jest zatrudniony w spółce. Czy podlega ubezpieczeniom? Jeśli tak, to proszę o informację, jakie musi opłacać składki i kto zgłasza go do ubezpieczeń. Spółka czy on sam?
Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o., który ma ustalone prawo do emerytury, podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego stanowi również pobieranie emerytury.
Dla potrzeb ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest traktowany jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność inną niż pozarolnicza działalność gospodarcza (np. wspólnik), która ma ustalone prawo do emerytury, podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Ubezpieczenie zdrowotne rządzi się innymi prawami. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność pobierająca jednocześnie emeryturę jest objęta obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu zarówno tej działalności, jak i pobierania świadczenia emerytalnego. Wyjątkowo składka na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej działalności nie jest jednak należna, jeżeli świadczenie emerytalne takiej osoby nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, a dodatkowe przychody z tytułu tej działalności nie przekraczają miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury lub podatek dochodowy jest opłacany w formie karty podatkowej.
Zaznaczyć należy, że wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia, dlatego też zgłoszenia do właściwych ubezpieczeń dokonuje sam wspólnik. Pamiętać przy tym trzeba, że przed zgłoszeniem się do ubezpieczeń wspólnik musi zgłosić się do ZUS jako płatnik składek.
Podstawa prawna
Art. 4 pkt 2 lit. d, art. 8 ust. 6 pkt 4, art. 9 ust. 6, art. 17 ust. 3 i art. 36 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Art. 5 pkt 21, art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 16, art. 74 ust. 1 i art. 82 ust. 1 i 8 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).