Jak składa się wniosek o urlop rodzicielski po zmianach

Nasza pracownica niedługo urodzi dziecko. Obecnie przebywa na zwolnieniu lekarskim. Jakie dokumenty zgodnie z nowymi przepisami musi złożyć, aby skorzystać z urlopu rodzicielskiego? Do kiedy musi wpłynąć wniosek w tej sprawie?

Przepisy nowelizujące kodeks pracy, które weszły w życie 26 kwietnia 2023 r., zwiększyły uprawnienia rodzicielskie, lecz wywołały też niemało zamieszania. Problematyczna dla pracodawców okazała się likwidacja tzw. długiego wniosku urlopowego, określonego w art. 1791 k.p. (obecnie uchylony). Przepis ten pozwalał pracownicy złożyć do 21 dni po porodzie wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, co wiązało się m.in. z otrzymywaniem przez okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego zasiłku macierzyńskiego w uśrednionej wysokości, tj. 80 proc. podstawy wymiaru. Nic nie stało jednak na przeszkodzie, aby pracownica albo ojciec dziecka złożyli wniosek o urlop rodzicielski później, ale nie później niż na 21 dni pozostałych do dnia, w którym chcieli rozpocząć korzystanie z urlopu. Taki wniosek składany był na podstawie art. 1821d par. 1 k.p. Przepis ten, w przeciwieństwie do art. 1791 k.p., nie został uchylony. Zgodnie z jego obecnym brzmieniem urlop rodzicielski jest udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika – rodzica dziecka w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a k.p. Problem w tym, że minister rodziny i polityki społecznej nie zdążył na czas wydać przepisów wykonawczych, o których mowa we wspomnianym art. 1868a k.p. i przez pierwsze tygodnie obowiązywania nowych przepisów istniała pewna luka. Została ona zlikwidowana dopiero 18 maja 2023 r., kiedy to weszło w życie rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 8 maja 2023 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków.

Z jego par. 14 wynika, że wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego lub jego części zawiera:

• imię i nazwisko pracownika;
• wskazanie okresu dotychczas wykorzystanego urlopu rodzicielskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego oraz liczby wykorzystanych części urlopu rodzicielskiego lub liczby wniosków o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego;
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop rodzicielski lub jego część.

Do wniosku dołącza się:

• odpis skrócony aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka (dzieci), wydany przez uprawniony organ dokonujący rejestracji urodzenia w danym kraju, albo kopie tych dokumentów;
• oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego przez drugiego z rodziców dziecka przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w okresie objętym wnioskiem;
• jeśli dziecko ma zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, a pracownik ubiega się o urlop rodzicielski w podwyższonym wymiarze, a którym mowa w art. 1821a par. 2 k.p. – kopię tego zaświadczenia.

A jeśli pracownik ubiega się o urlop rodzicielski w związku z adopcją dziecka lub przyjęciem go na wychowanie jako rodzina zastępcza, do wniosku dołącza:

• oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci), zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, lub zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka (dzieci), zawierające datę urodzenia dziecka (dzieci), albo kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą;
• kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego, w przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję.

Jeśli zaś chodzi o termin składania wniosku, to trzeba zwrócić jeszcze raz uwagę na brzmienie art. 1821d par. 1 k.p., który mówi jedynie o minimalnym terminie, w jakim trzeba złożyć ww. wniosek, tj. na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu rodzicielskiego. Nie ma zatem przeszkód, aby dokument ten złożyć tuż po porodzie, gdyż będzie to spełniało warunek złożenia wniosku „w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu”.

Na marginesie trzeba dodać, że jeśli pracownica chce otrzymywać zasiłek w uśrednionym wymiarze (81,5 proc.) przez okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, musi pamiętać o wniosku określonym w art. 30a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Przepis ten nakazuje złożenie takiego wniosku tuż po porodzie, tj. w ciągu 21 dni. Jeśli pracownica tego nie zrobi, otrzyma zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego, a następnie 70 proc. podstawy wymiaru za okres urlopu rodzicielskiego. ©℗